Nga Dr. George Friedman [GPF]
Nga viti 1945 deri në fillim të viteve 1990, rendi global bazohej në armiqësinë midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik. Ishte një urdhër i mbushur me konflikte, rrezik dhe mosmarrëveshje ideologjike, siç janë të gjitha këto urdhra, por të paktën ekzistonte një sistem organizimi i bazuar rreth dy pushteteve. Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, Rusia, ndonëse e paprekur, ishte në një gjendje rrëmujë në një pjesë jo të vogël, sepse kishte humbur shtetet satelitore që e kishin izoluar nga armiqtë e saj në Evropë – NATO dhe Shtetet e Bashkuara. Lufta në Ukrainë filloi kryesisht për të rimarrë këto shtete tampon. Por u ndërmor gjithashtu për të ringjallur shtetin rus dhe për ta rehabilituar atë si një fuqi globale.
Lufta ka qenë një dështim. Moska ka marrë vetëm rreth 20 për qind të territorit ukrainas, duke dështuar kështu të rindërtojë një tampon-zonë vendimtare. Ajo ka dobësuar ekonominë ruse. Dhe rrezikoi regjimin duke shkaktuar trazira dhe përpjekje për grusht shteti, të cilat Moska i shtypi me sukses. Rusia ka bërë atë që bën më së miri: ka dështuar, por ka mbijetuar. Tani duhet të hartojë një strategji për të ardhmen që është më shumë se thjesht mbijetesë.
Më 11 shkurt, SHBA-ja dhe Rusia shkëmbyen të burgosur pasi presidenti Vladimir Putin tha se marrëdhëniet SHBA-Rusi ishin në rrezik të kolapsit. Nga ana e tij, presidenti Donald Trump tha se telefonatat mes tyre ishin të vazhdueshme. Thashethemet për planifikimin e samitit ishin në ajër dhe që atëherë janë vërtetuar nga raportet se Trumpi dhe Putini kanë folur në telefon, ku të dy ranë dakord të fillojnë negociatat për t’i dhënë fund luftës. (Trumpi foli më vonë me presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskyy.) I gjithë ky është një proces negociatash mjaft normal: njëra palë kërcënon të largohet nga tavolina, pala tjetër tregon durim dhe të dyja palët në fund arrijnë marrëveshje të vogla. Për të kuptuar kuptimin gjeopolitik të gjithë kësaj, ne duhet të kemi parasysh qëndrimet dhe strategjitë e Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara në këto negociata.
Rusia është në procesin e ripërcaktimit të marrëdhënieve të saj me pjesën tjetër të botës, duke ruajtur shtetin, duke ndërtuar një ekonomi të shëndetshme dhe duke ushtruar ndikim të huaj. Strategjikisht, problemi i Rusisë është se ajo është një vend i gjerë i cenueshëm ndaj kundërshtarëve të mundshëm. Kombi nuk mund të rifitonte pozicionin e tij pa unitet dhe uniteti kërkonte një qendër të fuqishme ushtarake dhe ekonomike. Gjatë gjithë historisë, qeveria ka qenë e qëndrueshme, por kishte mundësi të kufizuara, të cilat e detyruan atë në strategji që nuk kishte burime për t’i zbatuar.
Dështimi i Rusisë për të pushtuar Ukrainën ka krijuar një kërcënim ekonomik – madje edhe ushtarak – nga Evropa. Në lindje të saj, Rusia përballet me Kinën, e cila është një armik historik rus, me të cilin ajo zhvilloi luftëra kufitare edhe kur të dyja ishin shtete komuniste. Kina nuk votoi për të mbështetur Rusinë në pushtimin e saj të Ukrainës në takimin e parë të Kombeve të Bashkuara për këtë çështje. (Ajo abstenoi.) Kina ishte shumë më e interesuar për marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara dhe Evropën sesa gjithçka që Rusia kishte për të ofruar. Strategjikisht, Rusisë i duhej të fitonte plotësisht luftën për të demonstruar fuqinë e saj. Ajo dështoi dhe tani nuk ka asnjë aleat strategjik me interes për ta mbështetur. Me fjalë të tjera, Rusia nuk ka kundërpeshë strategjike.
