Si mund të shmanget një luftë të re e ftohtë në një epokë multipolare
Shkruan: Olaf Scholz [5 dhjetor 2022]
FOREIGN AFFAIRS
Bota po përjeton një pikë kthese. Lufta e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës shënon fundin e një epoke. Fuqitë e reja janë shfaqur ose janë rishfaqur, duke përfshirë një Kinë të fortë ekonomikisht, me vetbesim politik. Në këtë botë të re shumëpolare, vende dhe modele të ndryshme qeverisje konkurrojnë për pushtet dhe ndikim.
Nga ana e saj, Gjermania po bën të pamundurën për të mbrojtur dhe promovuar rendin ndërkombëtar bazuar në parimet themelore të Kartës së OKB-së. Demokracia, siguria dhe prosperiteti i saj varen nga pushteti i kufizuar nga rregullat universale. Kjo është arsyeja pse Gjermania aspiron të bëhet një garantues i sigurisë evropiane siç presin aleatët tanë nga ne, një ndërtuese e urave brenda Bashkimit Evropian dhe një avokate e zgjidhjeve shumëpalëshe për problemet globale. Vetëm në këtë mënyrë Gjermania mund të përballojë me sukses stuhitë gjeopolitike të kohës sonë.
Pika e kthesës shkon përtej luftës në Ukrainë dhe çështjes së sigurisë evropiane. Pyetja kryesore është: Si mundemi ne si evropianë, si Bashkimi Evropian, të mbijetojmë si aktorë të pavarur në një botë gjithnjë e më shumëpolare?
Gjermania dhe Evropa mund të kontribuojnë në mbrojtjen e rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla pa adoptuar në të njëjtën kohë pozicionin fatalist se bota në mënyrë të pashmangshme do të ndahet sërish në blloqe konkurruese. Duke pasur parasysh historinë e tij, vendi im ka një përgjegjësi të veçantë për të luftuar forcat e fashizmit, autoritarizmit dhe imperializmit. Në të njëjtën kohë, duke përjetuar ndarjen e vendit tonë në rrjedhën e konkurrencës ideologjike dhe gjeopolitike, jemi veçanërisht të vetëdijshëm për rreziqet e një Lufte të re të Ftohtë.
FUNDI I NJË EPOKE
Për pjesën më të madhe të botës, tre dekadat që nga rënia e Perdes së Hekurt kanë qenë një paqe dhe prosperitet relative. Përparimet teknologjike kanë çuar në nivele të paprecedentë të lidhjes dhe bashkëpunimit. Më shumë se një miliard qytetarë kanë gjetur rrugën e tyre për të dalë nga varfëria përmes rritjes së tregtisë ndërkombëtare, vlerës globale dhe zinxhirëve të prodhimit, dhe një shkëmbimi të paprecedentë të njerëzve dhe njohurive përtej kufijve. Megjithatë, mbi të gjitha, qytetarët e guximshëm e kanë çliruar veten nga diktatura dhe sundimi njëpartiak në të gjithë botën. Kërkimi i tyre për liri, dinjitet dhe demokraci ndryshoi rrjedhën e historisë. Dy luftëra shkatërruese botërore dhe vuajtje të pamasë – të shkaktuara në një masë të madhe nga vendi im – u pasuan nga më shumë se katër dekada tensioni dhe konfrontimi nën hijen e asgjësimit të mundshëm bërthamor. Por në vitet 1990, dukej sikur një rend botëror më elastik më në fund ishte etabluar.
Gjermanët në veçanti mund ta konsideronin veten me fat. Në nëntor 1989, qytetarët trima të RDGJ-së rrëzuan Murin e Berlinit. Vendi u ribashkua vetëm njëmbëdhjetë muaj më vonë – falë politikanëve largpamës dhe mbështetjes së partnerëve në Lindje dhe Perëndim. Në fund të fundit, ajo që i përket të tërës ishte në gjendje të rritej së bashku, siç tha ish-kancelari Willy Brandt menjëherë pas rënies së Murit.
Këto fjalë nuk vlejnë kurrë vetëm për Gjermaninë, por edhe për Evropën në tërësi. Ish anëtarët e Paktit të Varshavës zgjodhën të bëhen aleatë brenda Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO) dhe t’i bashkohen BE-së. Një Evropë që, sipas fjalëve të presidentit të atëhershëm të SHBA-së, Xhorxh Bush, ishte “e bashkuar dhe e lirë”, nuk dukej më një shpresë e pabazë. Në këtë epokë të re, dukej e mundur që Rusia mund të bëhej një partner i Perëndimit në vend që të ishte një kundërshtar si Bashkimi Sovjetik. Si rezultat, shumica e vendeve evropiane zvogluan ushtritë e tyre dhe ulën buxhetet e tyre të mbrojtjes. Për Gjermaninë, logjika dukej e thjeshtë: Pse të mbajmë një forcë të madhe prej rreth 500,000 ushtarësh kur të gjithë fqinjët tanë ishin, në dukje, miq apo partnerë?Fokusi i politikës sonë të sigurisë dhembrojtjes u zhvendos shpejt në kërcënime tjera më urgjente. Luftërat ballkanike dhe pasojat e sulmeve terroriste të 11 shtatorit 2001, përfshirë luftërat në Afganistan dhe Irak, rritën rëndësinë e menaxhimit të krizave rajonale dhe globale. Megjithatë, brenda NATO-s, solidariteti mbeti i pandërprerë: pas sulmeve të 11 shtatorit, u vendos për herë të parë të shpallej aleanca sipas nenit 5 të Traktatit të Atlantikut të Veriut dhe për dy dekada trupat e NATO-s luftuan krah për krah kundër terrorizmit në Afganistan.
