Braktisja e autonomisë strategjike është dorëzim gjeopolitik për BE-në
Evropa është e varur nga garancitë e sigurisë së SHBA-së dhe do të mbetet e tillë për të ardhmen e parashikueshme – por thirrjet për të braktisur ndjekjen e autonomisë strategjike janë dritëshkurtër në dritën e sfidave gjeopolitike me të cilat përballet Evropa, shkruan Gesine Weber.
Nga Gesine Weber [EURACTIV.com]
Gesine Weber është një analiste kërkimore me bazë në Paris dhe bashkëpunëtore në fondin gjerman Marshall të Shteteve të Bashkuara dhe një kandidate për doktoraturë në Departamentin e Studimeve të Mbrojtjes të King’s College në Londër.
Lufta e Rusisë kundër Ukrainës ka treguar atë që evropianët e kanë ditur gjithmonë: në rast të një lufte me intensitet të lartë në kufijtë e saj, Evropa nuk është në gjendje të mbrohet.
Nuk ka gjë të tillë si një ombrellë bërthamore evropiane apo kapacitete të përbashkëta bërthamore evropiane, dhe shumë ushtri evropiane vuajnë nga boshllëqe të konsiderueshme të aftësive. Lufta e Rusisë kundër Ukrainës ka treguar rëndësinë kryesore të NATO-s, dhe më e rëndësishmja, angazhimin e SHBA-së në sigurinë evropiane.
Tani dhe për të ardhmen e parashikueshme, Evropa varet nga SHBA për të mbrojtur veten, si në aspektin e parandalimit bërthamor ashtu edhe në aftësitë kritike konvencionale. Kjo situatë ka bërë që shumë vëzhgues të bëjnë thirrje për të varrosur konceptin e autonomisë strategjike evropiane dhe për të vënë të gjitha shanset e tyre në integrimin transatlantik të sigurisë. Ky do të ishte një gabim i madh.
2023 përbën një udhëkryq për autonominë strategjike evropiane: Shumë prej rezultateve të Kompasit Strategjik, udhërrëfyesit të BE-së për sigurinë dhe mbrojtjen, duhet të pritet këtë vit, duke përfshirë ushtrimet e rregullta drejtpërdrejt, Strategjinë e BE-së për mbrojtjen e hapësirës dhe zgjidhje të reja financimi për prokurimin e përbashkët të Aftësitë strategjike të mbrojtjes së BE-së.
Lufta e Rusisë kundër Ukrainës do të vazhdojë të testojë kapacitetin e mobilizimit të burimeve të vendeve anëtare të BE-së dhe kohezionin politik. Njëkohësisht, konfliktet në lagjen jugore të BE-së si në Sahel, Libi ose Jemen mund të intensifikohen dhe të kërkojnë një përgjigje nga BE-ja. Në këtë kontekst, mohimi i potencialit të BE-së si një aktor gjeopolitik më vete, dhe roli qendror që mund të luajnë instrumentet e saj, është dritëshkurtër dhe jostrategjik – asgjë tjetër veç dorëzimit ndaj sfidave gjeopolitike.
Në vend që të braktisë idenë e autonomisë strategjike, BE-ja duhet të investojë në aftësitë e saj dhe të përputhë aspiratat e saj me veprime.
Është e rëndësishme të kujtojmë dy elementë në këtë debat: Rasti i autonomisë strategjike evropiane nuk është as një rast për braktisjen e marrëdhënieve transatlantike të BE-së, as një kërkim për ta bërë BE-në një superfuqi ushtarake – të dyja do të ishin iluzionale. Në përgjithësi, kërkimi për autonomi strategjike, i mbështetur nga presidenti francez Emmanuel Macron që nga fjalimi i tij në Sorbonë në 2017, përshkruan gatishmërinë për të marrë vendime bazuar në interesat evropiane dhe aftësinë për të vepruar i vetëm kur nuk ka mundësi tjetër, por me partnerë kudo që të jetë e mundur. .
Pavarësisht reagimeve negative në shumë vende anëtare të BE-së në lindje të Francës, si dhe në Uashington, të cilët kishin frikë se mund të copëtonte SHBA-në dhe BE-në, ideja i ka mbijetuar prej shumë vitesh debateve të nxehta. Sot, institucionet e BE-së, zyrtarët e nivelit të lartë dhe shtetet e tjera anëtare përdorin termin “sovranitet evropian” për të komunikuar se aspirata shtrihet përtej fushës ushtarake.
