Presidenti francez u hodh në fatin e bastit. Adrienne Woltersdorf nga Parisi për suksesin e ekstremit të djathtë dhe shkëndijën e fundit të shpresës.
Partia ekstremiste e krahut të djathtë Rassemblement National ka fituar qartë raundin e parë të zgjedhjeve parlamentare në Francë. Çfarë do të thotë kjo për raundin e dytë?
Në çdo rast, ka një zhvendosje të qartë djathtas në Francë, e cila do të çojë në një shumicë në parlament për Rassemblement National. Nga rezultatet e deritanishme të zgjedhjeve është e qartë se RN ka mundur të konsolidojë më tej pozicionin e saj në bastionet e saj, por gjithashtu ka ecur mirë aty ku më parë nuk ishte aq e fortë. Ekstremistët e krahut të djathtë tani janë bërë një parti normale për shumë francezë. Ata marrin miratim nga të gjitha nivelet e shoqërisë, përfshirë punonjësit, specialistët dhe akademikët. Shumë e madhe është edhe dëshira e shumë votuesve për ndryshim.
Në Paris, Nice dhe Lion, mijëra njerëz dolën në rrugë për të protestuar kundër ekstremit të djathtë dhe për të shprehur pakënaqësinë e tyre me rezultatet e zgjedhjeve. Cili është humori në vend?
Rezultati nuk është i papritur. Kjo konfirmon tendencën që zgjedhjet evropiane kishin treguar tashmë qartë trendin politik. Duke pasur parasysh fitoren e qartë të RN-së, frika dhe zemërimi i vërtetë tani po nxjerrin shumë njerëz në rrugë, veçanërisht brezin e ri. Shumë votues janë shumë të zhgënjyer dhe të zemëruar me Macron-n dhe partinë e tij qeverisëse. Për faktin se ai urdhëroi këto zgjedhje të reja dhe për fushatën elektorale, e cila ishte e drejtuar kryesisht kundër të majtës.
Vendi tani është konfirmuar zyrtarisht se është thellësisht i ndarë dhe Macroni është në fund. Shumë kanë frikë se epoka e demokracisë liberale në Francë mund të ketë mbaruar tani për tani. Në të njëjtën kohë, ka ende shpresë për një mrekulli të vogël në raundin e dytë të votimit të dielën e ardhshme. Për ta bërë këtë, Ansambli i Macron-it pour la Republique dhe Fronti i Ri Popullor nga e Majta e Bashkuar do të duhej të koordinoheshin dhe bashkëpunonin në një mënyrë shumë të disiplinuar.
Sa e mundshme është kjo?
Në raundin e dytë të zgjedhjeve parlamentare do të kalojnë të gjithë kandidatët që kanë marrë të paktën 12.5 për qind të votave të hedhura në zonat e tyre zgjedhore dhe në zonën zgjedhore të të cilëve asnjë kandidat nuk ka arritur shumicën absolute. Kështu ndodh edhe këtë herë për shkak të pjesëmarrjes së lartë të votuesve në shumicën e njësive zgjedhore. Nëse të dy blloqet demokratike sillen në mënyrë të disiplinuar dhe i japin përparësi njëri-tjetrit aty ku tjetri ka shanse më të mira, mund të arrihet që RN të mos fitojë shumicën absolute të vendeve në kuvend, por maksimumi të dalë nga këto zgjedhje me një shumicë relative. Por është e diskutueshme nëse kampi i Macron-it do të luajë së bashku. Dinamika në raundin e dytë të votimit është e vështirë të parashikohet sepse tashmë do të varet nga çdo zonë elektorale individuale dhe marrëveshjet atje, në kuptimin “bëni gjithçka për të ndaluar RN”.
Aleanca e krahut të majtë Nouveau Front Populaire doli e dyta në raundin e parë të votimit. Çfarë do të thotë kjo për politikën franceze dhe të majtën franceze?
Është shumë mbresëlënëse që e majta ka arritur të arrijë sërish ujdi me njëri-tjetrin brenda vetëm tre javësh, të mbushë llogoret e grisura më parë dhe të bashkohet. Kjo bindi gjithashtu shumë votues. Por është e qartë për të gjithë se konfliktet ideologjike vazhdojnë të kërcënojnë brenda të majtën, duke përfshirë personalitete si Jean-Luc Mélenchon. Kjo ofron mundësinë e një krize, pasi nuk është e qartë se cila nga pesë partitë në koalicion do të emëronte kryeministrin – nëse rezultati do ta lejonte këtë – dhe sipas cilit parim do të ngrihej qeveria. Tensionet midis La France insoumise, socialistëve, të gjelbërve dhe komunistëve ende ekzistojnë.
Ansambli i aleancës së Macron-it zbarkoi shumë prapa, në vendin e tretë, me 20 përqind. Pavarësisht nëse Kuvendi do të formojë qeverinë apo nëse një front republikan nga kampi i Macron-it dhe aleanca e majtë ende mund ta parandalojë këtë – a do të përfundojë presidenti si një rosë e çalë?
Mund të thuash se Macron-i është në thelb në fund. Për shkak të rezultateve të dobëta të zgjedhjeve në zgjedhjet evropiane dhe tani në raundin e parë, Macron-i tani është pa pushtet. Presidenti spekuloi kur ndoshta supozoi se pjesë të republikanëve dhe të majtës do t’i bashkoheshin atij në zgjedhje. Tani partia e tij është dobësuar, në fakt është distancuar prej tij gjatë fushatës zgjedhore. Në Francë, presidenti ka shumë pushtet për shkak të detyrës së tij, por kjo lidhet kryesisht me politikën e jashtme dhe atë të mbrojtjes. Për një bashkëjetesë të mundshme, pra në rastin kur presidenti dhe qeveria vijnë nga kampe të ndryshme, disa përgjegjësi nuk janë të rregulluara qartë në kushtetutë. Kjo tani po e dobëson Francën në përgjithësi.
Dhe brenda vendit?
Brenda vendit gjërat do të jenë shumë të vështira. Nëse RN fiton një shumicë relative, por nuk qeveris, ekstremistët e krahut të djathtë do të bllokojnë kudo që të munden. Nëse presidenti i bllokon, siç e lejon kushtetuta, ata do të jenë në gjendje të bëjnë kapital politik nga kjo. RN ka synimet e tij të vendosura në 2027. Zgjedhjet e ardhshme presidenciale janë qëllimi i tyre. Atëherë Marine Le Pen dëshiron të sundojë. Deri atëherë, ata do të bëjnë gjithçka që munden për të pozicionuar veten për këtë. Por kjo nuk do të thotë asgjë e mirë për vendin me borxhe të mëdha. Tani ekziston rreziku i një faze bllokimi, sepse Parlamenti nuk do të jetë veçanërisht i aftë për të vepruar, gjë që do të dobësojë gjithashtu rolin e Francës si një partner ndërkombëtar.
_______________
Shënim: Adrienne Woltersdorf drejton zyrën e Fondacionit Friedrich Ebert në Paris. Ajo ishte drejtuese e departamentit të komunikimit të FES dhe Zyrës për Bashkëpunim Rajonal në Azi me seli në Singapor si dhe zyrës së FES në Afganistan. Ajo raportoi më parë për taz nga Uashingtoni dhe Berlini për tetë vjet.