Ekonomia gjermane nxori konkluzionet e saj nga kohët e reja. Me rënien e perdes së hekurt, pasoi ngrita e një ekonomie globale gjithnjë e më të integruar, u hapën mundësi dhe tregje të reja, veçanërisht në vendet e ish-Bllokut Lindor, por edhe në vendet e tjera në zhvillim, mbi të gjitha në Kinë. Gjatë Luftës së Ftohtë, Rusia, me burimet e saj të mëdha, ishte dëshmuar si një furnizues i besueshëm i energjisë dhe lëndëve të para, dhe dukej logjike, të paktën fillimisht, të zgjerohej ky partneritet premtues tani në kohë paqeje.
Megjithatë, udhëheqja ruse e përjetoi shpërbërjen e ish-Bashkimit Sovjetik dhe Traktatit të Varshavës shumë ndryshe nga lidershipi politik në Berlin dhe kryeqytetet e tjera evropiane dhe nxori përfundime krejtësisht të ndryshme prej tij. Në vend që ta shihte përmbysjen paqësore të sundimit komunist si një mundësi për më shumë liri dhe demokraci, presidenti rus Vladimir Putin e përshkroi atë si “katastrofën më të madhe gjeopolitike të shekullit të 20-të”. Trazirat ekonomike dhe politike në pjesë të hapësirës post-sovjetike në vitet 1990 vetëm sa shtuan ndjenjën e humbjes dhe dhimbjes që shumë rusë ende e lidhin me fundin e Bashkimit Sovjetik edhe sot e kësaj dite.
Më në fund, në këtë mjedis filluan të ringjallen prirjet autoritare dhe imperialiste. Në Konferencën e Sigurisë së Mynihut 2007, Putin mbajti një fjalim agresiv në të cilin ai denoncoi rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla si një mjet të thjeshtë të hegjemonisë amerikane. Një vit më pas, Rusia hyri në luftë me Gjeorgjinë. Në vitin 2014, Rusia pushtoi dhe aneksoi Krimenë dhe vendosi trupa në pjesë të rajonit Donbas të Ukrainës lindore në shkelje flagrante të ligjit ndërkombëtar dhe detyrimeve të traktatit të vetë Moskës. Në vitet që pasuan, Kremlini minoi traktatet e kontrollit të armëve dhe forcoi aftësitë e tij ushtarake, helmoi dhe vrau disidentët rusë, goditi shoqërinë civile dhe ndërhyri me një operacion brutal ushtarak në emër të regjimit të Asadit në Siri. Hap pas hapi, Rusia e Putinit hyri në një rrugë që e largoi vendin gjithnjë e më shumë nga Evropa dhe nga një rend paqësor i bazuar në bashkëpunim.
RIKTHIMI I PERANDORISË
Në tetë vitet që nga aneksimi i paligjshëm i Krimesë dhe fillimi i konfliktit në Ukrainën lindore, Gjermania dhe partnerët e saj evropianë dhe ndërkombëtarë në G7 janë fokusuar në sigurimin e sovranitetit dhe pavarësisë politike të Ukrainës për të parandaluar përshkallëzimin e mëtejshëm nga Rusia dhe për të rivendosur dhe ruajtur paqen në Evropë. Kjo do të arrihej me një përzierje presionesh politike dhe ekonomike që kombinuan sanksionet kundër Rusisë me dialogun. Së bashku me Francën, Gjermania u angazhua në të ashtuquajturin Formati i Normandisë, i cili kulmoi me Marrëveshjet e Minskut dhe Procesin përkatës të Minskut, i cili bëri thirrje për një armëpushim dhe një numër hapash të mëtejshëm midis Rusisë dhe Ukrainës. Pavarësisht pengesave dhe mungesës së besimit midis Moskës dhe Kievit, Gjermania dhe Franca e mbajtën procesin në vazhdim. Por një Rusi revizioniste i bëri të pamundur sukseset diplomatike.
Më në fund, sulmi brutal i Rusisë ndaj Ukrainës në shkurt 2022 shënoi fillimin e një realiteti thelbësisht të ri: kthimin e imperializmit në Evropë. Rusia po përdor disa nga metodat më mizore ushtarake të shekullit të 20-të dhe po i sjell Ukrainës vuajtje të patreguara. Mijëra e mijëra ushtarë dhe civilë ukrainas kanë humbur tashmë jetën; shumë të tjerë janë plagosur ose janë traumatizuar. Miliona ukrainasve u është dashur të largohen nga shtëpitë e tyre dhe kanë kërkuar strehim në Poloni ose vende të tjera evropiane; një milion prej tyre erdhën në Gjermani. Shtëpitë, shkollat dhe klinikat e Ukrainës janë bërë gërmadha nga artileria, raketat dhe bombat ruse. Mariupoli, Irpini, Khersoni, Izyumi: këto vende do t’i kujtojnë botës përgjithmonë krimet e Rusisë – dhe autorët duhet të mbajnë përgjegjësi.
