Nga Sarah Neumann [Geopolitical Monitor]
Me kthimin e Donald Trump-it në Shtëpinë e Bardhë, evropianët janë thellësisht të shqetësuar se si ai mund të riformësojë politikën globale. Mandati i tij i parë solli ndryshime rrënjësore në politikën e jashtme të SHBA-së, të karakterizuara nga tendenca izolacioniste, tërheqje nga marrëveshjet shumëpalëshe dhe një prioritet agresiv i interesave kombëtare. Nëse Trump 2.0 ndjek një trajektore të ngjashme, padyshim që do të përbënte një kërcënim serioz për rendin global dhe Evropën, e cila tashmë po përballet me luftën në Ukrainë. Politikat e tij do të dëmtonin ndjeshëm Evropën, një rajon thellësisht i varur nga bashkëpunimi shumëpalësh për të siguruar stabilitet dhe përparim.
Qëndrimi i butë i Trump ndaj Rusisë mund të minojë rëndë sigurinë evropiane dhe rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla. Ndërsa debatet vazhdojnë brenda rrethit të brendshëm të Trump-it, disa tregues sugjerojnë se çfarë mund të sjellë qasja e tij. Admirimi i tij prej kohësh për Vladimir Putinin, pretendimet e tij se ishte në gjendje t’i jepte fund luftës në Ukrainë brenda disa ditësh dhe perspektivat e këshilltarëve kryesorë të gjitha tregojnë drejt mundësisë që Shtetet e Bashkuara të zvogëlojnë apo edhe të ndalojnë mbështetjen ushtarake për Ukrainën. Një ndryshim i tillë do të rrezikonte forcimin e fitimeve territoriale të Rusisë dhe një marrëveshje e nxituar e paqes mund t’i japë legjitimitet agresionit të Moskës. Përtej kërcënimit të sigurisë evropiane, këto veprime do të krijonin një precedent të rrezikshëm duke gërryer parimet themelore të Kartës së Kombeve të Bashkuara, duke përfshirë ndalimin e agresionit ushtarak dhe respektimin e sovranitetit kombëtar.
Presidenca e dytë e Trump-it mund të ketë gjithashtu pasoja shkatërruese për axhendën klimatike të Evropës. Gjatë mandatit të tij të parë, Trump mohoi realitetin e ndryshimeve klimatike dhe pengoi përpjekjet ndërkombëtare për të luftuar ngrohjen globale. “Projekti 2025” i Fondacionit Heritage, një axhendë politikash për një mandat të dytë të mundshëm, kërkon në mënyrë eksplicite t’i japë fund “luftës kundër naftës dhe gazit” dhe të çmontojë fondet e lidhura me klimën. Veprime të tilla do t’i jepnin një goditje të rëndë ambicieve të Bashkimit Evropian për të udhëhequr veprimin global të klimës përmes iniciativës së tij të Marrëveshjes së Gjelbër. Pa mbështetjen e Uashingtonit, arritja e qëllimeve globale të klimës dhe krijimi i një kuadri të ri për financimin e klimës do të bëhej shumë më i vështirë. Kjo divergjencë në prioritete mund të tensionojë më tej marrëdhëniet transatlantike. Ndërsa do të ishte ende e mundur të adresohen sfidat globale si ndryshimi i klimës, varfëria dhe reforma e qeverisjes, mungesa e një partneri të besueshëm të SHBA-së do t’i bënte përpjekje të tilla shumë më sfiduese.
Duke pasur parasysh këto zhvillime të mundshme, është e qartë se Evropa duhet të përgatitet për një realitet të ri gjeopolitik. Shtetet anëtare të BE-së nuk mund të mbështeten më në kthimin në partneritetin tradicional transatlantik. Në vend të kësaj, Evropa duhet të adoptojë një qasje më të sigurt dhe të pavarur në skenën globale, duke ruajtur rolin e saj udhëheqës në fusha kritike si siguria, veprimi i klimës, politika e zhvillimit dhe bashkëpunimi shumëpalësh.
Ndërsa Trump 2.0 do të përbënte padyshim një kërcënim për Evropën, fuqitë revizioniste si Kina dhe Rusia – dhe disa aktorë në Jugun Global – mund ta shohin presidencën e tij si një mundësi historike. Një tërheqje e pjesshme e Shteteve të Bashkuara nga rendi global do t’i lejonte këto vende t’i shpëtonin strukturave të pushtetit të dominuara nga perëndimi dhe të luanin një rol më të madh në formësimin e një rendi botëror multipolar më pak të varur nga vlerat dhe normat perëndimore. Nga një këndvështrim perëndimor, ky skenar paraqet rrezikun e rreshtimeve më të thella midis këtyre kombeve dhe fuqive si Kina apo Rusia, duke dobësuar më tej ndikimin e Evropës brenda sistemit global dhe duke minuar rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla.
Një sfidë tjetër qëndron në zhvendosjen e mundshme të politikës së zhvillimit të SHBA-së drejt një fokusi më të drejtpërdrejtë në konkurrencën gjeopolitike me Kinën. Nëse kjo ndodh, Evropa ka të ngjarë të përballet me presion në rritje për të mbushur boshllëqet financiare të lëna nga Shtetet e Bashkuara, veçanërisht në mekanizmat e financimit brenda sistemit të zhvillimit të OKB-së. Në të njëjtën kohë, kombet evropiane ka të ngjarë të shtyhen të rrisin shpenzimet e tyre të mbrojtjes, veçanërisht pasi Trump rinovon kërkesat që anëtarët e NATO-s të marrin më shumë përgjegjësi për sigurinë e tyre.
Mandati i parë i Trump tregoi përbuzjen e tij të qartë për bashkëpunimin ndërkombëtar. Tërheqja e SHBA nga Marrëveshja e Parisit dhe organizata të tjera shumëpalëshe ishte një tregues i qartë i gatishmërisë së tij për të ndjekur politika anti-globalizimi. Në mandatin e tij të dytë, Trump ka të ngjarë të dyfishojë këto tendenca, duke adoptuar një qasje edhe më të ashpër ndaj rivalëve dhe kundërshtarëve të Amerikës. Bazuar në historikun e tij, ai mund të sfidojë edhe një herë institucione të tilla si Kombet e Bashkuara, NATO, Organizata Botërore e Tregtisë (OBT) dhe Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD), madje edhe në kurriz të besueshmërisë së Amerikës si një lider global.
Si përmbledhje, implikimet e një presidence të dytë të Trumpit do të valëviteshin në të gjithë botën, duke riformuar aleancat, duke intensifikuar rivalitetet gjeopolitike dhe duke sfiduar kornizat që kanë mbështetur stabilitetin global. Për Evropën, këto zhvillime nënvizojnë nevojën urgjente për të adoptuar një qasje proaktive dhe të mbështetur te vetja për lundrim në një peizazh ndërkombëtar gjithnjë e më të pasigurt.
______________________________________
Pikëpamjet e shprehura në këtë artikull i përkasin vetëm autorit(ve) dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht ato të ishgj.net
