Nga Peter Tase*
Ambasadori Shaban Murati ka kryer një kërkim të gjerë mbi Politikën e Jashtme Shqiptare dhe për aleatët e saj strategjikë në Evropën Juglindore, veçanërisht për partneritetin në rritje të vazhdueshme midis Tiranës dhe Zagrebit.
Më 15 nëntor 2023, Fondacioni Çamëria “Hasan Tahsini” promovoi në Tiranë librin emblematik të Shaban Muratit me titull: “Shqipëria dhe Kroacia, aleanca e nevojshme” [“Aleanca e duhur Shqipëri -Kroaci”], ku ish-presidenti i Kroacisë Stjepan “ Stipe” Mesić dha një mesazh mbështetës, së bashku me Prof. Dr. Bamir Topin, ish-president i Shqipërisë.
Sipas kryetarit të Fondacionit Çamëria “Hasan Tahsini”, z.Alket Veliu: “Ky libër po del në një periudhë shumë kritike dhe pozitive për marrëdhëniet ndërmjet Kroacisë dhe Shqipërisë”. Veliu vlerësoi angazhimin e Muratit për forcimin e pranisë së Shërbimit të Jashtëm Shqiptar në rajon dhe krijimin e lidhjeve të qëndrueshme mes qeverive të Shqipërisë dhe Kroacisë, gjatë njëzet viteve të fundit.
Në këtë ngjarje historike, kryetari Alket Veliu i dhuroi ish-presidentit Stipe Mesiç Medaljen e Argjendtë “Mbështetës i Madh i Kombit Shqiptar”.
“Albania and Croatia, the Necessary Aleance” [“Aleanca e duhur Shqipëri-Kroaci”], është libri i parë dhe i vetëm i shkruar nga një ekspert shqiptar i Marrëdhënieve Ndërkombëtare, i cili fokusohet ekskluzivisht në marrëdhëniet aktuale midis Kroacisë dhe Shqipërisë dhe në përpjekjet e vazhdueshme diplomatike, negociatat ndërkombëtare dhe roli pragmatik i Kroacisë në Ballkan që nga shpallja e pavarësisë më 25 qershor 1991 e deri më sot.
Ky libër përmban analizë profesionale diplomatike të Shaban Muratit, shkruar gjatë njëzet viteve të fundit, kushtuar ekskluzivisht Politikës së Jashtme të Kroacisë dhe zbatimit të saj në rajonin e Ballkanit, duke trajtuar marrëdhëniet e Zagrebit me vendet e tjera të Evropës Juglindore, përfshirë Shqipërinë.
Analiza e portretizuar fokusohet në zhvillimet më domethënëse të Diplomacisë dhe Politikës së Jashtme Kroate, dhe rolin e saj pozitiv në zgjidhjen e konflikteve dhe mosmarrëveshjeve rajonale, duke ruajtur një stabilitet afatgjatë në rajon.
Boshti kryesor në analizën e ambasadorit Murati janë marrëdhëniet e veçanta mes Shqipërisë dhe Kroacisë, një partneritet që ai e vlerëson në një kontekst më të gjerë diplomatik, historik, në koncepte gjeopolitike dhe strategjike, duke fuqizuar ngritjen e marrëdhënieve strategjike midis Shqipërisë dhe Kroacisë.
Përvoja e tij personale si një diplomat i nivelit të lartë është pasqyruar në kërkimet dhe analizat në këtë libër, duke theksuar një politikë të jashtme më realiste dhe efikase shqiptare, të krijuar brenda një aleance strategjike me shtetin kroat, të dy kombet janë anëtarë të Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut. dhe një miqësi historike është konsoliduar gjatë shekujve, veçanërisht e zbuluar përmes shkrimit të Milan Šufflay, një albanolog dhe gjuhëtar i njohur, kroat me origjinë hebreje.
Interesi diplomatik dhe perceptimi gjeopolitik i ambasadorit Shaban Murati i kushton një vëmendje të veçantë nevojës së Shqipërisë për të krijuar një aleancë të fortë strategjike me Kroacinë, nisur nga fakti se administrata e Edi Ramës ka ndryshuar kurs dhe ka zhvilluar marrëdhënie më të mëdha ekonomike dhe politike me Serbinë, duke i lejuar kësaj të fundit të përshpejtojnë më tej axhendën e saj ekspansioniste, revanshizmin, operacionet subversive në pjesën tjetër të Evropës Juglindore.
Murati zbulon aspektet e ndërlikuara të marrëdhënieve delikate dhe të ndjeshme, të vakëta që ekzistojnë midis Kroacisë dhe Serbisë, gjatë periudhës së pasluftës, marrëdhëniet midis Kroacisë dhe Bosnje-Hercegovinës dhe bashkëpunimi midis Kroacisë dhe Sllovenisë, janë argumente të forta se pse Shqipëria duhet menjëherë. Të ndryshojë kursin me krijimin e një kuadri më të madh bashkëpunimi me shumë shtresa me qeverinë kroate.