Por efektet e luftës së Rusisë nuk po prekin vetëm Ukrainën. Kur Putini dha urdhrin për të sulmuar, ai shkatërroi një arkitekturë paqeje evropiane dhe ndërkombëtare që ishte ndërtuar gjatë dekadave. Nën udhëheqjen e Putinit, Rusia ka shpërfillur parimet më themelore të së drejtës ndërkombëtare të sanksionuara në Kartën e OKB-së: heqjen dorë nga përdorimi i forcës si mjet i politikës ndërkombëtare dhe detyrimi për të respektuar pavarësinë, sovranitetin dhe integritetin territorial të të gjitha shteteve. Në mënyrën e një fuqie perandorake, Rusia tani po përpiqet të ndryshojë me forcë kufijtë dhe të ndajë përsëri botën në blloqe dhe sfera ndikimi.
NJË EVROPË E FORCUAR
Bota nuk duhet të lejojë që Putini ta imponoj vullnetin e tij politik. Ne duhet të ndalojmë imperializmin revanshist rus. Gjermania ka tani detyrën thelbësore për të marrë përgjegjësinë si një nga garantuesit kryesorë të sigurisë në Evropë, duke investuar në forcat tona të armatosura, duke forcuar industrinë evropiane të mbrojtjes, duke rritur praninë tonë ushtarake në krahun lindor të NATO-s dhe duke trajnuar dhe pajisur forcat e armatosura të Ukrainës.
Roli i ri i Gjermanisë kërkon një kulturë të re strategjike, e Strategjia e Sigurisë Kombëtare që do të miratojmë pas disa muajsh, do ta marrë parasysh këtë fakt. Gjatë tre dekadave të fundit, vendimet në lidhje me sigurinë e Gjermanisë dhe pajisjet e Bundeswehr-it janë marrë në sfondin e një Evrope paqësore. Tani do të udhëhiqemi nga pyetja se me çfarë kërcënimesh përballemi ne dhe aleatët tanë në Evropë, kryesisht nga Rusia. Këto përfshijnë sulme të mundshme në territorin e Aleancës, luftë kibernetike dhe madje edhe mundësinë e largët të një sulmi bërthamor, për të cilin Putini pa mëdyshje kërcnon.
Partneriteti transatlantik është dhe do të mbetet thelbësor për tejkalimin e këtyre sfidave. Presidenti i SHBA Joe Biden dhe administrata e tij meritojnë kredi për ndërtimin dhe investimin për partneritete dhe aleanca të forta në mbarë botën. Por një partneriteti transatlantik i balancuar dhe elastik kërkon gjithashtu angazhim aktiv nga Gjermania dhe Evropa. Një nga vendimet e para të marra nga qeveria gjermane pas sulmit të Rusisë ndaj Ukrainës, ishte krijimi i një fondi special prej 100 miliardë eurosh për të pajisur më mirë forcat e armatosura gjermane. Ne madje ndryshuam kushtetutën tonë për të lejuar krijimin e këtij aseti. Ky vendim shënon kthesën më të gjerë në politikën gjermane të sigurisë që nga themelimi i Bundeswehr-it në vitin 1955. Ushtarët tanë marrin mbështetjen politike, materialin dhe aftësitë që u nevojiten për të mbrojtur vendin tonë dhe aleatët tanë. Qëllimi është një Bundeswehr ku ne dhe aleatët tanë mund të mbështetemi. Për ta arritur këtë, ne në Gjermani do të investojmë dy për qind të prodhimit të brendshëm bruto në mbrojtjen tonë.

Wolfgang Rattay / Reuters
Këto ndryshime pasqyrojnë gjithashtu një ndërgjegjësim të ri në shoqërinë gjermane. Sot, një shumicë e madhe e gjermanëve besojnë se vendi ynë ka nevojë për një ushtri me aftësinë dhe vullnetin për të penguar kundërshtarët dhe për të mbrojtur veten dhe aleatët e tij. Gjermania qëndron me popullin ukrainas në mbrojtjen e vendit të tyre kundër agresionit rus. Nga viti 2014 deri në vitin 2020, sasia më e madhe e investimeve private dhe mbështetjes shtetërore në Ukrainë erdhi nga Gjermania. Që nga fillimi i pushtimit rus, Gjermania ka rritur më tej mbështetjen e saj financiare dhe humanitare për Ukrainën dhe ka kontribuar në koordinimin e reagimit ndërkombëtar në kuadrin e Presidencës gjermane të G7.
Pika e kthesës ka shtyrë gjithashtu qeverinë federale të rishqyrtojë një parim të vendosur fort të politikës gjermane në lidhje me eksportet e armëve që ekziston për dekada. Për herë të parë në historinë e fundit të Gjermanisë, ne po dorëzojmë armë në një luftë mes dy shteteve sot. Në bisedimet e mia me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, e bëra një gjë shumë të qartë: Gjermania do të vazhdojë mbështetjen e saj për Ukrainën për aq kohë sa të jetë e nevojshme. Ajo që Ukrainës i duhet më shumë sot janë sistemet e mbrojtjes artilerike dhe kundërajrore, dhe këto janë pikërisht ato që Gjermania po furnizon në koordinim të ngushtë me aleatët dhe partnerët e saj. Mbështetja gjermane për Ukrainën përfshin armë antitank, transportues të blinduar të personelit, armë dhe raketa kundërajrore dhe sisteme radari për zbulimin e artilerisë. Me një mision të ri të BE-së, deri në 15,000 ushtarë ukrainas po trajnohen, nga të cilët deri në 5,000 – një brigadë e tërë – në Gjermani. Ndërkohë, Republika Çeke, Greqia, Sllovakia dhe Sllovenia kanë premtuar ose kanë dorëzuar tashmë rreth 100 tanke kryesore luftarake të epokës sovjetike në Ukrainë; Në këmbim, Gjermania do t’u sigurojë këtyre vendeve tanke gjermane të riparuara. Si rezultat, Ukraina do të marrë tanke me të cilat Forcat e Armatosura të Ukrainës janë të njohura dhe me përvojë, dhe që mund të integrohen lehtësisht në proceset ekzistuese të logjistikës dhe mirëmbajtjes së Ukrainës.