Në fakt, autonomia strategjike po e bën BE-në të përshtatshme për sfidat e afërta gjeopolitike dhe gjeoekonomike në fusha të shumta si energjia, furnizimi me lëndë të para dhe mallra kritike dhe infrastruktura kibernetike dhe kritike. Pandemia e COVID-19 dhe lufta në Ukrainë kanë treguar se si të gjitha këto sfida janë të ndërlidhura, dhe se BE-ja ofron një kornizë të shkëlqyer për koordinimin e një përgjigjeje – për shembull përmes planit të rimëkëmbjes Covid-19 ose përmes sanksioneve kundër Ukrainës – që është qartësisht më e mirë si zgjidhje kombëtare.
Në të ardhmen, BE-ja do të duhet të gjejë një mënyrë për t’u marrë me ndikimin e konkurrencës SHBA-Kinë, duke filluar nga siguria e transportit detar deri te ndërprerja e zinxhirëve të furnizimit ose politikat tregtare proteksioniste. Forcimi i politikës industriale të BE-së dhe prodhimi i mallrave kritike do t’i lejojë BE-së të kufizojë pasojat negative nga konkurrenca e fuqive të mëdha.
Për të adresuar sfidat e sigurisë, vendet anëtare të BE-së duhet të rrisin buxhetet kombëtare të mbrojtjes dhe të koordinojnë më mirë shpenzimet e përbashkëta, të forcojnë industrinë e tyre të mbrojtjes dhe të investojnë në elasticitet. E gjithë kjo kërkon një sasi të konsiderueshme koordinimi. BE-ja ofron kornizën institucionale për ta bërë të mundur këtë.
Veçanërisht me mbivendosjen midis BE-së dhe NATO-s – të gjitha vendet anëtare të BE-së që tradicionalisht nuk janë neutrale janë gjithashtu anëtarë të NATO-s – duke punuar përmes BE-së për këto çështje do të vriste dy zogj me një gur. Anëtarët e BE-së mund të përfitojnë nga mekanizmat për financim dhe bashkëpunim për të reaguar më shpejt ndaj kërcënimeve të sigurisë në fqinjësinë e tyre.
Veçanërisht me mbivendosjen midis BE-së dhe NATO-s – të gjitha vendet anëtare të BE-së që tradicionalisht nuk janë neutrale janë gjithashtu anëtarë të NATO-s – duke punuar përmes BE-së për këto çështje do të vriste dy zogj me një gur. Anëtarët e BE-së mund të përfitojnë nga mekanizmat për financim dhe bashkëpunim për të reaguar më shpejt ndaj kërcënimeve të sigurisë në fqinjësinë e tyre.
Njëkohësisht, një investim i tillë do të rriste kontributin evropian në NATO dhe do të përmirësonte ndarjen e barrës brenda aleancës. Miratimi nga Uashingtoni mund ta përshpejtojë qartë këtë dhe të kontribuojë në ribalancimin e ndarjes së barrës midis evropianëve dhe SHBA-së në NATO. Forcimi i sigurisë dhe mbrojtjes së BE-së do të përfitonte ndjeshëm nga kjo përpjekje.
Varrosja e autonomisë strategjike do të ishte e dëmshme për sa i përket sinjalizimit gjeopolitik. Edhe nëse BE-ja mbetet një xhuxh ushtarak në krahasim me SHBA-në, mjetet e saj e lejojnë atë të japë një kontribut të konsiderueshëm për sigurinë ndërkombëtare.
Mbështetja e rëndësishme e BE-së për Ukrainën tregon se BE-ja mund të bëjë ngritje të rëndë në një krizë sigurie; në Ukrainë, kjo manifestohet përmes mbështetjes përmes Fondit Evropian të Paqes ose sanksioneve kundër Rusisë, dhe përmes mbështetjes indirekte si pagesa e normave të interesit për kreditë, strehimi i refugjatëve ose fillimi i procesit të integrimit në BE për Ukrainën. Në mënyrë të ngjashme, lufta e BE-së kundër piraterisë ka dëshmuar rolin e saj jetik si një ofrues i sigurisë detare. Kjo nuk është gjë tjetër veçse autonomi strategjike në praktikë dhe nënvizon vlerën e kësaj përpjekjeje.
Në vend që të përpiqen ta varrosin, vendet anëtare të BE-së dhe SHBA-të do të ishin më mirë të rrisin autonominë strategjike të BE-së. Ky vit mund të kthejë peshoren për sigurinë evropiane dhe rolin e BE-së si një lojtar në tabelën gjeopolitike të shahut – dhe ka nevojë për një shtytje në drejtimin e duhur. [Përktheu: ISHGJ]