Kosova është një kapitull tjetër që në thelb përfshin një angazhim më të madh të Shqipërisë me Kroacinë, drejt ruajtjes së shoqërive demokratike dhe rritjes së nivelit të sigurisë rajonale përmes bashkëpunimit më të ngushtë.
Ambasadori Shaban Murati mban qëndrimin intelektual se kriza e Jugosllavisë vazhdon të mbahet në jetë, shumë konflikte dhe tensione ndëretnike janë të gjalla dhe kërkojnë zgjidhje kohezive, shovinizmi serb kundër të gjithë popujve të Ballkanit, si dhe politikat lehtësuese të Evropës ndaj Beogradit, e bëjnë këtë skenar. mjaft e komplikuar për t’u zgjidhur në afat të shkurtër.
Sipas Arta Dades, ish-ministre e Punëve të Jashtme të Shqipërisë (2001 – 2002); “Libri i ambasadorit Murati pasqyron mirëkuptimin e tij të thellë për këtë rajon, veçanërisht marrëdhëniet e Bashkimit Evropian me Ballkanin, duke përfshirë edhe rolin e çdo vendi në këto organizata shumëpalëshe. Unë e kam vlerësuar gjithmonë bashkëpunimin e tij gjatë kohës që kam shërbyer si drejtore i Çështjeve Rajonale, gjatë mandatit tim si MPJ. Udhëzimet e Muratit janë padyshim një pikë referimi se ku Shqipëria duhet të ketë prioritet zbatimin e politikës së saj të jashtme dhe të krijojë një qëndrim të ri ndaj aleatëve të saj tradicionalë rajonalë.
Beqir Ismaili, Drejtor i Akademisë Diplomatike në Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Diasporës së Kosovës: “Ambasadori Murati dhe kërkimet e tij në fushën e Marrëdhënieve Ndërkombëtare po udhëheqin gjeneratën e re të diplomatëve në një terren shumë të rëndësishëm, që ka aq shumë degëzime në politikën rajonale dhe çështje të sigurisë globale.”
Më 2 tetor 2023, Presidenti Zoran Milanović zhvilloi një takim me Kryeministrin e Republikës së Shqipërisë z. Edi Rama, i cili ndodhej për një vizitë zyrtare në Republikën e Kroacisë.
Gjatë vizitës së tij në Zagreb, kryeministri Edi Rama zhvilloi një takim të gjerë me kryeministrin Andrej Plenkoviç; Ky i fundit kujtoi se “bashkëpunimi tregtar mes dy vendeve arriti në 170 milionë euro, por të dy vendet fqinje janë thellësisht të interesuara për të zhvilluar më tej bashkëpunimin ekonomik”. Dy kryeministrat diskutuan gjithashtu për bashkëpunimin në sektorin e energjisë dhe projektet e infrastrukturës, me theks në korridorin Adriatiko-Jon.
Kryeministri Plenkoviç u shpreh se “Kroacia ka vendosur të financojë ndërtimin e korridorit që kalon nëpër territorin e saj, ndërsa Tirana është në proces nënshkrimi të kontratës për segmentin kryesor të korridorit përmes Shqipërisë”.
Plenkoviç theksoi edhe një herë se Kroacia mbetet një mbështetëse e fortë dhe konsekuente e rrugës së Shqipërisë drejt BE-së: “Kjo është koha kur agresioni i Putinit kundër Ukrainës përshpejtoi procesin e zgjerimit, BE-ja e shikon në një mënyrë krejtësisht tjetër”, përfundoi kryeministri kroat. . Vizita zyrtare e kryeministrit Rama në Zagreb është një çështje me rëndësi të madhe në politikën e jashtme bashkëkohore shqiptare, ndërsa Tirana dhe Zagrebi kanë një potencial në rritje për bashkëpunim dhe duhet të punojnë së bashku për të reduktuar ndikimet e recesionit gjeopolitik, për të shfrytëzuar rritjen ekonomike dypalëshe dhe zhvillimin industrial.
___________________
* Peter Tase është një autor dhe gazetar i pavarur në lëmin e marrëdhënieve ndërkombëtare, çështjeve aktuale të Amerikës Latine dhe Kaukazit Jugor. Ai është autori i librit të parë të Amerikës të botuar mbi thesaret historike dhe arkeologjike të Republikës Autonome të Nakhçivanit (Republika e Azerbajxhanit); ka botuar katër libra mbi politikën e jashtme dhe ngjarjet aktuale ekonomiko-politike të Qeverisë së Azerbajxhanit. Tase ka shkruar për Marrëdhëniet Ndërkombëtare për Eurasia Review Journal që nga qershori i vitit 2012. Ai është bashkëpunëtor I Institutit Shqiptar për Gjeopolitikë.