Veprimi i NATO-s nuk duhet të rezultojë në një konfrontim të drejtpërdrejtë me Rusinë, por Aleanca duhet të sigurojë një pengesë të besueshme për agresionin e mëtejshëm rus. Për këtë qëllim, Gjermania ka rritur ndjeshëm praninë e saj në krahun lindor të NATO-s, duke forcuar grupin luftarak të përzier të NATO-s të udhëhequr nga Gjermania në Lituani dhe duke krijuar një brigadë për të siguruar mbrojtjen e vendit. Gjermania siguron gjithashtu trupa për grupet luftarake të NATO-s në Sllovaki, dhe Forcat Ajrore Gjermane ndihmojnë në patrullimin dhe sigurimin e hapësirës ajrore mbi Estoni dhe Poloni. Marina gjermane, nga ana tjetër, mori pjesë në aktivitetet e parandalimit dhe mbrojtjes së NATO-s në Detin Baltik. Gjermania do të kontribuojë gjithashtu në modelin e ri të forcës së NATO-s me një divizion të blinduar dhe forca të konsiderueshme ajrore dhe mjete detare (të gjitha në gatishmëri të lartë) të dizajnuara për të përmirësuar aftësinë e Aleancës për t’iu përgjigjur shpejt të gjitha situatave të krizës. Dhe Gjermania po i qëndron angazhimit të saj ndaj marrëveshjeve të NATO-s për ndarjen bërthamore, duke përfshirë blerjen e avionëve luftarakë me qëllime të dyfishta F-35.
Mesazhi ynë për Moskën është i qartë: ne jemi të vendosur të mbrojmë çdo centimetër të territorit të NATO-s kundër çdo forme agresioni. Ne do të respektojmë premtimin solemn të NATO-s se një sulm ndaj një aleati do të trajtohet si një sulm ndaj të gjithë Aleancës. Ne gjithashtu ia kemi bërë të qartë Rusisë se deklaratat e fundit ruse në lidhje me armët bërthamore janë të pakujdesshme dhe të papërgjegjshme. Gjatë vizitës sime në Pekin në nëntor, presidenti kinez Xi Jinping dhe unë ramë dakord se kërcënimet në lidhje me përdorimin e armëve bërthamore janë të papranueshme dhe se përdorimi i armëve të tilla të tmerrshme do të kalonte një vijë të kuqe që njerëzimi e ka tërhequr me të drejtë. Putini duhet të jetë i vetëdijshëm për këtë.
Mes shumë llogaritjeve të gabuara të Putinit ishte spekulimi se pushtimi i Ukrainës do të tendoste marrëdhëniet midis kundërshtarëve të tij. Në fakt, ka ndodhur e kundërta: BE-ja dhe aleanca transatlantike janë më të forta se kurrë. Asgjë nuk e tregon këtë më qartë sesa sanksionet ekonomike të pashembullta me të cilat po përballet Rusia. Që nga fillimi i luftës, ishte e qartë se këto sanksione do të duhej të zgjasin për një kohë të gjatë, pasi efektiviteti i tyre rritej nga java në javë. Putini duhet të kuptojë se nëse Rusia përpiqet të diktojë kushtet e një marrëveshjeje paqeje, asnjë sanksion i vetëm nuk do të hiqet.
Të gjithë krerët e shteteve dhe qeverive të vendeve të G7 kanë njohur angazhimin e Zelenskit për një paqe të drejtë që ruan integritetin territorial dhe sovranitetin e Ukrainës dhe siguron aftësinë e ardhshme vetëmbrojtëse të Ukrainës. Si pjesë e një zgjidhjeje të mundshme të paqes pas luftës, Gjermania është e gatshme, në koordinim me partnerët tanë, për të arritur marrëveshje që do të mbrojnë sigurinë afatgjatë të Ukrainës. Megjithatë, ne nuk do të pranojmë aneksimin e paligjshëm të territorit sovran të Ukrainës, i cili arsyetohet keq nga të të ashtuquajturit referendume të rreme. Që lufta të përfundojë, Rusia duhet të tërheqë trupat e saj.
MIRË PËR KLIMËN, KEQ PËR RUSIIN
Lufta e Rusisë jo vetëm që ka bashkuar BE-në, NATO-n dhe G7 në kundërshtimin e këtij agresioni, por ka sjellë gjithashtu ndryshime të politikave ekonomike dhe energjetike që do të jenë të dhimbshme për Rusinë në planin afatgjatë – dhe do të ofrojnë një shtysë të madhe për tranzicionin imperativ të energjisë së pastër që tashmë është duke u zhvilluar. Sapo mora detyrën si Kancelar në dhjetor 2021, pyeta këshilltarët e mi nëse ekzistonte një plan nëse Rusia ndalonte furnizimin me gaz në Evropë. Përgjigjja ishte jo, edhe pse ne ishim bërë të varur rrezikshëm nga gazi rus.
