Nga Bedri HALIMI, shkrimtar
Ngjarjet e vitit 1981 përpos që ishin vazhdimësi e rezistencës shqiptare, ato paraqitën në mënyrë më të artikuluar kërkesat e shqiptarëve për liri e barazi, duke e vënë në pah si para opinionit vendor ashtu edhe para atij ndërkombëtar, pabarazinë shqiptarëve në Kosovë. Që nga koha kur ndodhën ngjarjet, ato u mohuan, u mistifikuan, e u dënuan në të gjitha format e mundshme. Vazhdimësia e logjikës së mohimit të këtyre ngjarjeve vazhdoi madje edhe pas rënies së monizmit më të fortë në Ballkan – titizmit. Kësaj radhe, do t’i paraqesim disa nga akterët e mohimit të këtyre ngjarjeve, logjikën e mohimit dhe mënyrën e veprimit.
Në një emision dokumentar kushtuar ngjarjeve të vitit 1981 që u dha vitin e kaluar në RTK, ishte në fakt një emision kundër atyre ngjarjeve. Më saktë, ishte vazhdimësi e qëndrimeve të njëjta që nga viti 1981 nga shumica e pjesëmarrësve të emisionit.
Dokumentar i dështuar për ngjarjet e vitit 1981
Në këtë emision, me asgjë, nuk u paraqiten shkaqet që sollën deri te shpërthimi i pakënaqësisë. Asnjëri nga të intervistuarit nuk e përmendi gjendjen ekonomike të popullatës. Asnjëri nuk e potencoi shkallën e papunësisë në Kosovë atëbotë. Asnjëri nuk i tha as afërsisht, shkaqet e as shifrën e njerëzve nga Kosova që e kishin marrë rrugën e hidhur të kurbetit, që në sistemin socialist jugosllav quheshin si “të punësuar të përkohshëm në botën e jashtme”.
Nga akterët e atyre ngjarjeve në këtë emision ishin prezent vetëm Hydajet Hyseni dhe Gani Koci. Por nga ajo që u paraqit, dhe si u paraqit, si dhe nga fakti se kush ishin “analistët” e palës tjetër, nuk është vështirë të konkludohet, se mendimet e Hydajet Hysenit dhe Gani Kocit janë shkëputur në konotacionin e qëllimit të skenaristëve të emisionit.
Tashmë dihet se si nga pushteti jugosllav, po ashtu edhe nga klika titiste e atëhershme kosovare, ngjarjet e vitit 1981, cilësoheshin si “nacionaliste, irredentiste, kundërrevolucionare, për minimin e pushtetit politik të klasës punëtore, të sistemit socialist vetëqeverisës jugosllav, për prishjen e bashkim vëllazërimit e minimit të pushtetit politik të klasës punëtore”.
Për kë ishin të panevojshme ngjarjet e vitit 1981
Pas rënies së komunizmit dhe pas largimit të oligarkisë politike të Kosovës nga skena politike, madje edhe pas burgosjes së ndonjërit prej tyre, këta edhe më tej, nuk e ndërruan qëndrimin për ngjarjet e vitit 1981, por i ndërruan arsyetimet e qëndrimeve të tyre. Kështu derisa ishin në pushtet, ngjarjet e ’81-shit për ta, doemos se ishin “kundërrevolucionare e armiqësore…”, kurse pas rënies nga pushteti, ato ngjarje për ta, na ishin të panevojshme, sepse vetë ata, me politikën e tyre, e paskan pasur mendjen që ta realizojnë çështjen e republikës! Dhe sot, ndonjë shok i Zdravko Çoliqit të djeshëm, jep fetva për ngjarjet e vitit 1981; ndonjë tjetër, që më mirë është ndier në Beograd se në Kosovë atëbotë, gjithashtu bën “analizë profesionale”; ndonjë tjetër, që babain e ka pasur levë të lokomotivës antishqiptare jep “vlerësime meritore” duke u thirrur madje në dëshmi të babait të tij.
Edhe Baton Haxhiu, si autor i këtij dokumentari (së bashku me Andi Bushatin) edhe në këtë emision, tregon vazhdimësinë e një qëndrimi, kur janë në pyetje ngjarjet e vitit 1981. Qëllimi i këtij emisioni, (me apo pa porosi) ishte jo për të hedhur dritë, por, për të krijuar mjegull, në radhë të parë në karakterin e këtyre ngjarjeve, pastaj në nevojën e tyre, si dhe në atë se, ato i organizuan vetë shqiptarët apo i organizoi dikush tjetër, pra (armiqtë e Kosovës), duke aluduar kështu në ndonjë shërbim të huaj.
Pas këtij emisioni të çuditshëm, madje edhe të befasishëm, për faktin se një mendësi e tillë ende është e pranishme për këto ngjarje, duke i përcjellur ngjarjet në kontinuitet, u dasht që t’i shfletoj vetëm disa gazeta të viteve 90-ta, për të sjellur qëndrimet e njëjta, të njerëzve të njëjtë, për Pranverën 81.
