Ng Dr. George Friedman [28 prill, 2025/ GPF]
Luftërat – të cilat unë do t’i përcaktoj gjerësisht si çështje të konfliktit ushtarak të mbështetur pjesërisht nga natyra e ushtarëve që luftojnë dhe pjesërisht nga aftësia e një kombi pjesëmarrës për të mbështetur ekonomikisht përpjekjet – përfundojnë në një nga tre mënyrat: fitore, kompromis ose rraskapitje reciproke.
Në luftën e Ukrainës, realiteti ushtarak është se as pushtuesi, Rusia, as mbrojtësi, Ukraina, nuk i kanë arritur qëllimet e deklaruara. Qëllimi i Rusisë ishte të pushtonte Ukrainën. Fakti që ka arritur të marrë vetëm një pjesë të vogël të lindjes, ka çuar në pretendime absurde se lindja ishte gjithçka që Rusia donte. Nëse kjo do të ishte e vërtetë, atëherë Rusia mund të kishte (dhe ndoshta do të kishte) shpallur fitoren pas një viti luftimesh dhe t’i jepte fund luftës. E vërteta, natyrisht, është se Rusia u përpoq dhe nuk arriti të pushtojë të gjithë vendin.
Qëllimi i Ukrainës është të mbajë të gjithë territorin e saj. Problemi është se ushtria ukrainase nuk është aq e fortë sa të detyrojë rusët të largohen nga Ukraina. Kjo do të thotë që kombet evropiane që mbështesin Ukrainën gjithashtu nuk kanë fuqinë ose vullnetin për të dëbuar Rusinë.
Pse Rusia pushtoi Evropën është edhe e rëndësishme dhe e diskutueshme në këtë pikë. Prioriteti i Moskës ishte të ndërtonte një tampon midis kufirit rus dhe kufirit lindor të NAT0 në Poloni. Në një kuptim, masa ishte e motivuar nga një frikë absurde, pasi aftësia dhe dëshira e NATO-s për të pushtuar Rusinë nuk ekzistonin. Por aftësia dhe qëllimi ndryshojnë, dhe kombet duhet të marrin përsipër skenarët e rastit më të keq. Rusia ishte e bindur se mund të fitonte lehtësisht një tampon në Ukrainë. Një tjetër mundësi reale është se Rusia ëndërronte të rivendoste kufijtë e Bashkimit Sovjetik të shembur, dhe pushtimi i Ukrainës ishte hapi i parë. Ka dështuar, kështu që pjesa tjetër është e diskutueshme për momentin.
Asnjëra palë nuk është e motivuar të vazhdojë të luftojë apo të kapitullojë. Kompromisi, pra, bëhet i vetmi rezultat këtu. Kompromisi është po aq i turpshëm për ata që e filluan luftën, sa edhe për ata që rezistuan. Është gjithashtu e vështirë. Në çdo negociatë, qoftë për luftë apo biznes, asnjë palë nuk do të pranojë se ka nevojë për një marrëveshje ose që nuk është e gatshme të largohet. Por është jetike të injorosh atë që thuhet dhe të njohësh atë që është reale: Rusia dështoi të merrte Ukrainën dhe Ukraina humbi një pjesë të territorit të saj. Asnjëri nuk mund të largohet nga tavolina, jo nëse janë racionalë. Racionaliteti, në këtë kuptim, është njohja e realitetit, veçanërisht kur lidhet me përcaktimin e oreksit të publikut dhe të ushtrisë për luftë. Rusia është e vështirë për t’u lexuar, por nuk ka gjasa që ushtria dhe publiku i saj – që të dyja, në fakt, kanë rëndësi për presidentin Vladimir Putin – duan edhe tre vjet të tjera gjakderdhje. Pa dyshim që Ukraina ka shqetësime të ngjashme.
