Nga Alexander Brotman
Fitorja e Donald Trump-it në zgjedhjet presidenciale të vitit 2024 ka të ngjarë të ndezë një riorganizim në Evropë kur bëhet fjalë për shpenzimet e mbrojtjes, marrëdhëniet transatlantike dhe të ardhmen e konfliktit dhe trajektoren euro-atlantike të Ukrainës.
Disa vende anëtare të NATO-s, si Polonia dhe shtetet baltike, janë pozicionuar mirë, pasi kanë promovuar vetëbesimin evropian dhe rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes për disa kohë, duke u dëshmuar si partnerë të aftë të administratës republikane dhe demokratike. Franca dhe Gjermania janë më të pambrojtura për shkak të politikës së brendshme të thyer dhe kolapsit të qeverisë së brishtë të koalicionit gjerman vetëm një ditë pas zgjedhjeve në SHBA, me një qeveri të mundshme të udhëhequr nga Unioni Kristian Demokrat që do të shfaqet vitin e ardhshëm. Për Evropën, rizgjedhja e Trump është një zgjim dhe një thirrje paralajmëruese, një sinjal se vitet e Bidenit mund të mos kenë qenë një rikthim në normalitet dhe se Trump-i nuk është një anomali, por përfaqësues i një tipari të thellë të politikës amerikane.
Megjithatë, “vdekja e trurit” e NATO-s, sipas fjalëve të presidentit francez Macron, nuk është aspak e sigurt dhe ndërsa e ardhmja e Ukrainës është padyshim më e rrezikshme sesa do të kishte qenë nën një administratë të Harris-it, humbja e Kievit nuk është aspak e sigurt. Ukraina madje mund të mirëpresë paparashikueshmërinë e presidentit të ri, siç argumentoi një artikull i fundit në The Economist, dhe ndërkohë që disa poste në kabinetin vendas kanë ndezur polemika, zgjedhjet e Trump-it për Keith Kellogg-it si të dërguar të posaçëm për konfliktin Ukrainë-Rusi, Marco Rubio si Sekretar i Shtetit, dhe Mike Waltz si Këshilltar i Sigurisë Kombëtare kanë qenë zhvillime të mirëpritura.
Siç shkroi ish ndihmësja e Zelensky-t, Iuliia Mendel në një shkrim për The Kyiv Post, ky moment është gjithashtu një mundësi për Ukrainën që të ripërqendrohet, të rimbushet dhe të pranojë se një armëpushim i përkohshëm mund të jetë i nevojshëm. Për Mendelin, është një moment për “konsistencë, përkushtim dhe një kuptim të qartë të realitetit” në Ukrainë që kërkon nuancë dhe përulësi, një njohje se titujt më të këqij mund të ndodhin. Administrata Trump do të ketë aleatë në Ukrainë që nuk i kishte më parë, ata që kujdesen thellë për mbijetesën e shtetit ukrainas dhe popullit të tij, por jo me çdo kusht dhe që veprojnë me një përkufizim më të lakueshëm të fitores.
Administrata e Bidenit ishte retorikisht e sigurt, por strategjikisht dhe ushtarakisht e kujdesshme për Ukrainën. Për Kievin, ka një mundësi nën Trump-in që të mos kapitullojë ndaj Rusisë, por të rigrupohet, duke i qëndruar besnik vlerave dhe identitetit të tij si një komb krenar evropian me forca të pamatshme për të sjellë në aleancën e NATO-s, pavarësisht se anëtarësimi formal transatlantik është edhe më larg.
Në fitoren e Trump-it, epoka e presidentëve transatlantikë të SHBA-ve, pikëpamjet e të cilëve janë formuar dhe lidhur me rendin ndërkombëtar të pas Luftës së Dytë Botërore, ka përfunduar në mënyrë efektive. Kjo nuk do të thotë se presidentët e ardhshëm amerikanë nuk do t’i shohin sigurinë evropiane dhe çështjet politike evropiane si interesa kritike të Shteteve të Bashkuara, por vetëm për aq sa ato janë zgjerime të interesit kombëtar. Zgjedhjet e presidentit të sapozgjedhur Trump, Keith Kellogg dhe Marco Rubio, ka të ngjarë të favorizojnë një prani të fortë të SHBA-së në NATO, ndërkohë që në të njëjtën kohë avokojnë që aleatët evropianë të shpenzojnë më shumë për mbrojtjen e tyre. Në dhjetor 2023, Kongresi miratoi legjislacionin e bashkë-sponsorizuar nga Rubio dhe senatori Tim Kaine (D-VA) që e pengon presidentin të tërheqë SHBA-në nga NATO pa miratimin e Senatit ose Kongresit. Mbetet një mbështetje e gjerë dypartiake për NATO-n në Kongres, duke e bërë të vështirë, por jo të pamundur, që Trump-i të tentojë një tërheqje të SHBA-së.
