Plani vjen ndërsa liderët perëndimorë debatojnë për ambiciet e Ukrainës për t’u bashkuar me NATO-n.
Nga Robbie Gramer
Aleanca e NATO-s po peshon planet për të instaluar një të dërguar të ri të përhershëm të Ukrainës me bazë në Kiev, ndërsa synon të rrisë angazhimet e saj afatgjata ndaj Ukrainës në mes të luftës së kundër Rusisë, pavarësisht paralajmërimeve të reja nga Moska për përshkallëzimin e konfliktit, zyrtarë perëndimorë dhe Kongresi amerikan. Ndihmës të njohur me këtë çështje konfirmuan për Foreign Policy.
Plani, i cili do të duhej të zbulohej në samitin e ardhshëm të NATO-s në Uashington, në korrik, nëse miratohet, do të parashikonte krijimin e një posti të ri – “Përfaqësues të lartë civil” të NATO-s me bazë në Ukrainë, i modeluar sipas një posti të ngjashëm që NATO vendosi në Afganistan gjatë gatishmërisë së saj të qëndrimit për dy dekada atje. I dërguari i ri do të koordinojë mbështetjen e aleancës për Ukrainën, duke përfshirë flukset e ndihmës ushtarake për Kievin nga vende të ndryshme perëndimore.
Posti i të dërguarit të profilit të lartë do të përçonte gjithashtu një mesazh politik si për Ukrainën ashtu edhe për Rusinë në lidhje me angazhimin e aleancës në luftën e Kievit pasi qeveria ukrainase kërkon anëtarësimin e përhershëm në NATO për të rritur mbrojtjen e saj kundër agresionit ushtarak rus.
Masa e propozuar vjen në sfondin e debateve më të gjera midis vendeve anëtare të NATO-s, nëse do të vendosin trupat e tyre në territorin ukrainas – një vendim që do të përshpejtonte trajnimin dhe pajisjen e forcave ukrainase, por që mund të rrisë gjithashtu rrezikun e zgjerimit të luftës në Ukrainë. në një konfrontim më të gjerë perëndimor me Rusinë dhe madje duke shkuar drejt luftës bërthamore.

[Foto: Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg u drejtohet ligjvënësve ukrainas në parlament gjatë vizitës së tij në Ukrainë në mes të pushtimit rus në Kiev më 29 prill. ANDRII NESTERENKO / AFP VIA GETTY IMAGES]
Presidenti rus Vladimir Putin paralajmëroi javën e kaluar se Perëndimi mund të përballet me “pasoja serioze” pasi Shtetet e Bashkuara dhe disa fuqi të tjera të mëdha evropiane i dhanë Ukrainës dritën e gjelbërt për të goditur objektivat ushtarake brenda territorit rus me armë të furnizuara nga Perëndimi. “Nëse këto pasoja të rënda ndodhin në Evropë, si do të sillen Shtetet e Bashkuara, duke pasur parasysh barazinë tonë në fushën e armëve strategjike?” Putin tha në komentet për gazetarët, duke iu referuar aftësive bërthamore të SHBA-së dhe Rusisë se “është e vështirë të thuhet – a duan ata një konflikt global?”
Disa zyrtarë perëndimorë mirëpresin krijimin e një posti të ri të të dërguarit si pjesë e një pakete më të madhe të mbështetjes së NATO-s për Ukrainën, që do të shtrohet si çështje në samitin e ardhshëm në Uashington, me qëllim përforcimin e mënyrës se si aleanca do të marrë një rol më formal në koordinimin e mbështetjes perëndimore për Ukrainë.
“Ne jemi duke kërkuar mënyra për të institucionalizuar një pjesë të mbështetjes dypalëshe që ka rrjedhur në Ukrainë dhe për ta vendosur atë në aleancën e NATO-s, për të sjellë koherencë më të madhe për atë ndihmë dhe për të siguruar që të ketë ndarje adekuate të barrës në të gjithë aleancën tonë në lëmin e mbështetjes për Ukrainën”, u tha gazetarëve Julianne Smith, ambasadorja e SHBA në NATO.
Megjithatë, zyrtarë të tjerë në NATO e shohin privatisht rolin e të dërguarit si pjesë e një pakete të zbehtë, që nuk arrin objektivin kryesor të Kievit: t’i bashkohet vetë aleancës zyrtarisht.
“Është pjesë e një çmimi ngushëllues që ne të gjithë po përpiqemi të krijojmë,” tha një zyrtar i NATO-s, i cili foli në kushte anonimiteti për të shqyrtuar diskutimet e ndjeshme të brendshme të NATO-s. “Është një shembull tjetër i gjërave që ne po bëjmë në vend të asaj që Ukraina në të vërtetë dëshiron që ne të bëjmë.”
I pyetur për koment, një zyrtar i lartë i Departamentit të Shtetit të SHBA-së, duke folur në kushte anonimiteti, sepse ata nuk ishin të autorizuar të flisnin zyrtarisht, tha: “Në këtë pikë ne mund të konfirmojmë se një sërë produktesh të Ukrainës janë ende duke u negociuar, por do të jetë e parakohshme për të parashikuar ndonjë nga opsionet e mundshme ndërsa diskutimet janë në vazhdim.”
