[(Për sa kohë) Kreu i shtetit dhe udhëheqësi revolucionar: Ayatollah Ali Khamenei në janar 2024 në provincën iraniane të Qom.]
Strukturat e opozitës praktikisht nuk ekzistojnë, dhe diaspora është e ndarë. Mullahët kanë vetëm Gardën e tyre Revolucionare për t’u frikësuar.
Nga Thomas Fasbender [Berliner Zeitung]
Irani në luftë me Izraelin – çfarë do të thotë konflikti ushtarak për fuqinë e mullahëve? Për më shumë se 45 vjet, ata kanë sunduar një nga qytetërimet më të vjetra në botë, një komb prej 90 milionë banorësh, në emër të Profetit, me rregulla drakoniane dhe ndëshkime drakoniane. Trazirat kanë shpërthyer në mënyrë të përsëritur, së fundmi në mbarë vendin në vjeshtën e vitit 2022 pas vdekjes së shkaktuar nga policia të 22-vjeçares Jina Mahsa Amini në Teheran.
Brezi i ri luhatet mes apatisë dhe refuzimit të heshtur, ekonomia ka stagnuar prej vitesh dhe shpresa e entuziazmi janë të pakta në terren. A u ofron lufta tani grave iraniane një mundësi për të hequr qafe kërkesën e urryer të shamisë me ndihmën e udhëheqësve të tyre shpirtërorë? A do të përfshihet edhe policia e moralit, e cila tani po gjurmon edhe pronarët e qenve (kafshët e papastra!)?
Dyshimet janë të justifikuara. Sistemi ka zhdukur strukturat opozitare. Ata që kërkojnë një jetë ndryshe do ta gjejnë atë përtej kufijve të jashtëm në diasporën e shpërndarë globalisht. Megjithatë kjo diasporë është e ndarë. Forca e dukshme opozitare më e fortë janë Muxhahidët e Popullit nën 71-vjeçaren Maryam Rajavi në Paris. Rrënjët e tyre qëndrojnë në luftën kundër Shahut para vitit 1978; Të zhgënjyer nga mullahët shiitë, ata tani mbrojnë një rrugë midis demokracisë dhe marksizmit.
Muxhahedinët e Popullit konsideroheshin autoritarë dhe sektarë
Shumë e konsiderojnë Muxhahidinët e Popullit autoritar dhe sektar; një pjesë e madhe e politikës gjermane nuk i sheh ata si partnerë të përshtatshëm për diskutim. Edhe në mesin e iranianëve, reputacioni i tyre nuk është i panjollë, qoftë në mërgim apo në shtëpi. Qëndrimi pro-irak i Muxhahidinëve të Popullit në Luftën Iran-Irak pas vitit 1980 mbetet i paharrueshëm.
Një tjetër bërthamë e aspiratave opozitare është ish-Princi i Kurorës, Reza Pahlavi. Djali 64-vjeçar i Shahut të rrëzuar banon në Maryland, SHBA. Ai ka hequr dorë nga monarkia; ai lufton mullahët dhe bën thirrje për një shtet laik iranian.
A ka Pahlavi ndonjë shans politik? Ndoshta jo. Sidomos pasi ai akuzohet për konfrontim të jashtëm me Republikën Islamike, ndërkohë që – disa pretendojnë – duke e lejuar veten të përdoret nga regjimi për të përçarë opozitën.
Gjatë bisedimeve në Teheran, bëhet e qartë pse një ndryshim i vërtetë i sistemit do të dështojë për momentin: Ka mungesë strukturash dhe mungesë ideologjie. Liberalizmi perëndimor është shumë abstrakt, shumë i huaj për kulturën dhe gjithashtu shumë i kompromentuar për të bindur më shumë se një klasë të mesme të dobët urbane. Njëqind vjet më vonë, demokracia e vërtetë nuk i afrohet apelit të ideologjive të majta të fillimit të shekullit të 20-të.
Kësaj i shtohet edhe sulmi i sionistëve të urryer. Imazhi i tyre në Iran është i ngjashëm me atë në pjesën tjetër të botës myslimane. Sulmi izraelit po krijon një lidhje. Edhe nëse programi bërthamor dështon, Shteti Islamik nuk duhet të ketë frikë nga ndryshimi i regjimit përgjatë linjave evropiane.
Ajo që tashmë po bëhet e dukshme janë ndërrimet e pushtetit brenda elitave. Mullahët, pozita e të cilëve tashmë po dobësohet në një botë gjithnjë e më komplekse, do të vazhdojnë të humbasin ndikimin. Tashmë është legjitime të flitet për sekularizim zvarritës; procesi mund të përshpejtohet.
Pushteti i vërtetë nuk është te kleri, por te Garda Revolucionare. Kjo Gardë Pretoriane e Ajatollahëve – prej kohësh një shtet brenda shtetit – nuk do ta ketë problem të udhëheqë një komunitet islamik pro forma. Kjo përshkruan të ardhmen e mundshme. Ajo që mungon është një modus vivendi për bashkëjetesën e njerëzve dhe pushtetit. Për sa kohë që flokët dhe qentë janë problem, marrëdhënia do të mbetet e brishtë. Në këtë sfond, lufta mund të shërbejë për të hequr qafe zakonet e vjetra. [Përktheu: ISHGJ]
