Bashkimi Evropian në krizë: Shfaqja e ‘Orbanizmit’ në Austri dhe Sllovaki

Zagreb/Prishtinë, 8 qershor 2023 – Politikani austriak Herbert Kickl është një teoricien konspirativ pro-rus dhe anti-amerikan, i cili rekomandoi trajtimin e Covid-it me një ilaç kundër parazitëve për kuajt dhe sot ai dëshiron ta kthejë Austrinë në një “fortesë” për ta mbrojtur atë nga migrantët. Ai është edhe favoriti për liderin e ri të vendit dhe kokëçarja e re e madhe për Europën, shkruan Politico.
Partia e Lirisë (FPOe) e ekstremit të djathtë të Kicklo ka udhëhequr në sondazhet e opinionit me disa pikë përqindjeje që nga nëntori i vitit të kaluar pasi inflacioni ishte në rritje, por edhe meqë kishte rritje të madhe edhe të numrit të kërkesave për azil, që tok kanë nxitur pakënaqësi me qeverinë aktuale, koalicionin e Popullit Austriak- Partia (OeVP, qendra e djathtë) dhe të Gjelbërit.
Duke pasur parasysh se partia tjetër kryesore opozitare, Social Demokratët (SPOe), është copëtuar nga trazirat e brendshme, partia e Kickl ka gjasat më të mira për të fituar pushtetin në vitet e fundit. Ky do të ishte një problem i madh për Bashkimin Evropian, i cili tashmë po lufton me Hungarinë, kryeministri nacionalist i të cilit vend, Viktor Orban, po merr sistematikisht kontrollin e të gjitha levave të rëndësishme të qeverisë dhe po minon mediat e pavarura, duke e shndërruar Hungarinë, sipas kritikëve, në një shtet gjysmë-autoritar në mes të BE-së, shkruan Politico.
Fatkeqësia
Austria nuk është i vetmi vend në rajon i prirur ndaj ‘orbanizmit’. Sllovakia fqinje është gjithashtu në kufijtë e populizmit të rinovuar. Partia pro-ruse Smer-SD, lideri i së cilës është ish-kryeministri Robert Fico, i larguar nga detyra në 2018 nga një valë protestash për vrasjen e një gazetari investigativ dhe të fejuarës së tij, kryeson në sondazhe përpara zgjedhjeve të parakohshme në shtator. Fico premtoi se, nëse zgjidhet, Sllovakia nuk do të ofrojë më mbështetje ushtarake për Ukrainën fqinje.
Zyrtarët evropianë paralajmërojnë se këto fitore nga forcat pro-ruse në Sllovaki dhe Austri do t’i jepnin presidentit rus Vladimir Putin një mjet të fuqishëm në luftën kundër Ukrainës dhe do ta bënin më të lehtë që të minonte sanksionet dhe përpjekjet e BE-së për të ndihmuar Ukrainën. “Kjo do të ishte një fatkeqësi,” tha një zyrtar i lartë i Komisionit Evropian nga rajoni.
Kickl është larg nga një fitore e sigurt. Për shkak të stilit të tij të pafytyrë, ai është një nga politikanët më të papëlqyer austriakë. Për më tepër, mbështetja për Partinë e Lirisë është dëshmuar e paqëndrueshme në të kaluarën dhe ky moment i ri ka të ngjarë të ushqehet më shumë nga zhgënjimet e shumë austriakëve me mosfunksionimin e qeverisë aktuale sesa nga shpresat për rinovim nën të djathtën ekstreme. Megjithatë, ngritja e fundit e partisë nuk mund të injorohet.
Hungaria si model
Kickl, i cili ishte ministër i brendshëm gjatë koalicionit jetëshkurtër të Partisë së Lirisë me Partinë Popullore të ish-kancelarit Sebastian Kurz, është një fytyrë e njohur në Bruksel. Ai nuk mbahet mend për të mirë. Një nga lëvizjet e tij të para si ministër i Brendshëm ishte ndryshimi i emrit të qendrave të Austrisë për regjistrimin e azilkërkuesve në “Qendrat e nisjes”.
