[8 mars, 2024]
Sipas raportit vjetor demokracia 2024 të publikuar nga Instituti Suedez V-Dem shteti i Kosovës, Malit të Zi dhe Maqedonis së Veriut, janë “demokraci elektorale”, që është një kategori më e lartë krahasuar me vitin e kaluar.
Ndërkaq Shqipëria dhe Bosnja e Hercegovina mbeten në “zonën gri” mes demokracive dhe autokracive.
E Serbia është konsideruar si një “autokraci zgjedhore” nga V-Dem që nga viti 2014.
V-Dem dallon katër lloje regjimesh: demokraci liberale, demokraci elektorale, autokraci zgjedhore dhe autokraci të mbyllur. Disa vende janë gjithashtu në “zonën gri demokratike” ose “zonën gri autokratike”.
“Sipas vlerësimit tonë më të mirë… bota është pothuajse e ndarë në mënyrë të barabartë midis 91 demokracive (liberale dhe elektorale) dhe 88 autokracive (zgjedhore dhe të mbyllura) në fund të vitit 2023”, thuhet në raport, përcjell Paparaci.
Në raportin e këtij viti, Mali i Zi u bë “demokracia elektorale” për herë të parë, ndërsa Maqedonia e Veriut u kthye në këtë kategori pasi ra në “zonën gri” vitin e kaluar. Kosova është në këtë kategori që nga viti 2014.
“Sllovenia është i vetmi vend në këtë rajon që u përkeqësua sipas llojit të regjimit në vitin 2023, nga demokracia liberale në demokracinë zgjedhore, ndërsa Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi u përmirësuan nga demokracia elektorale e “zonës gri” në statusin e demokracisë zgjedhore jo të dykuptimtë”, thekson raporti i V-Dem.
Trajektorja e Malit të Zi ishte e “trazuar” në 2021-2022 nga shkeljet e supozuara të Kushtetutës nga Presidenti dhe një konflikt rreth përgjegjësive, por se zgjedhjet e 2023 ishin kryesisht të lira dhe të ndershme.
Bosnja dhe Hercegovina dhe Shqipëria, nga ana tjetër, kanë mbetur në “zonën gri demokratike”, që do të thotë se V-Dem nuk i konsideron rezultatet e tyre të demokracisë aq të larta sa të kategorizohen në “demokracitë elektorale”.
Serbia është renditur si një “autokraci zgjedhore” që nga viti 2014. Ndër vendet e Evropës Lindore, V-Dem konsideron se në këtë kategori janë edhe Hungaria, Ukraina, Bjellorusia dhe Rusia.
“Niveli i demokracisë që gëzon një person mesatar në Evropën Lindore ka rënë gradualisht në nivelet e regjistruara për herë të fundit në vitin 1990, përpara rënies së Bashkimitindeksi i d Sovjetik. Bjellorusia dhe Rusia janë dy shembuj të shquar të konsolidimit post-sovjetik të autokracisë në rajon dhe popullsia e tyre e madhe rëndon mesataren. Edhe Hungaria dhe Serbia po e drejtojnë këtë trend vitet e fundit, si dhe Kroacia dhe Rumania”, thuhet në raport.
V-Dem gjithashtu rendit vendet bazuar në rezultatin e tyre në Indeksin e Demokracisë Liberale (midis 0 dhe 1), të llogaritur nga V-Dem.
Danimarka është një vend me Indeksin më të lartë të Demokracisë Liberale prej 0.88 në raportin e fundit.
Vendet me rezultatin më të ulët janë Koreja e Veriut dhe Eritrea, me 0.01.
Kosova ka shënuar 0.49 (vendi i 62-të nga 179 shtete të renditura) në Indeksin e Demokracisë Liberale dhe mbetet vendi më i renditur në Ballkanin Perëndimor.
Mali i Zi ka 0.47 (vendi 67), i ndjekur nga Shqipëria me 0.4 (vendi 82) dhe Maqedonia e Veriut me 0.36 (vendi 89).
Bosnja dhe Hercegovina ka një rezultat prej 0.35 (vendi i 92-të) në Indeksin e Demokracisë Liberale, ndërsa Serbia ka 0.25 (vendi i 107-të).
Raporti V-Dem 2024 vlerëson se niveli i demokracisë që gëzon një person mesatar në mbarë botën në vitin 2023 është ulur në nivelet e parë të fundit në 1985 – gati 40 vjet më parë. [Kosova News]
Shih burimin: https://www.v-dem.net/documents/43/v-dem_dr2024_lowres.pdf?fbclid=IwAR2KP2y8zcujx9OGdja23HXENAUgKuYVc86Sxy3yV-VHXplW4jRWl0Q7xZ4