Mbështetësit më të fortë të Ukrainës në Evropë, veçanërisht vendet e Evropës Lindore, kishin insistuar që Ukraina të merrte një ftesë zyrtare për t’u bashkuar me NATO-n si një anëtar i plotë në samitin e ardhshëm, por Shtetet e Bashkuara dhe Gjermania e bllokuan këtë përpjekje. Çështja nëse, dhe kur, do të ftohet Ukraina për t’u bashkuar me NATO-n dhe në fakt të fillojë procesin e pranimit të saj, mbetet një temë e nxehtë mes zyrtarëve të aleancës.
Disa kanë frikë se vonesa e procesit të anëtarësimit të Ukrainës vetëm sa do ta shpërblejë dhe do ta inkurajojë Putinin. Të tjerë thonë se futja e Ukrainës në NATO para kohe – dhe ndërkohë që ajo është ende duke zhvilluar një luftë të plotë mbrojtjeje kundër pushtimit rus – vetëm do të përshpejtojë një konfrontim NATO-Rusi që rrit rrezikun e konfliktit bërthamor në shkallë të plotë.
“Keni dëgjuar gjithashtu zyrtarë amerikanë të thonë se një ftesë këtë verë nuk do të jetë në tryezë”, tha Smith. “Kjo nuk ka gjasa, por ne jemi të fokusuar në këtë paketë mbështetjeje që do të na ndihmojë të ndërtojmë urën drejt anëtarësimit.”
Samiti i ardhshëm i NATO-s shihet si thelbësor për aleancën prej 32 anëtarësh, thanë zyrtarët. Ai do të festojë 75 vjetorin e NATO-s dhe do të shërbejë si një pikë kontrolli e profilit të lartë për shtytjen e liderëve të aleancës për të rritur shpenzimet e mbrojtjes dhe për të finalizuar plane të detajuara ushtarake se si të mbrohet territori i NATO-s nëse sulmohet. Shumë zyrtarë perëndimorë besojnë se nëse Ukraina humbet luftën, Rusia do të synojë të sulmojë territorin e NATO-s më pas, ndoshta në Poloni ose në shtetet baltike në krahun lindor të pambrojtur të aleancës.
Ukraina do të jetë një nga pikat kryesore të rendit të ditës dhe presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky po planifikon të marrë pjesë në samit, thanë zyrtarët. Në një samit të NATO-s në Vilnius, Lituani, vitin e kaluar, Zelensky qe angazhuar plot insistim, madje edhe në minutat e fundit, pro ftesës zyrtare për anëtarësim në NATO, e cila u refuzua, dhe ai qe shprehur pastaj se nuk pati “gatishmëri” edhe kësaj radhe për një orar të caktuar për anëtarësimin e vendit të tij në aleancë.
Samiti i NATO-s në korrik vjen gjithashtu në sfondin e zgjedhjeve presidenciale të afërta në SHBA dhe perspektiva që ish-presidenti Donald Trump të rifitojë Shtëpinë e Bardhë ka tronditur aleatët evropianë, të cilët dyshojnë se ai do të vazhdojë angazhimin dhe mbështetjen e SHBA-së për Ukrainën dhe NATO-n në përballje të luftës. Disa zyrtarë kanë karakterizuar një sërë propozimesh të reja për Ukrainën, duke përfshirë rolin e të dërguarit të ri dhe një plan afatgjatë financimi të NATO-s për vendin, si një mënyrë për mbështetjen perëndimore “të mbrojtur nga Trump-i” për Ukrainën, duke përmbyllur angazhimet përpara zgjedhjeve të nëntorit në SHBA.
Në shkurt, Trump-i qe shprehur në një tubim në Karolinën e Jugut se, ai do të inkurajonte rusët që të “bënin çfarëdo dreqin që duan” ndaj aleatëve të NATO-s që nuk shpenzojnë mjaftueshëm për mbrojtjen. NATO vendosi një pikë referimi për të gjithë anëtarët e saj që të shpenzojnë të paktën 2 përqind të PBB-së për mbrojtjen. Në vitin 2014, vetëm katër vende e përmbushën këtë standard. Deri në fund të vitit 2024, të paktën 20 dhe deri në 23 nga 32 anëtarët e NATO-s mund të arrijnë pikën 2 për qind, thanë zyrtarët e SHBA-së dhe NATO-s.
Smith tha se rritja e shpenzimeve të mbrojtjes nënvizon angazhimet e vazhdueshme perëndimore ndaj Ukrainës. “Putini e filloi këtë luftë me supozimin se ai mund të priste aleancën, se aleatët do të lodheshin, se do të shpërqendroheshin, se do të bëheshin të paduruar.”
“Mund t’ju them se sapo kemi dalë nga [një takim i ministrave të jashtëm të NATO-s] në Pragë … nuk e keni atë përshtypje kur uleni në një dhomë me 32 ministra rreth tryezës,” tha ajo. “Pyetja atje në Pragë ishte se çfarë mund të marrim më shumë në dobi të ukrainasve dhe sa shpejt mund ta dërgojmë atë.”
[ Përktheu: ISHGJ; Burimi: Foreign Policy: https://foreignpolicy.com/2024/06/07/nato-new-special-envoy-ukraine-kyiv-russia-war/]
_______________________
* Robbie Gramer është reporter i diplomacisë dhe sigurisë kombëtare në Foreign Policy.