Nga Dr George Friedman [Geopolitical Futures – GPF, 9 prill 2024]
Viktor Orban qeverisi Hungarinë nga viti 1998 në 2002 dhe përsëri nga viti 2010 e deri më sot. Në atë kohë, ai ka dominuar politikën hungareze dhe, në një masë të madhe, jetën hungareze. Por në fund të javës së kaluar, mbretërimi i tij u sfidua ndërsa dhjetëra mijëra demonstrues u mblodhën në Budapest, duke bërë thirrje për rrëzimin e tij. Demonstratat vazhduan gjatë fundjavës. Që kur Orban mori postin e kryeministrit më shumë se një dekadë më parë, opozita hungareze ka qenë e thyer dhe përgjithësisht joefektive. Për kaq shumë njerëz që të mblidhen kundër sundimit të tij pas kaq shumë kohe është një ngjarje mahnitëse, pavarësisht nëse kjo çon në largimin e tij.
Si udhëheqës i Hungarisë, Orban-i krijoi një ideologji që ka ndikuar në vendet e tjera. Ka dy dimensione kritike. E para është kundërshtimi i migrimit në Hungari. Një dekadë më parë, miliona njerëz nga Lindja e Mesme kërkuan strehim në Evropë, ku shumë qeveri i lejuan ata të hynin edhe kur u përballën me rezistencën e brendshme. Pozicioni i Orbanit binte ndesh me liberalizmin evropian. Ai argumentoi se Hungaria nuk ishte thjesht një vend, por një kulturë dhe se valët e emigrantëve kërcënonin atë kulturë dhe histori. Pozicioni i tij fitoi mbështetje në Evropën Qendrore, ku një koalicion kundër emigracionit u formua në kundërshtim me pikëpamjen mbizotëruese në Bruksel. Me kalimin e viteve, pikëpamja e Orbanit ka fituar shumë më shumë adhurues në të gjithë Evropën.
Së dyti, Orban ishte armiqësor ndaj asaj që disa tani e quajnë kulturën e “zgjuar”, veçanërisht qëndrimin e tij ndaj homoseksualitetit. Kritikat e tij bazoheshin pjesërisht në një kuptim konservator të krishterimit, por edhe më shumë në besimin se homoseksualiteti do të korruptonte shoqërinë hungareze. Përsëri, ai po mbante një qëndrim kundër liberalizmit evropian dhe përsëri pikëpamja e tij fitoi pranim në vende të tjera me kalimin e kohës. Në zgjedhjet më të fundit holandeze, për shembull, partia e Geert Wilders, një aleat i hapur dhe i fuqishëm i Orbanit, rrëzoi partinë liberale, udhëheqësi i mëparshëm i së cilës ishte një nga kritikët më të fortë të Orbanit.
Ndikimi i ideologjisë së Orbanit ka arritur edhe në Shtetet e Bashkuara. Gjatë një udhëtimi në mars në SHBA, Orban pati një takim intensiv me Donald Trump-in. Nëse ai ndryshoi ndonjë nga opinionet e Trump-it është e pasigurt, por me sa duket ata arritën një mirëkuptim të përbashkët dhe të dy burrat i janë referuar takimit në fjalime.
Pas kthimit nga ai udhëtim, Orbani u shfaq politikisht i sigurt në Hungari. Megjithatë, një forcë e fuqishme anti-Orban fshihej, e ndërtuar mbi besimin se regjimi i Orbanit ishte i korruptuar dhe se anëtarë të ndryshëm po pasuroheshin në kosto të qytetarëve. Në një farë kuptimi, tani po zhvillohet një betejë e vlerave morale midis të zgjuarit dhe të dyshuarve të korruptuar – një betejë që përfundimisht mund të zhvillohet në vende të tjera. Por këtë herë, Orban është goditur. Nuk është e qartë se çfarë do të arrijë kryengritja. Zemërimi për korrupsionin e supozuar është i përhapur, por po ashtu është edhe ndjenja se Orbani përfaqëson kuptimin e thellë të Hungarisë.
Një dimension tjetër i dramës Orban përfshin luftën në Ukrainë. Përpara pushtimit rus, ndërsa NATO po përpiqej të përcaktonte strategjinë e saj, Orbani udhëtoi për në Moskë për të pasur një takim të mbuluar me bollëk me presidentin rus Vladimir Putin. Në atë takim, Orbani sugjeroi se kërkesat e Rusisë ishin të arsyeshme dhe tha se sanksionet kundër Kremlinit nuk do të funksiononin. Duke vepruar kështu, ai theu rangun me aleatët e Hungarisë në NATO. Menjëherë pas fillimit të luftës, Orbani refuzoi të angazhojë forcat hungareze apo edhe të lejojë NATO-n të bazojë armët ose t’i transportojë ato përmes territorit hungarez – një pengesë e dukshme për fushatat e NATO-s dhe BE-së për të mbështetur Ukrainën, e cila ndan një kufi me Hungarinë. Sa i përket Rusisë, pozicionet e Orbanit duket se pasojnë më shumë Putinin sesa Evropën.
Vendimet e Orbanit në lidhje me Ukrainën dukej se ishin një përpjekje për të ndjekur publikun hungarez, i cili nuk donte të merrte pjesë në luftë në përgjithësi, ashtu siç nuk donte emigrantë. Orban ka qenë prej kohësh një politikan efektiv. Kjo i bën ngjarjet e javës së kaluar edhe më të paqarta. Orban duket se ka humbur kontaktin e tij dhe nëse ka një ndryshim politik në Budapest, është e mundur që pozicioni hungarez ndaj NATO-s, Rusisë dhe më shumë mund të ndryshojë gjithashtu.
Por Orban nuk ka mbaruar ende. Dhe edhe nëse ka mbaruar, nuk është e qartë nëse kundërshtarët e tij kanë një vizion që shkon mjaft përtej përçmimit të tyre për korrupsionin për të sjellë një ndryshim më të gjerë në Hungari. [Përktheu: ISHGJ]