Më pas filluam menjëherë përgatitjen për skenarin më të keq. Në ditët para pushtimit rus me bazë të gjerë të Ukrainës, Gjermania pezulloi përkohësisht certifikimin e Nord Stream 2; përmes këtij gazsjellësi, dërgesat e gazit rus në Evropë duhet të rriten ndjeshëm. Që në shkurt 2022, planet për importin e gazit natyror të lëngshëm (LNG) nga tregu botëror jo-evropian ishin në tryezë – dhe në muajt e ardhshëm terminalet e parë lundrues të LNG-së do të hyjnë në punë në brigjet gjermane.
Skenari i rastit më të keq ndodhi menjëherë pas kësaj, kur Putin vendosi të armatizojë energjinë dhe të ndërpresë furnizimet me energji në Gjermani dhe Evropë. Ndërkohë, Gjermania ka hequr plotësisht importet e qymyrit rus dhe së shpejti do të marrë fund importet e naftës ruse në BE. Ne kemi nxjerrë mësimet tona: siguria e Evropës varet nga diversifikimi i furnizimeve të saj me energji dhe rrugëve të furnizimit dhe nga investimi në pavarësinë e energjisë. Sabotimi i tubacioneve Nord Stream në shtator e nënvizoi këtë nevojë edhe një herë.
Për të kapërcyer mungesat e mundshme të energjisë në Gjermani dhe Evropë në tërësi, qeveria federale rilidhi përkohësisht termocentralet me qymyr në rrjet dhe lejoi që termocentralet gjermane të funksionojnë më gjatë se sa ishte planifikuar fillimisht. Ne kemi ligjësuar gjithashtu që objektet e depozitimit të gazit në pronësi private duhet të kenë nivele minimale gjithnjë e më të larta. Sot ambientet tona të magazinimit janë plotësisht plot, ndryshe nga e njëjta pikë e vitit të kaluar kur nivelet ishin jashtëzakonisht të ulëta. Ky është një pozicion i mirë fillestar për Gjermaninë dhe Evropën për të kaluar dimrin pa pengesa në furnizimin me gaz.
Lufta e Rusisë na ka treguar se arritja e këtyre qëllimeve ambicioze është e nevojshme për të mbrojtur sigurinë dhe pavarësinë tonë, si dhe sigurinë dhe pavarësinë e Evropës. Largimi nga lëndët djegëse fosile do të rrisë kërkesën për energji elektrike dhe hidrogjen të gjelbër, dhe Gjermania po përgatitet për këtë duke përshpejtuar masivisht kalimin në burimet e rinovueshme të energjisë si energjia e erës dhe diellit. Qëllimet tona janë të përcaktuara qartë: deri në vitin 2030, të paktën 80 për qind e energjisë elektrike të konsumuar në Gjermani do të gjenerohet nga energjitë e rinovueshme dhe deri në vitin 2045 niveli i emetimeve të gazeve serrë në Gjermani duhet të bjerë në zero neto, d.m.th. duhet të arrihet neutraliteti i klimës.
Makthi më i keq i Putinit
Putin synonte të ndante Evropën në zona ndikimi dhe ta ndante botën në blloqe fuqish të mëdha dhe shtete vasalë. Në vend të kësaj, lufta e tij ka shërbyer vetëm për të avancuar më tej BE-në. Në Këshillin Evropian në qershor 2022, BE-ja i dha Ukrainës dhe Moldavisë statusin e vendit kandidat dhe ripohoi se e ardhmja e Gjeorgjisë është gjithashtu në Bashkimin Evropian. Ne ramë dakord gjithashtu që pranimi në BE duhet të bëhet më në fund realitet për të gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor – një synim për të cilin jam gjithashtu i përkushtuar personalisht. Për këtë arsye, unë kam ringjallur të ashtuquajturin Procesi i Berlinit për Ballkanin Perëndimor, i cili synon të thellojë bashkëpunimin rajonal, të afrojë Ballkanin Perëndimor dhe qytetarët e tyre dhe të përgatitet për anëtarësimin në BE.
Është e rëndësishme të jemi të qartë se zgjerimi i BE-së dhe mirëpritja e anëtarëve të rinj do të sjellë gjithashtu vështirësi, sepse asgjë nuk do të ishte më e keqe se t’u jepni shpresa të rreme miliona njerëzve. Por rruga është e hapur dhe qëllimi është i qartë: një BE që përbëhet nga më shumë se 500 milionë qytetarë të lirë, formon tregun e vetëm më të madh në botë, vendos standarde globale në fushat e tregtisë, rritjes, ndryshimeve klimatike dhe mbrojtjes së mjedisit dhe shtëpia e institucioneve kryesore kërkimore dhe kompanive inovative – një familje me demokraci të qëndrueshme që përfitojnë nga sigurimet shoqërore dhe infrastruktura publike e paprecedentë.
Ndërsa BE-ja lëviz drejt këtij qëllimi, kundërshtarët e saj do të vazhdojnë të përpiqen të ngrenë pyka midis shteteve anëtare. Putini nuk e ka pranuar kurrë BE-në si një aktor politik. Në fund të fundit, BE-ja, si një bashkim i shteteve të lira, sovrane, demokratike të bazuara në shtetin e së drejtës, formon antitezën ndaj kleptokracisë imperialiste dhe autokratike të Putinit.
