Nga Dr. Faton BISLIMI
Me afrimin e zgjedhjeve të nëntorit në SHBA, të gjithë sytë janë të kthyer nga gara presidenciale mes Kamala Harris dhe Donald Trump. Përveç garës për president, një tjetër çështje vendimtare është se cila parti do të marrë shumicën në Kongres – në Senat dhe në Dhomën e Përfaqësuesve. Kjo do të ketë ndikim të thellë për shqiptarët dhe, veçanërisht, për Kosovën. Gjerësa stabiliteti i Ballkanit vazhdon të jetë i brishtë, rezultati i këtyre zgjedhjeve do të përcaktojë orientimin dhe intensitetin e mbështetjes amerikane për Kosovën dhe të ardhmen e marrëdhënieve SHBA-Kosovë.
Kamala Harris dhe Trashëgimia e Mbështetjes Amerikane për Kosovën
Nëse Kamala Harris zgjidhet presidente, shqiptarët e Kosovës mund të presin që mbështetja e SHBA-së për vendin të vazhdojë dhe të përforcohet, duke pasur një administratë që e sheh Kosovën si një aleat strategjik në rajon. Kamala Harris përfaqëson vlera të përbashkëta me ato të Joe Biden, i cili ka pasur një rol të veçantë dhe të pandërprerë në mbrojtjen e interesave të Kosovës në Washington që nga ditët e tij si senator. Harris do të përpiqet të forcojë procesin e integrimit të Kosovës në strukturat ndërkombëtare, duke siguruar që Kosova të mbetet një partner i besueshëm dhe i mbrojtur nga rreziku i destabilizimit rajonal.
Donald Trump dhe Marrëveshja e Washingtonit e shtatorit 2020
Në shtator të vitit 2020, administrata Trump ndërmjetësoi Marrëveshjen e Washingtonit midis Kosovës dhe Serbisë, e cila përqendrohej në normalizimin ekonomik midis dy vendeve. Ndërkohë që kjo marrëveshje kishte synim krijimin e mundësive ekonomike, ajo nuk trajtoi çështjet politike dhe të sigurisë që janë në themel të marrëdhënieve problematike midis Kosovës dhe Serbisë, duke mos përfshirë njohjen e ndërsjellë dhe çështjet e të drejtave të njeriut. Një fitore e mundshme e Trump-it do të sillte një qasje më të distancuar ndaj stabilitetit afatgjatë të Kosovës dhe Ballkanit, duke e zhvendosur fokusin në interesat ekonomike, por duke lënë pas dore nevojën për mbrojtjen e sovranitetit të Kosovës. Trashëgëmia e administrates Trump, sidoqoftë, nuk ishte pa gjurmë pozitive për Kosovën: ajo mundësoi themelimin e ushtrisë së Kosovës, si dhe solli njohjen shumë domethënëse nga Izraeli.
Rëndësia e shumicës në Kongres për Kosovën dhe shqiptarët
Nëse Demokratët arrijnë të ruajnë ose të fitojnë shumicën në të dyja dhomat e Kongresit, shqiptarët dhe Kosova do të përfitojnë një mbështetje më të qëndrueshme dhe më të plotë. Demokratët tradicionalisht kanë qenë të angazhuar për promovimin e të drejtave të njeriut dhe demokracisë në mbarë botën, dhe kanë treguar një përkushtim të qëndrueshëm ndaj Kosovës. Me shumicën e tyre në Senat dhe Dhomën e Përfaqësuesve, politikat që mbrojnë sovranitetin e Kosovës do të kishin më shumë mundësi të kalojnë, dhe përpjekjet për njohjen ndërkombëtare të Kosovës do të forcoheshin. Një Kongres nën udhëheqjen e Demokratëve do të mundësonte gjithashtu që mbështetja financiare dhe diplomatike për Kosovën të ruhej dhe të rritej.
Nga ana tjetër, nëse Republikanët fitojnë shumicën në një ose të dyja dhomat e Kongresit, mbështetja për Kosovën do të përqendrohej më shumë në marrëveshjet ekonomike dhe më pak në çështjet e të drejtave të njeriut dhe sovranitetit. Ndonëse disa Republikanë kanë treguar mbështetje për Kosovën, politika e përgjithshme e partisë për Ballkanin gjatë administratës Trump ka qenë më e paqëndrueshme dhe më e fokusuar në marrëveshje pragmatike, ku mund të mungojë mbështetja afatgjatë dhe e palëkundur që Kosova ka kërkuar nga SHBA.