Ngjashmëritë e rastit apo të qëllimshme?
Kështu Baton Haxhiu, në një shkrim të tij, para ca vitesh, në mbititullin PIKPAMJE dhe me titull “81-shi as revolucion as kundërrevolucion” shtron pikërisht dilemën se “kush në të vërtet i organizoi demonstratat dhe a ishin ato të hershme për Kosovën dhe rrjedhën e atëhershme të ngjarjeve politike. I organizuam vetë apo dikush tjetër?” madje sipas tij, “ato vetëm e shpejtuan procesin e insistimit serb se ‘Kosova është dashur të jetë në Serbi”. Për të konkluduar madje se “pasojat janë kontinuiteti represiv, burgosjet masive dhe heqja e autonomisë së Kosovës…”. Bujku, e martë, 12 mars 1996.
Ndërkaq, një vit më parë, i njëjti autor, Baton Haxhiu pra, kishte bërë një intervistë me Mihajlo Markoviqin – ideologun e PSS (siç e thekson edhe vetë), e cila është botuar në revistën “KOHA” nr 54/95, 29 mars 1995 fq.13. Në këtë intervistë, Mihajllo Markoviq pos tjerash thotë: ”Udhëheqësit shqiptarë të cilët organizuan demonstratat e vitit 1981 bënë gabim të madh historik….Padurueshmëria dhe mendjelehtësia e liderëve tuaj, e shprehur më 1981, shkaktoi humbjen e asaj që deri atëherë e patët”. Pra të njëjtat qëndrime, të Mihajlo Markoviqit, i jep një vit më vonë Baton Haxhiu, por në një gazetë tjetër (në Bujk) por tani si Pikëpamje të vetat.
Ish ministri i Punëve të Brendshme dhe politikanët e Kosovës?
Kurse sa i përket asaj që mund t’i ketë organizuar ndonjë shërbim i huaj apo të jetë involvuar në to, Mustafë Sefedini, ish Ministër i Sekretariatit për Punë të Brendshme të Kosovës, që ishte pikërisht atë kohë në këtë detyrë, thotë se, as Shqipëria dhe as ndonjë shërbim tjetër informativ nuk kanë pasur dorë në këto ngjarje. Revista “KOHA” nr.99, 13 mars 1996 fq.9.
Ndërkaq, dihen qëndrimet e Azem Vllasit për demonstratat e vitit 1981, gjatë kohës sa ishte në pushtet. Por edhe pas rënies së komunizmit, madje edhe pas burgosjes që i bëri Millosheviqi, në një shkrim të tij me titull: ”81-shi shumëdimensional”, Azem Vllasi e jep edhe këtë gjykim: ”Konkretisht, për demonstratat e vitit ’81, udhëheqja politike e Kosovës (shqiptarët) dhe tërë politika zyrtare, ishte unike në mendimin se ato, as si mënyrë e veprimit e as sipas rrethanave politike të atëhershme dhe kohës kur ndodhën, nuk ishin fare të qëlluara…”. Revista “KOHA” nr. 102, 3 prill 1996, fq. 22. A nuk e kishte thënë të njëjtën gjë edhe Mihallo Markoviq madje në vitin 1995 po në revistën “KOHA”?
Po në këtë vazhdë është edhe teoria e supozimeve të Mahmut Bakallit…, i cili në Kosovë ndonëse njihej si më i afti në hierarkinë politike komuniste, (ndër përfaqësuesit shqiptarë) megjithatë nuk arrijti të jap as arsyetimin më të vogël për pozitën e shqiptarëve në sferën e arsimit në kohën e Millosheviqit, (me rastin e dëshmisë së tij në gjyq kundër Millosheviqit).
Atëherë, përderisa njeriu kyq i asaj kohe, në pozitën kyqe, (Mustafa Sefedini), thotë se nuk ka pasur informacione çfarë tash i bluajnë, i mbllaçitin e ripërtypin disa analistë të sotëm, rrjedhimisht shtrohet pyetja: kush ka pasur informacione më shumë atëbotë: ata që kanë qenë në pozitat kyçe apo analistët e sotëm si Halil Matoshi apo Nexhmedin Spahiu (të njohur për qëndrimet e tyre aistorike edhe rreth të ashtuquajturit “komb kosovar”)? Nëse ndonjë analist apo edhe historian sklerotik ka informacione tjera: atëherë lind pyetja nga i siguruan ato informacione, përpos nëse këta njerëz, e kanë pasur benificionin e të qenit në laboratorin e prodhimit të informatave të tilla, përderisa ata të “laboratorit” të grumbullimit të informatave, thonë qartë, se nuk kanë pasur informata të tilla.
Prandaj, në fund, logjikës së tillë, do t’ua rikujtonim, se vërtet vezët e qyqeve i lëshon ndonjë shpend tjetër, por assesi nuk i lëshon shqiponja.