E gjithë kjo ka edhe një dimension tjetër: fakti që kombet e tjera kanë interes për rezultatin e luftës. Rusia ka pak aleatë. Ukraina ka shumë, ndonëse të tillë që kurrë nuk ishin të interesuar të dërgonin ushtarë të vërtetë në betejë. Problemi me të pasurit aleatë është se ata kanë interes në luftë, por nuk duhet të bëjnë sakrificën supreme. Evropa pretendon se i frikësohet një të ardhmeje në të cilën një Rusi armiqësore ulet në kufijtë e saj, megjithatë nuk është aq e frikësuar që të ketë ndërtuar një forcë të besueshme mbrojtëse ose të gjenerojë shpirtin luftarak të nevojshëm për të luftuar një luftë. Dhe megjithëse performanca e Rusisë në Ukrainë tregon se nuk është një fuqi ushtarake për t’u frikësuar, realiteti është se është relativisht e padobishme për Ukrainën që të ketë aleatë që duan që Rusia të tërhiqet pa bërë shumë për ta detyruar këtë çështje.
Shtetet e Bashkuara, dikur burimi kryesor i Ukrainës i armëve mbrojtëse, tani beson se nuk ka asnjë përfitim nga fuqizimi i Ukrainës ose mbështetja e përpjekjeve të saj të luftës. Kjo do të thotë se janë vetëm evropianët që duan të vendosin kushte që Rusia nuk do t’i përmbushë. Rusia filloi pushtimin e Krimesë në vitin 2014. Arsyet strategjike për pushtimin mbeten në fuqi. Moska nuk do ta dorëzojë Krimenë dhe Evropa nuk do të hyjë në luftë me Rusinë për të. Kjo është e rëndësishme sepse Moska, si pjesë e negociatave të paqes, ka kërkuar që Ukraina të lëshojë gadishullin – domethënë, ta bëjë realitetin de fakto realitet de jure. Ka të ngjarë të jetë një pikë pengese që vazhdon të shfaqet ndërsa bisedimet përparojnë.
Lufta nuk ka përfunduar saktësisht sepse luftimet vazhdojnë. Megjithatë, nëse ushtria ruse evoluon papritur në një forcë më efektive, ose nëse SHBA ose Evropa dërgojnë forca masive për të dëbuar Rusinë, linjat në hartë janë pak a shumë të fiksuara. Kufijtë e rinj janë realitet. Dhe të gjithë duhet t’i pranojnë këto realitete nëse duan që bisedimet e paqes të kenë sukses. Ka kërkesa të tjera që evropianët mund t’i bëjnë që Rusia nuk do t’i pranojë – gjë që tregon se ata janë më të nderuar se amerikanët, të cilët thjesht duan që lufta të përfundojë dhe të bëjnë biznes me një Rusi të dobësuar – dhe ka çështje të tjera që mund të negociohen. Disa nga këto, të tilla si madhësia e ushtrisë ukrainase, mund dhe ka të ngjarë të injorohen.
Ekziston një dimension i fundit që duhet marrë parasysh. Rusia është një fuqi bërthamore dhe gjatë Luftës së Ftohtë, Rusia dhe SHBA-ja morën çdo masë paraprake për të shmangur një kërcënim të thellë për njëra-tjetrën. Ata luftuan në të ashtuquajturën Bota e Tretë, por përveç krizës së raketave Kubane, ata kurrë nuk kërcënuan se do ta vendosnin njëri-tjetrin në një pozicion të paqëndrueshëm nga frika e një reagimi të dëshpëruar bërthamor. Ukraina Lindore dhe Gadishulli i Krimesë thjesht nuk ia vlen të shkojnë në prag, siç thoshim, të Luftës së Ftohtë.
Në vitet 1970, SHBA negocioi pafundësisht me Vietnamin e Veriut për një luftë që e dinte prej kohësh se nuk mund ta fitonte. Shtetet e Bashkuara kanë mësuar nga kjo, mendoj se krenaria diplomatike nuk ia vlen koston e jetëve. Rusia nuk mund të pushtojë Ukrainën, Ukraina nuk mund të detyrojë rusët të largohen dhe negociatat duhet të pranojnë të njëjtën gjë. Putini do të thotë se nuk ka nevojë për paqe dhe Evropa do të indinjohet që Amerika e pranon të papranueshmen – se lufta ka mbaruar. Por kjo është e gjitha qëndrim. Ata që duan që lufta të vazhdojë nëse nuk plotësohen kushtet e tyre, po nxjerrin bllof kundër një sulmi të shkatërruar. Lufta mbaroi, përveç vrasjes. [Përktheu: ISHGJ]