Çfarë do të thotë për Kosovën shumica e Kongresit?
Për shqiptarët në përgjithësi dhe për Kosovën në veçanti, një Kongres nën kontrollin e Demokratëve ofron shpresa për një angazhim më të madh të SHBA-së në Ballkan dhe për stabilitetin afatgjatë të Kosovës si shtet i pavarur. Me shumicën e Demokratëve, Kosova mund të presë një mbështetje më të fortë në përballjen me sfidat ndërkombëtare, duke përfshirë përpjekjet e Rusisë dhe të Serbisë për të ndikuar në rajon. Një Kongres i tillë do të përpiqet të rrisë bashkëpunimin ushtarak dhe ekonomik midis Kosovës dhe SHBA-së dhe të mbështesë Kosovën në përpjekjet e saj për anëtarësim në organizatat ndërkombëtare.
Nëse Republikanët fitojnë shumicën, politika për Kosovën mund të përqendrohet më shumë në marrëveshje pragmatike ekonomike dhe në qasje që minimizojnë angazhimet afatgjata në Ballkan. Një fitore e Republikanëve në Kongres do të mund të çonte drejt një rishikimi të përkrahjes strategjike, duke lënë hapësirë për lëshime të mundshme ndaj Serbisë dhe duke krijuar një presion më të madh mbi Kosovën për të bërë kompromis në çështje themelore të sovranitetit. Krejt kjo, nën supozimin se një Administratë Trump fokusin do e kishte tek Rusia dhe lufta me Ukraninën, respektivisht përfundimi i saj i menjëhershëm.
Harris v. Trump dhe Dialogu Kosovë-Serbi
Me specifikisht, casja e Washingtonit ndaj dialogut mund të ndryshojë nëse ka ndryshim në qeverisjen e SHBA-ve. Mos të harrojmë, demokratët janë multilateralistë, pra, duan të kryejnë punë duke provuar të kënaqin të gjithë, gjersa republikanët janë goxha unilateralistë, pra, nuk mërzitën fort për të tjerët por fokusohen në objektivat e tyre. Këto janë atribute ideologjike të dy taborreve kryesore politike ne SHBA.
Andaj, neve si klasë politike dhe shtet, duhet të jemi të gatshëm qe të vazhdojmë e ruajmë marrëdhënjen tonë me SHBA në cilindo variant. Dallime mund të kemi, por ato kurrë s’duhet të bëhen hendek në marrëdhenjet Kosovë-SHBA ngase edhe nëse ne kemi të drejtë, fatkeqësisht në kohën e zhvillimeve dinamike ndërkombëtare në të cilën jemi tash, pragmatizmi dhe interesat madhore gjeostrategjike te SHBA-ve marrin prioritet. Kosova asnjëherë s’duhet të dalë nga orbita e interesave gjeostrategjike amerikane ngase është pikerisht kjo orbite që na solli deri tek liria e pavarësia.
Shqiptarët dhe Kosova: Një zgjedhje që oo të prekë të ardhmen
Rezultatet e zgjedhjeve të nëntorit në SHBA nuk janë vetëm një çështje për të ardhmen e Amerikës, por një vendim me ndikim të thellë për të ardhmen e Kosovës dhe të shqiptarëve në Ballkan. Duke u mbështetur tek mbështetja e SHBA-së për Kosovën si një aleat i besueshëm dhe i përhershëm, shqiptarët janë të vetëdijshëm se një administratë pro-Kosovës dhe një Kongres që ndan të njëjtat vlera do të përforcojnë qëndrueshmërinë dhe sigurinë e vendit në një rajon të paqëndrueshëm. Ndërsa amerikanët vendosin për presidentin dhe përbërjen e Kongresit të ardhshëm, shqiptarët e Kosovës dhe diaspora në Amerikë presin me shpresë që zgjedhjet e ardhshme të sigurojnë një partner të palëkundur për pavarësinë dhe të ardhmen e Kosovës.
