Bota është hedhur në flakë
Nga Dr George Friedman [8 nëntor 2023, [Geopolitical Futures]
Disa javë më parë, shkrova një pjesë të titulluar “Bota fillon të riorganizohet vetë”. Sigurisht që vjen një urdhër i ri, por ndryshe nga rirenditja që u bë pas rënies së Bashkimit Sovjetik në 1991, kjo rirenditje do të dalë nga luftërat aktuale dhe luftërat tjera të mundshme. Lufta në Ukrainë është ndezur për gati dy vjet. Ka aludime se mund të arrihet një marrëveshje paqeje, por konflikti vazhdon. Lufta midis Hamasit dhe Izraelit ka nisur për rreth një muaj dhe është ndoshta lufta më e hidhur dhe e pandërprerë e parë në një vend ku lufta e pandërprerë është kthyer në një art.
Vazhdon. Kam dëgjuar nga dy persona të cilëve u besoj shumë se, Serbia po përgatitet për luftë. Serbia dhe Kosova zhvilluan një luftë të përgjakshme në vitet 1998-99, në të cilën SHBA dhe NATO u rreshtuan në anën e Kosovës dhe zhvilluan një fushatë bombardimi kundër Serbisë. Shpresoj që këto burime të jenë të gabuara, por mendoj se kjo do të ndodhë dhe do të përhapet përtej Ballkanit.
Kinezët kanë hyrë në margjinat e Filipineve. Japonezët kanë deklaruar publikisht se do të punojnë për të forcuar mbrojtjen e Filipineve dhe do të ndihmojnë duke dërguar anije luftarake në rast se Kina sulmon. Japonia ka njoftuar gjithashtu se po rrit bashkëpunimin me Malajzinë. Përveç kësaj, Kina dhe India kanë qenë duke zhvilluar një luftë kufitare pa ndërprerje. Japonia i tha Indisë se ishte e gatshme të ofronte mbështetje të papërcaktuar.
Kina ka qenë nën stres të konsiderueshëm ekonomik. Nuk mendoj se ka forcën detare që të tjerët besojnë se e ka, por është ende një fuqi e madhe. Kështu, vendimi japonez për të sfiduar Kinën, edhe duke pasur parasysh mbështetjen e SHBA-së, përfaqëson një rol të ri për Japoninë në Paqësorin Perëndimor dhe një Kinë mund të mos jetë në gjendje të jetojë me të. Ngadalësimi i ekonomisë së Kinës po dobëson gjithashtu qeverinë e saj.
Turqia duket se po ndërhyn politikisht në të gjithë Azinë Qendrore, e cila është një zonë me rëndësi ekstreme për Rusinë. Kjo krijon një situatë potencialisht shpërthyese.
Tensionet në Azinë Juglindore, Ballkan dhe Evropën Lindore, Lindjen e Mesme dhe Azinë Qendrore nuk janë të lidhura në ndonjë mënyrë domethënëse. Kjo nuk është si Lufta e Dytë Botërore, ku kombet ishin të lidhura me njëri-tjetrin, si Gjermania dhe Italia ose SHBA dhe Britania. Në atë rast, përhapja e luftës mbështetej nga interesat e përbashkëta. Në sistemin aktual global, duket se nuk ka asnjë lidhje midis luftërave të ndryshme të vazhdueshme dhe të mundshme.
Kjo duket se tregon se një zjarr i egër i luftës globale nuk do të ndodhë. Por është e vështirë të kuptohet pse duket se ka një përhapje të konflikteve të vazhdueshme dhe të mundshme pa një themel të përbashkët. Mund të nënkuptojë se asgjë e madhe nuk po ndodh vërtet dhe ideja e mosmarrëveshjeve që përshkallëzohen në luftëra është e pabazë. Por si gjithmonë, ka pyetje të cilave nuk mund t’u përgjigjem. Pse japonezët po godasin një shpatë në të njëjtën kohë që palestinezët dhe izraelitët janë në luftë dhe shtetet ballkanike po dridhen? Nuk është vetëm se ka një sërë realitetesh dhe mundësish luftarake, por që ato po ndodhin në të njëjtën kohë.
Pyetja mund të mos përgjigjet, por SHBA-ja ka të ngjarë të jetë pjesë e mozaikut. Shumë mendojnë në mënyrë të arsyeshme se SHBA-ja duhet të përfshihet më shumë në luftëra, edhe nëse ato nuk janë drejtpërdrejt me interes për ne. Por SHBA-ja është hegjemoni global, ekonomia më e madhe në botë dhe fuqia më e madhe ushtarake. Këta faktorë ngatërrojnë SHBA-në me shumicën e vendeve në botë, qoftë përmes lidhjeve ekonomike apo aleancave ushtarake. Avantazhi është se SHBA ka zgjedhje. Por si Britania dhe Roma më parë, SHBA-të duhet të përfshihen në mënyrë selektive. SHBA-të shtypën Japoninë në Luftën e Dytë Botërore, fituan një luftë në Ballkan, ndihmuan në krijimin e Izraelit dhe ndihmuan në formimin e Ukrainës. Ndërsa shikojmë këtë listë të luftërave aktuale dhe luftërave të mundshme, SHBA-ja është thellësisht e përfshirë në shumë mënyra. Kështu, vendi që kam lënë jashtë listës janë Shtetet e Bashkuara, të cilat tragjikisht mund të tërhiqen në luftëra me pak kohë për të menduar. Kjo është një temë që historianët duhet ta marrim në konsideratë. Tani, duhet të shqetësohemi nëse miqtë e mi të besuar e kanë idenë se për çfarë po flasin. Shumica e luftërave të përfolura nuk ndodhin kurrë. [Përktheu: ISHGJ]