Presidentja e Parlamentit Evropian, Roberta Metsola, i tha një gazete austriake javën e kaluar se ajo kishte “dyshime serioze” se Kickl ishte i përshtatshëm për çdo post ministror. “Ai thjesht nuk duhet besuar”, tha Metsola.
Zgjedhjet e ardhshme të rregullta në Austri nuk janë planifikuar deri në vjeshtën e vitit të ardhshëm, por tensionet e vazhdueshme në koalicionin aktual të kancelarit Karl Nehammer, Partia Popullore e të cilit aktualisht është pas Partisë së Lirisë me tetë pikë përqindjeje, rrisin shanset që Austria të shkojë në zgjedhje të parakohshme. “Unë nuk u bëra lider partie për të udhëhequr në votime, por për të fituar zgjedhjet,” tha Kickl së fundmi. Kickl premton të përdorë veton e Austrisë në Këshillin Evropian për të anuluar ato që ai pretendon se janë sanksione “të pakuptimta” kundër Rusisë.
Gjatë një vizite të fundit në Budapest, ku u takua me mentorin e tij Orban, ai nuk e fshehu se synon ta kthejë Austrinë në një Hungari të re, të cilën ai e vlerësoi si një “strehë të vetëvendosjes kombëtare dhe rezistencës ndaj ndërhyrjes globaliste nga Brukseli”.
Kancelar i popullit
Partia e Lirisë, e cila u themelua nga ish-nazistët në vitet 1950 dhe është e njohur në botë për të ashtuquajturin Skandali i Ibizës që rrëzoi paraardhësin e Kicklo, Heinz-Christian Strache, ka lidhje të gjata me Rusinë. Strache nënshkroi një marrëveshje partneriteti me partinë Rusia e Bashkuar e Putinit në vitin 2016.
Edhe pse Kickl këmbëngul se marrëveshja ka skaduar, ai dhe drejtues të tjerë të Partisë së Lirisë nuk e fshehin dashurinë e tyre për Rusinë. Për shembull, partia ka propozuar dhjetëra rezoluta pro-ruse në parlamentin austriak që nga fillimi i luftës së hapur të Putinit kundër Ukrainës. Ajo gjithashtu publikoi dhjetëra deklarata në vitin e fundit në të cilat ajo bëri thirrje për heqjen e sanksioneve kundër Rusisë.
Migrimi është ende tema kryesore e Partisë së Lirisë. Meqenëse numri i kërkesave për azil në Austri u trefishua vitin e kaluar, çka d.t.th se është më i larti në BE, kjo temë tashmë është një çështje që votuesit e mirëpresin dhe mirëkuptojnë. Në përputhje me retorikën e “kështjellës” së Kickl-it, shumë nga prioritetet e Partisë së Lirisë janë të përqendruara në identitetin kulturor.
Një iniciativë për të shpëtuar bujtinat austriake, për shembull, premtonte subvencione, por vetëm nëse përfituesit do të shërbenin “specialitete tradicionale dhe rajonale”. Një tjetër kërkoi që fëmijët të flisnin gjermanisht në këndet e lojërave të shkollës. Ide të tilla shpesh përqeshen nga mediat austriake, por duket se u shkojnë për shtati shumë votuesve.
Në janar, partia përfundoi e dyta në zgjedhjet rajonale në Austrinë e Poshtme, krahina më e madhe e vendit, duke shkatërruar shumicën absolute që kishte gjatë kohë Partia Popullore. Kjo e detyroi qendrën e djathtë të binte dakord për një koalicion me të djathtën ekstreme në atë krahinë. Një skenar i ngjashëm u zhvillua disa javë më vonë në provincën e Salzburgut, ku Partia e Lirisë fitoi një vend në qeverinë rajonale.
Megjithatë, në nivel kombëtar, Kickl nuk ka gjasa të pranojë të jetë violinë e dytë. Partia ra dakord për këtë dy herë në 25 vitet e fundit si partnere e vogël e Partisë Popullore dhe të dy koalicionet përfunduan me ndarjen e partisë për shkak të skandaleve dhe përçarjeve të brendshme. Kickl tregon se këtë herë qëllimi i tij është i qartë: të bëhet “Volkskanzler” – kancelar i popullit.