Në luftë jo gjithmonë fiton më i forti. Pse ka shpresë për Ukrainën pa dorëzimin e raketave të Taurus.
Nga Roland Lochte, PHD*
Ekziston një enigmë empirikisht e lehtë për t’u vëzhguar në marrëdhëniet ndërkombëtare: në luftërat asimetrike, shtetet e armatosura mirë ushtarakisht, të fuqishme, shpesh humbin nga kundërshtarët e dobët ushtarakisht. Shembuj flagrantë janë Lufta Algjeriane (1954-1962), Lufta e Vietnamit (1965-1975), lufta e Bashkimit Sovjetik në Afganistan (1979-1989) dhe lufta e Perëndimit në Afganistan (2001-2021). Në të gjitha rastet ishte një betejë midis Davidit dhe Goliathit. Shtrohet pyetja: Pse goliathët humbasin kaq shpesh nga davidët? A mund të mësojmë diçka nga kjo për luftën në Ukrainë? Dhe në këtë sfond, cila strategji e politikës së sigurisë duket e ndjeshme në lidhje me mbështetjen gjermane për ukrainasit dhe dërgimin e raketës Taurus?
Për sa i përket diskursit klasik të shkencave politike, fillimisht mund të thuhet se lufta e Ukrainës mund të klasifikohet si e ashtuquajtura “luftë asimetrike”. Asimetria ndodh kur një palë ndërluftuese e fortë ushtarakisht është në gjendje të sulmojë një palë tjetër ndërluftuese ushtarakisht të dobët dhe madje brenda në atdheun e saj, por anasjelltas kjo është e mundur vetëm në një masë të kufizuar. Për shkak të natyrës asimetrike të luftës, pala ndërluftuese e dobët ushtarakisht po bën një betejë për mbijetesën e saj (politike). Nëse ajo ndalon së luftuari, ekzistenca e saj do të shuhet. Pala ndërluftuese e fortë ushtarakisht, nga ana tjetër, mund ta ndërpresë luftën në çdo kohë pa pasur frikë për ekzistencën e saj.
Kjo situatë e ndryshme kërcënimi krijon një çekuilibër në lidhje me faktorin vendimtar të luftës siç është “koha”. Si rregull, kjo është në anën e palës ndërluftuese të dobët ushtarakisht. Sepse heqja dorë nuk është një opsion për ta. Ajo duhet të luftojë deri në fundin e hidhur nëse dëshiron të mbijetojë – pavarësisht nga kostoja. Për palën e fortë ndërluftuese, nga ana tjetër, gjatë rrjedhës së një lufte të tillë lind gjithnjë e më shumë pyetja, nëse lufta ia vlen përtej kostove të mëdha. Për çdo ditë që lufta vazhdon, numri i ushtarëve të vrarë dhe barra financiare rritet. Duke qenë se lufta nuk është ekzistencialisht e rëndësishme, në një moment arrihet pika kulmore ku “gjalpi” bëhet më i rëndësishëm se “topat”. Pala ndërluftuese e fortë ushtarakisht do të duhet të ndërpresë luftën dhe të pranojë humbjen.
Në luftën e të fortit kundër të dobëtit, shpesh janë të dobëtit ata që kanë qëndrueshmëri më të madhe dhe fitojnë betejën për kohën. Në Luftën e Vietnamit (1965-1975) dhe në Luftën e Afganistanit (2001-2022), vietnamezët e veriut dhe talebanët, pavarësisht inferioritetit të tyre ushtarak, kishin një vullnet më të fortë për të duruar sesa fuqia botërore SHBA dhe aleatët e saj.
Mjafton që të dobëtit ushtarakisht të mos humbasin, të zgjasin luftën dhe kështu të rrisin vazhdimisht kostot e palës ndërluftuese të fortë ushtarakisht me kalimin e kohës. Henry Kissinger e shprehu kështu në kontekstin e Luftës së Vietnamit: “Guerilja fiton nëse nuk humbet. Ushtria konvencionale humbet nëse nuk fiton”. Një thënie e talebanëve në kontekstin e luftës asimetrike afgane tha: “Ju keni orët, ne kemi kohën”.
Megjithatë, në luftën e Davidit kundër Goliathit, nuk janë vetëm demokracitë ato që shpesh e humbin betejën për kohën. Pavarësisht epërsisë së tij të jashtëzakonshme ushtarake dhe epërsisë ajrore, Bashkimi Sovjetik autokratik gjithashtu dështoi të mposht Muxhahidët në Luftën Afgane (1979–1989). Pas dhjetë vitesh luftë të përgjakshme, Bashkimit të fuqishëm Sovjetik iu desh të braktiste luftën asimetrike dhe të kuptonte një disfatë të hidhur.
Kjo mund të shpjegohet kryesisht nga kufizimet e brendshme politike. Lufta asimetrike nuk ishte aspak e popullarizuar në mesin e popullatës sovjetike për shkak të sakrificave të shumta njerëzore dhe financiare. Mijëra ushtarë të rinj kishin vdekur në luftë pa shumë përfitime, duke lënë familjet e pikëlluara të mendonin se si dhe pse ndodhi një ndërmarrje kaq katastrofike. Me gjithë propagandën, popullsia sovjetike nuk e kishte kurrë të qartë pse duhej të paguante një çmim kaq të lartë në gjak për një vend që nuk përbënte asnjë rrezik të dukshëm. Sulmet e muxhahedinëve në territorin sovjetik mbetën përjashtim. Prandaj populli sovjetik u distancua gjithnjë e më shumë nga qëllimet e udhëheqjes politike. Dhe në fund, Mikhail Gorbachev duhej të anulonte luftën në mënyrë që të mos e shpiente popullin rus në barrikada.