Putini dhe të tjerët do të përpiqen të kthejnë kundër nesh sistemet tona të hapura, demokratike përmes fushatave dezinformuese dhe manipulimit të ndikimit. Qytetarët e Evropës kanë një shumëllojshmëri të gjerë pikëpamjesh të ndryshme dhe politikëbërësit evropianë debatojnë – dhe nganjëherë argumentojnë – për kursin e duhur të veprimit, veçanërisht në këto kohë sfiduese gjeopolitike dhe ekonomike. Por këto janë karakteristika të shoqërive tona të hapura, jo të meta; ato përbëjnë thelbin e vendimmarrjes demokratike. Në çdo rast, qëllimi ynë për momentin është të kërkojmë solidaritet në fushat kryesore ku mosmarrëveshja do ta bënte Evropën më të prekshme ndaj ndikimit të huaj. Kritike për këtë detyrë është bashkëpunimi edhe më i ngushtë midis Gjermanisë dhe Francës, të cilat të dyja ndajnë të njëjtin vizion për një BE të fortë dhe sovrane.
Në përgjithësi, BE-ja duhet të kapërcejë konfliktet e vjetra dhe të gjejë zgjidhje të reja, për shembull në lidhje me migrimin në Evropë ose politikën fiskale. Njerëzit do të vazhdojnë të vijnë në Evropë, dhe Evropa ka nevojë për emigracion – prandaj BE-ja duhet të zhvillojë një strategji imigracioni që është pragmatike dhe në përputhje me vlerat evropiane. Kjo do të thotë frenim i migracionit të parregullt duke forcuar rrugët ligjore për në Evropë, veçanërisht për punëtorët e kualifikuar të nevojshëm në tregjet tona të punës. Në fushën e politikës fiskale, Bashkimi ka krijuar një fond rimëkëmbjeje dhe elasticiteti, të cilin ne mund ta përdorim për t’iu përgjigjur sfidave aktuale që vijnë nga çmimet e larta të energjisë. Bashkimi duhet gjithashtu t’i japë fund taktikave të bllokimit të interesave vetjake në proceset e tij vendimmarrëse, duke hequr mundësinë e vendeve individuale për të vënë veton ndaj masave të caktuara. Ndërsa BE zgjerohet dhe zhvillohet në një lojtar me ndikim gjeopolitik, vendimet e shpejta janë thelbësore për sukses. Për këtë arsye, Gjermania ka propozuar zgjerimin gradual të praktikës së votimit të shumicës në fushat ku vendimet aktualisht duhet të merren unanimisht, për shembull në politikën e jashtme të BE-së dhe çështjet tatimore.
Evropa duhet të vazhdojë të marrë më shumë përgjegjësi për sigurinë e saj dhe ka nevojë për një qasje të koordinuar dhe të integruar për ndërtimin e aftësive të saj mbrojtëse. Për shembull, forcat e armatosura të çdo shteti anëtar të BE-së operojnë shumë sisteme të ndryshme armësh, gjë që është praktike dhe ekonomikisht joefikase. Për të adresuar këto probleme, BE-ja duhet të ndryshojë procedurat e saj të brendshme burokratike dhe kjo kërkon vendime të guximshme politike: shtetet anëtare të BE-së, përfshirë Gjermaninë, duhet të përshtatin politikat e tyre kombëtare dhe legjislacionin e brendshëm në lidhje me eksportin e sistemeve ushtarake të prodhuara së bashku.
Një fushë ku Evropa duhet urgjentisht të bëjë përparim është mbrojtja e hapësirës ajrore. Prandaj, Gjermania do të forcojë mbrojtjen e saj ajrore në vitet e ardhshme në kuadër të NATO-s duke përvetësuar kapacitete shtesë. Këtë nismë ia kam hapur edhe fqinjëve tanë evropianë. Rezultati është Iniciativa Evropiane e Mburojës së Qiellit, së cilës iu bashkuan 14 vende të tjera evropiane tetorin e kaluar. Një mbrojtje ajrore e përbashkët evropiane do të jetë më efektive dhe më ekonomike sesa përpjekjet solo kombëtare dhe një shembull kryesor i asaj se çfarë do të thotë të forcosh shtyllën evropiane brenda NATO-s.
NATO është garantuesi përfundimtar i sigurisë euroatlantike dhe ajo do të forcohet vetëm me pranimin e dy demokracive të suksesshme, përkatësisht Finlandës dhe Suedisë. NATO gjithashtu forcohet kur anëtarët e saj evropianë sigurojnë përputhshmëri më të madhe të strukturave të tyre mbrojtëse përmes masave të tyre brenda kornizës së BE-së.
KINA DHE SFIDAT E TJERA
Lufta e agresionit të Rusisë mund të ketë shkaktuar pikën e kthesës, por ndryshimet tektonike janë shumë më të gjera. Fundi i Luftës së Ftohtë nuk do të thoshte “fundi i historisë” siç parashikuan disa. Por as historia nuk përsëritet. Shumë besojnë se jemi në agimin e një epoke të re bipolariteti brenda rendit ndërkombëtar. Ata shohin një Luftë të re të Ftohtë që po afrohet, duke vënë në ballë Shtetet e Bashkuara dhe Kinën si kundërshtarë.