Rqaportimi nga Wall Street Journal se propozimi i paqes i administratës Trump për Ukrainën përfshin një ndërprerje 20-vjeçare të anëtarësimit të saj në NATO në këmbim të ngrirjes së linjave aktuale në konflikt mund të jetë një pilulë e vështirë për t’u gëlltitur, por pasqyron realitetin politik dhe ushtarak në terren. Duke shkruar në The National Interest vitin e kaluar, Kellogg kundërshtoi nocionin se Trump-i do të braktiste Ukrainën dhe në vend të kësaj mbrojti heqjen e kufizimeve për ndihmën ushtarake për Ukrainën në mënyrë që të detyronte Putinin të konsideronte një zgjidhje paqeje. Kjo është strategjia e “përshkallëzimit në de-përshkallëzim” e administratës së ardhshme Trump, e cila është më pak një taktikë negociuese e dyfishtë dhe më shumë një shkëputje jokonvencionale nga ortodoksia strategjike që mund të fitojë mbi disa liderë të shquar në Ukrainë.
Krijimi ose avancimi i një konflikti të ngrirë në Ukrainë ose në çdo cep tjetër të Evropës, është një dhuratë për Vladimir Putinin që nuk duhet të jetë kurrë qëllimi kryesor i atyre që kërkojnë paqe dhe stabilitet në rajon. Megjithatë, në këtë fazë nuk sinjalizon aq shumë zbutje, pasi pasqyron dështimet më të gjera të NATO-s në integrimin dhe menaxhimin e duhur të marrëdhënieve të saj me Ukrainën dhe shtetet e tjera aspirante si Gjeorgjia, të shtrira prej dekadash.
Takimi i këtij muaji të Komunitetit Politik Evropian (EPC) në Budapest dha një paraqitje të shkurtër të disponimit në Evropë drejt kthimit të Trump-it në pushtet, si dhe atë që është e nevojshme që vendet anëtare të BE-së dhe NATO-s të ndërtojnë elasticitet më të madh. Presidenti Macron, i cili organizoi EPC-në në përgjigje të pushtimit të plotë të Rusisë në Ukrainë në 2022, pyeti nëse evropianët janë të gatshëm të mbrojnë interesat e evropianëve, duke përfshirë edhe lutjen e zakonshme që Evropa “të besojë në sovranitetin dhe autonominë tonë strategjike”.
Autonomia strategjike evropiane ka qenë një pikë e rendit të ditës për Macron-in që kur ai u zgjodh për herë të parë në vitin 2017 dhe mbetet një ide e ndërlikuar që do të thotë gjëra të ndryshme për shtete të ndryshme anëtare të BE-së. Për Macron-in, në fund të fundit do të thotë krijimi i kushteve që Evropa të veprojë në mënyrë të pavarur nga Shtetet e Bashkuara si një aktor gjeopolitik në skenën botërore. Është diçka që do të marrë urgjencë më të madhe në administratën e dytë të Trump-it, por Macron-i nuk do të jetë në skenën politike për aq gjatë dhe shihet gjithnjë e më shumë si një lider i çalë.
Është e vështirë të parashikohet se si do të duket Evropa në fund të mandatit të dytë të Trump-it në 2028. Udhëheqësit si Macron-i do të jenë larguar nga skena, Ukraina mund të jetë ende duke luftuar për mbijetesën e saj ose të jetë e lidhur me neutralitetin, dhe konflikte të tjera të paparashikuara ka të ngjarë të prishin strukturën e solidaritetit evropian.
Për momentin, Evropa do të përgatitet për të në mënyrë të paparashikueshme si nga Uashingtoni ashtu edhe brenda radhëve të saj. Presidenti i zgjedhur Trump dhe forcat më afër shtëpisë do të vënë në pikëpyetje jo vetëm aftësinë e Evropës për të qenë një aktor gjeopolitikisht i pavarur, por edhe rëndësinë dhe vullnetin e saj për të luftuar për interesat e saj kur sulmohet. Po kështu, vizioni i Macron-it për autonominë strategjike ka të ngjarë të bie ndesh me vizionet e kundërshtarëve të tij politikë si partia e Rally Kombëtare të Francës dhe Orban e Hungarisë. Ka vija nacionaliste dhe më shumë proteksioniste në të dy anët e Atlantikut, që avokojnë për një qasje të parë të Evropës ose Amerikës dhe shpresojmë që të takohen kur këto interesa të harmonizohen. Ashtu siç Evropa nuk mund të përballojë ngritjen e urës së lëvizshme, Uashingtoni nuk mund të përballojë të ndërtojë më shumë hendeqe. Pavarësisht nëse ka fërkime apo vëllazëri midis Uashingtonit dhe kryeqyteteve të ndryshme evropiane, tani është e qartë se Trump-i nuk është një lajthitje dhe nuk mund të trajtohet si i tillë. Për Evropën, është një moment i qartësisë supreme që duhet të kërkojë një epokë të bindjes supreme. [Geopoliticalmonitor]