Paralelet me luftën e sotme në Ukrainë bëhen tashmë të qarta. Gjeografikisht, Rusia dhe Ukraina janë shumë më afër njëra-tjetrës sesa Rusia dhe Afganistani. Megjithatë, ajo që është thelbësore është që Ukraina të mos sulmojë Rusinë në territorin e saj bërthamë, ose vetëm në një masë të kufizuar. Asnjë bombë nuk po bie në Moskë, por ato janë në Kiev. Populli ukrainas po lufton për mbijetesën e tij. Rusia, nga ana tjetër, mund t’i japë fund luftës në çdo kohë pa pasur frikë nga qytetarët rusë për jetën e tyre.
Lufta nuk mund të jetë e popullarizuar në mesin e popullit rus. Sepse ushtarët që duhet të rrezikojnë jetën dhe të kthehen në atdheun e tyre në arkivole ose të plagosur rëndë, vijnë njeri burrë pas tjetrit nga radhët e popullësisë së varfër ruse. Qytetarët rusë duhet të vazhdojnë të financojnë luftën me paratë e taksave. Pavarësisht gjithë propagandës, shumë rusë do ta pyesin veten fshehurazi pse duhet t’i durojnë gjithë këtë barrë për një luftë që nuk paraqet asnjë kërcënim të drejtpërdrejtë dhe të dukshëm për ta në jetën e përditshme. Sa më gjatë të zgjasë lufta dhe sa më shumë të grumbullohen barrët e luftës me kalimin e kohës, ka të ngjarë të rritet neveria e popullit rus ndaj luftës.
Putini është plotësisht i vetëdijshëm për qëndrimin e popullit të tij kundër luftës. Për arsye të mirë, ai u përmbajt nga një mobilizim i plotë dhe urdhëroi vetëm një mobilizim të pjesshëm. Për më tepër, në vend të “luftës” ai flet vetëm për një “operacion special”. Ai e di se populli i tij nuk e vlerëson fjalën “luftë”. Dhe sigurisht që nuk i pëlqen një luftë e gjatë, e përgjakshme dhe e kushtueshme. Autokrati Putin varet gjithashtu nga mbështetja e popullit të tij dhe nuk mund të mobilizojë aq ushtarë sa të dojë për aq kohë sa të dojë. Kjo bëhet edhe më e vërtetë sa më gjatë të zgjasë lufta.
Por çfarë do të ndodhte nëse lufta asimetrike në Ukrainë do të kthehej në një luftë simetrike? Po sikur ukrainasit të sulmonin ushtarët dhe qytetarët rusë në bërthamën e atdheut të tyre? Po sikur një armë me rreze të gjatë të godiste Rusinë nga Ukraina dhe të vriste shumë civilë pranë Moskës? Duke pasur parasysh këtë kërcënim të dukshëm, Putini nuk do të kishte më asnjë problem të shpallte luftë totale dhe të mobilizonte plotësisht popullin rus.
Arma me rreze të gjatë „Taurus“ ka potencialin për të transformuar luftën. Në mjegullën e luftës, fërkimi është gjithmonë i pritshëm. Dhe askush nuk mund të përjashtojë plotësisht që një dërgesë “Taurus” do të shkaktonte përfundimisht vdekje të popullsisë civile në Rusi. Nëse bombat do të binin pranë Moskës, lufta asimetrike do të shkonte drejt një lufte simetrike. Më pas qytetarët rusë do të mblidheshin pas Putinit dhe do ta bënin luftën e tij gjithashtu luftën e tyre. Populli atëherë ndoshta do të ishte shumë më i gatshëm të bënte sakrifica të rëndësishme për një luftë intensive dhe të zgjatur. Nga ana e tyre, ukrainasit, nëse do të sulmonin popullin rus dhe do ta antagonizonin atë, do të hiqnin dorë nga avantazhi i tyre thelbësisht i rëndësishëm: domethënë, ajo kohë është në anën e tyre – me kusht që, natyrisht, Perëndimi të vazhdojë të sigurojë furnizim të mjaftueshëm të në afate të shkurtëra me varg dërgesash me materiale luftarake.
Një strategji gjermane që mbështetet në mosfurnizimin e armëve me rreze të gjatë veprimi është padyshim një strategji koherente dhe në përputhje me shkencën politike dhe gjetjet historike. Nuk janë (vetëm) armët bërthamore të Putinit nga të cilat Gjermania do të duhej të kishte frikë pas dorëzimit të “Taurus-it” – mbi të gjitha do të ishte populli rus.
Nëse Gjermania dhe Perëndimi ofrojnë materiale të mjaftueshme ushtarake në planin afatshkurtër, afatmesëm dhe mbi të gjitha afatgjatë dhe të shmangin kthimin e luftës asimetrike në një luftë simetrike, ukrainasit munden përfundimisht ta fitojnë luftën. Mjafton të mos humbasësh luftën për ta fituar atë. [IPG, nga gjermanishtja: ISHGJ]
___________________
* Shënim për autorin: Roland Lochte ka studiuar shkenca politike, të drejtë ndërkombëtare dhe ekonomi në Göttingen dhe Madrid. Ai është themeluesi dhe drejtori menaxhues i konsulencës së personelit Kimberlite Consulting në Frankfurt am Main. Ai është duke bërë doktoraturën në temën e luftërave asimetrike në Universitetin e Bundeswehr-it në Mynih.