Kundërshtari afatgjatë i Rusisë janë Shtetet e Bashkuara, të cilat penguan strategjinë e Rusisë në Ukrainë. SHBA-ja nuk ka asnjë kërcënim ekzistencial me të. Evropa është e ndarë. Kina ka probleme të rëndësishme ekonomike të brendshme dhe ushtria e saj aktualisht nuk është në gjendje të sfidojë Shtetet e Bashkuara. Prandaj, Rusia duhet të pranojë pozicionin e saj aktual të dobësuar ose marrëveshjen me Shtetet e Bashkuara.
SHBA ka një histori të hyrjes në aleanca të paimagjinueshme me ish-armiqtë. Strategjia e madhe e SHBA-së bazohet në oportunizëm dhe fleksibilitet, pasionet e saj të rezervuara për konceptet e brendshme. Trump ka demonstruar paparashikueshmëri sistematike, që do të thotë se ai i ka dhënë vetes fleksibilitet maksimal në negociatat me Rusinë. Fakti që SHBA-të janë thelbësisht të pa kërcënuara në skenën botërore, i jep atyre mundësi në negociata. Duke deklaruar – gjatë fushatës së tij zgjedhore – se Ukraina ishte një luftë evropiane dhe jo një luftë amerikane, Trumpi i tha Rusisë se mund të merrej me SHBA-në. Për Uashingtonin, frika ishte se Rusia, nën sundimin sovjetik, do të dominonte Evropën dhe kështu do të ndryshonte rrënjësisht balancën e fuqisë në sistemin global. Nëse ky ishte ende një shqetësim përpara vitit 2022, dështimi i mëvonshëm i Rusisë e ka vënë atë në fund.
Pa një ushtri të mjaftueshme që është në gjendje të mposht plotësisht Ukrainën ushtarakisht, Rusia mbetet të fokusohet në zhvillimin ekonomik për t’u kthyer në pushtet. Kjo është një rrugë shumë e gjatë dhe potencialisht e rrezikshme pasi e lë Rusinë të ekspozuar ushtarakisht. Opsioni tjetër është të arrish një akomodim me Shtetet e Bashkuara. Uashingtoni nuk ka asnjë shqetësim moral për të anashkaluar ideologjinë dhe sjelljen për të krijuar marrëdhënie të vlefshme. Nëse do të arrihej një mirëkuptim, SHBA-ja do të ishte e lirë nga përgjegjësia e saj për sigurinë evropiane, duke eliminuar shpresën tashmë të kotë të Kinës për të krijuar një aleancë me një aleat të fuqishëm dhe duke i dhënë asaj më shumë hapësirë për t’u kujdesur për interesat e veta. Interesi kombëtar sundon të gjithë dhe interesi kombëtar përcaktohet nga pushteti.
Përfundimi i një lufte është më i lehtë nëse njëra palë ka fituar dhe pala tjetër ka humbur. Është shumë më e ndërlikuar nëse qëllimi është krijimi i paqes afatgjatë, sesa një pezullim i shkurtër, pa një rezultat vendimtar. Kjo është çështja tani. Rusia, si Gjermania pas Luftës së Dytë Botërore, duhet të kërkojë rritje ekonomike në të cilën ka të ngjarë të marrë pjesë SHBA-ja. (Rusia është Rusi, sigurisht, ndaj duhet treguar kujdes teksa rimëkëmbet.) Negociatat do të duken të dhimbshme dhe të mbushura me fyerje, prishje dhe kërcënime. Dhe mbi të gjitha këtu qëndron kërcënimi i armëve bërthamore, të cilat besoj se janë të parëndësishme për negociatat; shkatërrimi i siguruar reciprokisht do të thotë se kushdo që sulmon do të jetë i vdekur me familjen e tij brenda orës. Por, me kalimin e kohës, negociatat do të japin frytin për të cilin do të marrin meritat diplomatët, edhe pse ishte fuqia e papërpunuar ajo që vendosi rezultatin.