Unë nuk e ndaj këtë pikëpamje. Përkundrazi, unë besoj se tani jemi dëshmitarë të fundit të një periudhe të jashtëzakonshme globalizimi dhe dëshmitarë të një ndryshimi historik të përshpejtuar, por jo të shkaktuar, nga goditjet e jashtme si pandemia COVID-19 dhe lufta e Rusisë në Ukrainë. Gjatë kësaj periudhe të jashtëzakonshme, Amerika e Veriut dhe Evropa kanë gëzuar 30 vjet rritje të qëndrueshme, norma të larta punësimi dhe inflacion të ulët; ishte një kohë kur Shtetet e Bashkuara u bënë fuqia dominuese botërore – një rol që do ta ruajnë në shekullin e 21-të.
Por gjatë fazës së globalizimit pas Luftës së Ftohtë, Kina u bë gjithashtu lojtari global që kishte qenë për periudha të gjata më parë në historinë botërore. Ngritja e Kinës nuk justifikon izolimin ose shkurtimin e bashkëpunimit të Pekinit. Por në të njëjtën kohë, fuqia në rritje e Kinës nuk justifikon pretendimet për hegjemoninë në Azi dhe më gjerë. Asnjë vend nuk duhet të jetë oborri i një tjetri – kjo vlen për Evropën, si dhe për Azinë dhe çdo rajon tjetër. Gjatë vizitës sime të fundit në Pekin, shpreha mbështetjen time të palëkundur për rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla të sanksionuar në Kartën e OKB-së dhe për tregtinë e hapur dhe të ndershme. Në bashkëpunim me partnerët e saj evropianë, Gjermania do të vazhdojë të kërkojë kushte të barabarta për kompanitë evropiane dhe kineze. Kina po bën shumë pak në këtë drejtim dhe ka hyrë dukshëm në një rrugë drejt izolimit dhe largimit nga hapja.
Në Pekin, shpreha gjithashtu shqetësimin për rritjen e pasigurisë në Detin e Kinës Jugore dhe ngushticën e Tajvanit, si dhe qëndrimin e Kinës ndaj të drejtave të njeriut dhe lirive individuale. Respektimi i të drejtave dhe lirive themelore nuk mund të jetë kurrë një “çështje e brendshme” e një shteti të vetëm, pasi të gjitha shtetet anëtare të Kombeve të Bashkuara janë të përkushtuara për t’i mbrojtur këto të drejta dhe liri.

Ndërsa Kina dhe vendet e Amerikës së Veriut dhe Evropës përshtaten me realitetin në ndryshim të kësaj faze të re të globalizimit, shumë vende në Afrikë, Azi, Karaibe dhe Amerikën Latine, të cilat kanë parë rritjen e jashtëzakonshme të së kaluarës falë prodhimit me kosto të ulët të mallrave dhe lëndëve të para, do të bëhen aq të mundësuara, gradualisht më të pasura dhe tani do të kenë nevojat e tyre për burime, mallra dhe shërbime. Këto rajone kanë çdo të drejtë të shfrytëzojnë mundësitë e ofruara nga globalizimi dhe të kërkojnë një zë më të madh në çështjet globale, në përputhje me peshën e tyre në rritje ekonomike dhe demografike. Kjo nuk përbën asnjë kërcënim për qytetarët e Evropës apo Amerikës së Veriut, përkundrazi, ne duhet të inkurajojmë këto rajone që të përfshihen më shumë në formimin e rendit ndërkombëtar dhe më të integruar në të. Kjo është mënyra më e mirë për të mbajtur gjallë multilateralizmin në një botë multipolare.
Për këtë arsye, Gjermania dhe BE-ja po investojnë në partneritete të reja me vende të shumta në Afrikë, Azi, Karaibe dhe Amerikën Latine dhe po zgjerojnë partneritetet ekzistuese të këtij lloji. Shumë prej këtyre vendeve ndajnë një karakteristikë me ne: edhe ato janë demokraci. Kjo bazë e përbashkët luan një rol vendimtar – jo sepse ne duam të vendosim demokracitë kundër shteteve autoritare, të cilat do të kontribuonin vetëm në një ndarje të re të botës, por sepse vlerat dhe sistemet e përbashkëta demokratike do të na ndihmojnë në realitetin e ri shumëpolar të Shekulli 21 përcaktoni prioritetet e përbashkëta dhe arrini qëllime të përbashkëta. Për t’i bërë jehonë një teze të paraqitur nga ekonomisti Branko Milanović disa vite më parë: ne të gjithë mund të jemi bërë shtete kapitaliste (ndoshta me përjashtim të Koresë së Veriut dhe një grushti të vogël vendesh të tjera). Por ka një ndryshim të madh nëse kapitalizmi është projektuar në një mënyrë liberale, demokratike ose përgjatë linjave autoritare.
