Shtatë muaj para zgjedhjeve, presidenti turk po kërkon një aleancë me ish-armiqtë. Pse po afrohet me Arabinë Saudite, Izraelin dhe Egjiptin?

Nga Can Dündar
Pasi gazetari Jamal Khashoggi u vra në konsullatën e përgjithshme saudite në Stamboll në vitin 2018, Recep Tayyip Erdoğan tha për regjistrimet audio që sauditët po e kërkonin: “Dhe nëse ne jua japim, ju i shkatërroni ato? Ata mendojnë se jeni budalla. Kombi nuk është budalla, ai di të mbajë përgjegjësi”. Katër vjet më vonë, Erdogan ia transferoi procesin, duke përfshirë audio regjistrimet e kërkuara tek ata që janë përgjegjës në Arabinë Saudite. Dhe tre javë më vonë ai përqafoi Princin e Kurorës Mohammed bin Salman.
Pas përpjekjes për grusht shteti të vitit 2016, ministri i jashtëm i Turqisë pretendoi se Emiratet e Bashkuara Arabe kishin mbështetur krerët e grushtit të shtetit me 3 miliardë dollarë, duke financuar kështu grushtin e shtetit. Në shkurt të këtij viti, Erdogani udhëtoi për në Abu Dhabi, takoi princin e kurorës, i cili ishte akuzuar për financimin e tentativës për grusht shteti kundër tij dhe nënshkroi 13 marrëveshje.
Në vitin 2009, Erdogani i tha presidentit të atëhershëm izraelit Peres, në Davos: “Ti di të vrasësh”. Marrëdhëniet diplomatike me Tel Avivin u ndërprenë në vitin 2018. Në mars të këtij viti, presidenti izraelit më pas vizitoi Turqinë. Dhe tani Turqia ka dërguar një ambasador tjetër në Izrael.
Erdogani e kishte quajtur presidentin egjiptian Al-Sissi “vrasës” dhe kishte shtuar: “Unë nuk e njoh atë si President. Do ta mohoja veten nëse do të ulem në një tryezë me dikë që dënon Morsin, të cilin 52 për qind e popullsisë e ka zgjedhur.” Javën e kaluar ai shtrëngoi duart me Al-Sissi në Doha.
Seria e kthesave marramendëse ndiqet me pak habi por edhe kuriozitet. Vetë Erdogani mbron kthesën e tij në diplomaci duke thënë se inatet në politikë nuk zgjasin përgjithmonë. Tani është radha e Sirisë. Qeveria e kishte shpallur opozitën tradhtare për shkak të kërkesës së tyre për të qëndruar neutral në luftën siriane, kishte armatosur xhihadistët dhe ëndërronte të rrëzonte Asadin. Megjithatë, me insistimin e Putinit, tani po përgatitet një takim tjetër me Asadin.
Kur Erdoğani erdhi në pushtet në vitin 2002, ai premtoi “zero probleme me fqinjët”. Dhjetë vjet më vonë ai ishte në kundërshtim me gjysmën e botës dhe e quajti politikën e re “izolim të çmuar”. Kur Perëndimi vendosi sanksione ndaj Rusisë pas krizës në Ukrainë, ajo u shkëput nga blloku perëndimor dhe gradualisht iu afrua Vladimir Putinit.
Sipas shumicës së ekspertëve, ofensiva e fundit diplomatike e Erdoganit është e motivuar kryesisht nga fakti se atij i duhen para të freskëta për të garuar në zgjedhje në mes të rënies ekonomike të vendit të tij. Në fakt, nismat e fundit kanë pasur një ndikim të menjëhershëm. Javën e kaluar, Arabia Saudite njoftoi se ka deponuar një depozitë prej 5 miliardë dollarësh në bankën qendrore të Turqisë. Katari më pas deklaroi se donte të siguronte një fond prej dhjetë miliardë dollarësh. Negociatat me Rusinë për një rishikim të çmimit dhe një vonesë të pagesës paszgjedhore për faturën e Turqisë për furnizimet me gazin rus për dimrin e ardhshëm, janë ende në vazhdim.
Përveç pritshmërive ekonomike, ka edhe përllogaritje strategjike. Egjipti, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabia Saudite (me mbështetjen e Izraelit dhe në bashkëpunim me Greqinë) kanë krijuar prej kohësh një bllokadë financiare dhe politike kundër Turqisë. Me iniciativën e tij të fundit, Erdogani dëshiron të thyejë këtë bllokadë dhe ndoshta edhe të bëhet pjesë e një blloku sunit që formohet në Lindjen e Mesme kundër Iranit. Në të njëjtën kohë, ai shpreson të fitojë mbështetjen e avokatëve të Izraelit atje në SHBA. Nga ana tjetër, ai përdorë krizën e Ukrainës si një mundësi, përpiqet të ndërmjetësojë mes Moskës dhe Kievit dhe kështu i dërgon sinjal Perëndimit, ku energjia dhe drithi po pakësohen: ju jeni të varur nga unë. Qeveritë perëndimore aktualisht po përpiqen të mos zemërojnë Erdoganin.
Shumë pak besojnë se nëse presidenti turk do të arrinte të shpërndante paratë e ngrohta që ai po sjell në vend me iniciativat e politikës së jashtme në Lindje dhe Perëndim për popullsinë e varfër, perspektivat e tij në zgjedhjet e qershorit 2023 do të përmirësoheshin. Erdoğani ka një bazë që mund ta përcjellë lehtësisht nëse shtrëngon duart sot me ata që i shpalli armiq dje, sikur të mos kishte ndodhur asgjë. Adresuesit e titullit të tij “armik”, të cilin ai e përdor për të konsoliduar bazën e tij, tashmë i gjejmë më pak jashtë e më shumë brenda vendit. Në prag të zgjedhjeve, ai dhunon verbalisht kundërshtarët e tij dhe synon ndalimin e HDP-së, partisë kyçe në zgjedhje. Partnerët e tij në Lindje dhe Perëndim, të cilët janë të shqetësuar për interesat e tyre, nuk lënë anash faktin që ai është pajtuar me botën, por është në mosmarrëveshje të vazhdueshme me njerëzit e tij. Fatkeqësisht, kjo puthje jetësore për Erdoganin dhe regjimin e tij represiv është kaq afër zgjedhjeve, prandaj kjo do të thotë se populli i Turqisë duhet të paguajë një çmim të lartë për këtë. [FAZ; përktheu: ISHGJ]