Nga: Shqiprim Pula, PHD
Kosova u sulmua ngjashëm sikurse Krimeja më 2014, nga njësi paraushtarake me sasi dhe cilësi të armatimit ushtarak. Hyrja në territorin e veriut të Kosovës, sulmi dhe planet për sulme të planifikuara është përtej akteve terroriste, pra, grupi i vendosur në fshatin Banjë (Banjska) ishte pararoja e diçkaje më të madhe; nuk mund të ishte ndonjë aventurë e ndonjë grupi thjesht kriminal apo terrorist. Sulmet terroriste synojnë vëmendje frike, panik të përgjithshëm e edhe medial, ndërkaq ky ishte sulm i mirëfilltë ushtarak. Duhet theksuar po ashtu se grupi paraushtarak mori ndihmën e një kolone të ushtrisë serbe, në drejtim të kufirit me Kosovën, e nga ana e ndërkombëtarëve situata në terren kohëve të fundit nuk është lexuar siç duhet “ose s’kanë dashur ta lexonin siç ka qenë”. Megjithatë situata duhet vlerësuar nga dy dimensione, politik dhe ai i sigurisë. Ata, ndërkombëtarët, përgjegjës politikë e ushtarakë, kanë bërë vlerësime sipërfaqësore mbi rrezikun që paraqet Serbia fqinje kundrejt Kosovës; ndërhyrjet e saj në punët e brendshme dhe pretendimin territorial e kanë të shkruar në kushtetutë si pjesë të tyre, prandaj kanë një qëllim kushtetues, zhbërjen ekzistenciale të Kosovës republikë.
Pse ka humbur Mojo?
Misioni evropian e ndërkombëtar që ta afrojnë Serbinë drejt BE-së e NATO-s është i paradështuar, për aq kohë sa Beogradi zyrtar nuk ka pranuar e kërkuar kërkimfaljen për luftërat që ka shkaktuar ndaj fqinjëve në Ballkan. Deklarimet publike të presidentit serb Vuçiq se “për ne nuk ekziston Kosova shtet dhe se ne nuk e njohim edhe po të na vrisni të gjithëve”, tregon qartazi edhe karakterin ushtarak të atij formacioni parashtetëror serb më 24 shtator.
Bashkimi Evropian ka dështuar në të paktën dy aspekte, në besimin ndaj Vuçiqit dhe mbi leximin e saktë të situatës në terren. Më pas, për sa kohë UE-ja nuk e njeh shtetësinë e Kosovës nuk i njeh dhe konsideron palët në bisedime si të barabarta, e për më tepër, kur edhe përgjegjësit kryesorë të përfshirë në këtë proces bisedimesh vijnë nga shtete mosnjohëse, si dhe me qëndrime kundërshtuese nga e kaluara e tyre kundrejt subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës, atëherë këta e kanë të humbur legjitimitetin institucional e edhe funksional, prandaj edhe kontributi i tyre i qenësishëm është i munguar. Dhe është po Brukseli zyrtar që kërkon(te) me ngulm tërheqjen e forcave të sigurisë së Kosovës nga veriu (“në emër të deeskalimit”) që do ta zbehte një nga përkufizimet për shtetin, që ka të bëjë me kontrollin e territorit dhe shtrirjen e sovranitetit politik. NATO-ja përkatësisht KFOR-i, sipas Rezolutës 1244, e kishte kontrollin e sigurisë mbi gjithë Kosovën por, pas shpalljes së mëvetësisë, Prishtina zyrtare nuk e shtriu kontrollin edhe mbi pjesën veriore të vendit për ta rrumbullakuar atë “puzzle” që kërkon evitimin e një situate të parregullt duke krijuar dhe funksionalizuar mozaikun institucional për të prodhuar pamjen e plotë shtetërore në gjithë territorin e Republikës.
Në kërkim të Mojo-s!
Njëherë e një kohë, gëzonin një reputacion “emisarët”, madje dikur të njohura qenë frazat – “kur emisarët sjellin porositë, politikanët i dëgjojnë e zbatojnë”. Së voni, emisarët po bëhen të parëndësishëm në frontin diplomatik, sepse Brukseli i preferon kërcënimet dhe masat, në vend të diplomacisë. Emisarët shpesh kanë një ndjenjë të pazhvilluar ironie dhe e jetojnë një realitet fantazie. Në diplomaci thelbi i çdo strategjie të suksesshme për të ecur përpara duhet të jetë me theks të veçantë barabarësia e palëve për interesa të përbashkëta. Konvergjenca në interesa dhe në pabarazi të palëve krijon gjeometri të ndryshueshme. Dhe në vend se të kërkojë “më shumë zile lopësh”, emisarët bërtasin “më shumë sanksione”, në vend të dialogut për zgjidhje të barabarta janë përqendruar në zbulimin se si të shkaktohet dhimbje dhe si të ndërhyhet në rendin kushtetues me insistimin për Bashkësinë e komunave me shumicë serbe (“Zajednica”). Emisarët nuk janë as të shkëlqyeshëm po as budallenj, por disa prej tyre akoma përjetojnë ëndrra për ish-Jugosllavinë dhe mbeten fëmijë të saj që i sundon dëshira dhe jo arsyeja. Më keq se kaq, disa nga ta janë të kotë, të pabesueshëm, mashtrues e edhe arrogantë, për shkak të lidhjeve të tyre nga e kaluara që rrëshqasin në pozicionet e tyre jombresëlënëse të cilët abuzojnë me diplomacinë sipas dëshirës dhe pa asnjë pasojë.
Fati i keq i Kosovës politike dhe qytetarëve të saj është se kemi pasur “emisarë” të cilët kanë kafshuar më tepër sesa kanë mundur të përtypnin. Fati i vendit por edhe i rajonit është marrë peng nga një lëvozhgë boshe “emisarësh”, që nëpërmjet situatave të krijuara ndihen të gjallëruar, por pa Mojo.
(Autori është njohës i marrëdhënieve ndërkombëtare)