Merrni për shembull reagimin global ndaj pandemisë COVID-19. Në fazat e hershme të pandemisë, disa argumentuan se shtetet autoritare do të ishin më të aftë në menaxhimin e krizave, sepse ata janë më të mirë në planifikimin afatgjatë dhe marrjen e vendimeve të vështira më shpejt. Por të dhënat e kontrollit të pandemisë nga shtetet autoritare bëjnë pak për të mbështetur këtë supozim. Vaksinat dhe barnat më efektive për COVID-19 janë zhvilluar të gjitha në demokracitë liberale. Për më tepër, ndryshe nga shtetet autoritare, demokracitë kanë kapacitet për vetë-korrigjim, pasi qytetarët janë të lirë të shprehin mendimet e tyre dhe të zgjedhin lirshëm liderët e tyre politikë. Debati dhe pyetjet e vazhdueshme që zhvillohen në shoqëritë tona, parlamentet dhe mediat e lira mund të jenë rraskapitëse nganjëherë. Por është pikërisht ajo që i bën sistemet tona më elastike në terma afatgjatë.
iria, barazia, sundimi i ligjit dhe dinjiteti i çdo qenieje njerëzore janë vlera që nuk janë unike për atë pjesë të botës që tradicionalisht konsiderohet “Perëndimi”. Përkundrazi, ato ndahen nga njerëzit dhe qeveritë në mbarë botën dhe riafirmohen si të drejta themelore të njeriut në preambulën e Kartës së Kombeve të Bashkuara. Megjithatë, regjimet autokratike dhe autoritare shpesh vënë në dyshim ose mohojnë këto të drejta dhe parime. Për t’i mbrojtur ato, vendet anëtare të BE-së, përfshirë Gjermaninë, duhet të punojnë më ngushtë me demokracitë përtej “Perëndimit” tradicional. Në të kaluarën, gjoja ne i trajtonim vendet e Afrikës, Azisë, Karaibeve dhe Amerikës Latine si të barabartë. Megjithatë, shumë shpesh, veprimet tona e kanë kundërshtuar këtë. Kjo duhet të ndryshojë. Gjatë Presidencës gjermane të G7 në 2022, grupi përafroi ngushtë axhendën e tij me Indonezinë, e cila mbajti Presidencën e G20 gjatë të njëjtës periudhë. Ne përfshimë gjithashtu në diskutimet tona Senegalin si Kryetar të Bashkimit Afrikan, Argjentinën si Kryetare të Komunitetit të Shteteve të Amerikës Latine dhe Karaibeve, partnerin tonë të G20-ës, Afrikën e Jugut dhe Indinë si Kryesuesin e ardhshëm të G20-ës.
Në fund të fundit, në një botë shumëpolare, dialogu dhe bashkëpunimi duhet të zhvillohen edhe jashtë zonës së rehatisë demokratike. Strategjia e re e Sigurisë Kombëtare e SHBA-së me të drejtë thekson nevojën për të punuar me vendet që, megjithëse nuk miratojnë vetë institucionet demokratike, mbështeten dhe mbështesin një sistem ndërkombëtar të bazuar në rregulla. Demokracitë e botës do të duhet të punojnë me këto vende për të mbrojtur dhe mbajtur një rend botëror ku pushteti është i kufizuar nga rregullat dhe ku aktet revizioniste si lufta e agresionit të Rusisë sfidohen. Kjo kërkon pragmatizëm dhe një shkallë përulësie.
Rruga drejt lirisë demokratike nga e cila përfitojmë sot ka qenë e mbushur me pengesa dhe dështime. E megjithatë disa të drejta dhe parime u vendosën dhe u pranuan shekuj më parë. Formula habeas corpus, mbrojtja nga arrestimi arbitrar, përcakton një nga këto të drejta elementare – dhe u njoh fillimisht jo nga një qeveri demokratike, por nga një monarki absolutiste nën Mbretin Charles II të Anglisë. Po aq i rëndësishëm është parimi se asnjë vend nuk mund të kapë me forcë atë që i përket fqinjit të tij. Respektimi i këtyre të drejtave dhe parimeve themelore duhet të kërkohet nga të gjitha shtetet, pavarësisht nga sistemi i tyre politik i brendshëm.
Periudhat e paqes dhe prosperitetit relative në historinë njerëzore, të tilla si ato të përjetuara nga pjesa më e madhe e botës në agimin e epokës së pas Luftës së Ftohtë, nuk duhet domosdoshmërisht të jenë interluda të rralla ose thjesht devijime nga normat historike në ato të dhunshme, përndryshe dhuna dikton rregullat. . Dhe ndërsa nuk mund ta kthejmë kohën pas, ne mund ta kthejmë prapa valën e agresionit dhe imperializmit. Në botën e sotme komplekse, shumëpolare, kjo detyrë bëhet edhe më e vështirë. Për t’i përmbushur ato, Gjermania dhe partnerët e saj në BE, Shtetet e Bashkuara, G7 dhe NATO duhet të mbrojnë shoqëritë tona të hapura, të mbështesin vlerat tona demokratike dhe të forcojnë aleancat dhe partneritetet tona. Megjithatë, në të njëjtën kohë, ne duhet t’i rezistojmë tundimit për ta ndarë edhe një herë botën në blloqe. Kjo do të thotë të bëjmë çmos për të ndërtuar partneritete të reja – në një mënyrë pragmatike dhe pa verbime ideologjike. Në botën tonë të ndërlidhur, nevojiten mënyra të reja të të menduarit dhe mjete të reja për të çuar përpara paqen, prosperitetin dhe liritë civile. Zhvillimi i këtyre mënyrave të të menduarit dhe mjeteve – kjo është ajo që është pika e kthesës në fund të fundit. [https://www.foreignaffairs.com/germany/die-globale-zeitenwende; Përktheu: ISHGJ]