Shumë shfaqje, pak substancë: Evropa nuk është më afër paqes pas bisedimeve për Ukrainën në Turqi. Kushdo që beson se Putini do ta ngrijë papritur gjendjen e luftës me kërkesën e Perëndimit, po e merr atë si të marrë.
Nga Andreas Rüesch [NZZ]
Delegacioni negociues ukrainas, i kryesuar nga Ministri i Mbrojtjes Rustem Umerov (majtas), u përball me rezistencën e homologëve të tij rusë.
Të shoqëruara nga teatraliteti diplomatik, të rënduara nga mosmarrëveshjet brenda-perëndimore dhe të lënë në hije nga sulmet e reja ajrore ruse, bisedimet e paqes ukrainas-ruse u zhvilluan në Stamboll – të parat në më shumë se tre vjet. Përveç shkëmbimit të të burgosurve, ato nuk kanë dhënë ndonjë rezultat të prekshëm. Por, këto bisedime krijuan një moment të së vërtetës. Është një e vërtetë e pakëndshme që është shtypur në një pjesë të publikut perëndimor në tre aspekte.
Së pari, diktatori rus Putin nuk është i interesuar për paqen. Në vend që të shfaqej vetë në Bosfor, ai dërgoi një delegacion të dorës së tretë – një shenjë përbuzjeje, sipas ish-ministrit të Jashtëm rus Andrei Kozyrev. Putin nuk është as nën presion për të rënë dakord për një armëpushim të përkohshëm. Dikush mund të vazhdojë t’i lutet ose, siç bën amerikani Trump, të lutet për një takim me të. Por pas tre muajsh përpjekjesh të pasuksesshme, përshtypja është se çdo gjë ndodhet në një qorrsokak. Supozimi se ukrainasit mund të detyronintë vetëm një armpushim, duket pothuajse iluzion. Putini nuk mund ta kishte sinjalizuar më qartë mosinteresimin e tij.
Së dyti, Evropa dhe Amerika kanë dështuar në një pikë kyçe. Fakti që momenti i negociatave do të vinte në një qast ishte gjithmonë pjesë e strategjisë së tyre për Ukrainën. Por Perëndimi donte të vinte Ukrainën në një pozicion të fortë së pari. Kjo ka dështuar, dhe akoma më keq: Evropa dhe Amerika po e shtyjnë Ukrainën në negociata ndërsa vazhdimisht dërgojnë sinjale dobësie. Një shembull është ultimatumi i shpallur me guxim Rusisë në fundjavë: të bien dakord për një armëpushim ose të përballen me masa të reja ndëshkuese. Pak ka ndodhur që nga afati përfundimtar – SHBA nuk dëshiron të dëgjojë për sanksione të reja, ndërsa BE-ja, në ndarjet e saj, mund të binte dakord vetëm për një paketë masash të zbutura. Dikush mund të imagjinojë të qeshurën pas mureve të Kremlinit.
Evropa si një top futbolli
Së treti, problemi i Trumpit nuk është vetëm se SHBA dëshiron të zvogëlojë barrën e sigurisë në Evropë. Ky do të ishte një pozicion legjitim që Uashingtoni e ka mbrojtur më parë – edhe pse më pak në mënyrë agresive se më parë. Problemi shkon më thellë, sepse Trumpi po ndjek një politikë anti-evropiane me luftën e tij tarifore dhe vënien në dyshim të NATO-s. Ideja e një komuniteti interesash transatlantike është në krizë. Trumpi po sinjalizon se do të preferonte të vinte në pah interesat përkatëse të fuqisë së madhe së bashku me Putinin në kurriz të evropianëve, besnik ndaj motos së Tukididit: “Të fortët bëjnë atë që munden dhe të dobëtit vuajnë atë që duhet”.
Trumpi po luan në mënyrë sistematike sipas vullnetit të diktatorit rus. Në të njëjtën kohë, ai ende nuk ka mundur të nxjerrë një koncesion të vetëm të rëndësishëm nga Putini. Takimi në Turqi është gjithashtu rezultat i këtij kursi pro-rus: Putini ka kërkuar prej kohësh që të fillojnë negociatat e reja mbi bazën e bisedimeve të Stambollit të pranverës 2022. Kievi gjithmonë e refuzoi këtë sepse Rusia donte të detyronte një dorëzim në atë kohë. Vetëm nën presionin amerikan, ukrainasit shkuan tani në Stamboll.
Negociatat, supozohet shpesh, janë një lajm i mirë në çdo konflikt – “të paktën ata po flasin me njëri-tjetrin”. Por kjo pikëpamje has në keqkuptimin në të menduarit e regjimit të Putinit. Kremlini e sheh ofensivën diplomatike amerikane kryesisht si një shenjë të lodhjes së armikut nga lufta, dhe me të drejtë. Putini ndihet i inkurajuar që vendi i tij ka fuqinë e qëndrimit dhe mund të diktojë kushtet e paqes. Muajt e fundit, regjimi nuk e ka moderuar aspak retorikën e tij. Propagandistët e tij kënaqen me idenë e nënshtrimit të të gjithë Evropës.
Planet e Putinit shkojnë shumë përtej Ukrainës
Çdo luftë zhvillohet jo vetëm në llogore, por edhe në mendjet e njerëzve. Kushdo që fiton fuqinë e interpretimit ka fituar një betejë të rëndësishme. Kjo ka qenë gjithmonë një dobësi e Perëndimit, jo vetëm në depot boshe të municioneve. Edhe katër vjet pas pushtimit të madh rus, supozimi i gabuar vazhdon se bëjë fjalë për një mosmarrëveshje territoriale midis dy fqinjëve. Ata që e besojnë këtë e shohin zgjidhjen në bashkimin e kundërshtuesve dhe gjetjen e një kompromisi.
“Ne vërtet u përpoqëm t’i kuptonim gjërat nga këndvështrimi i të dyja palëve,” tha Zëvendëspresidenti i SHBA Vance kohët e fundit – në një pranim të pavullnetshëm se ai nuk e kishte kuptuar thelbin e çështjes. Putini nuk po bën luftë vetëm kundër Ukrainës, por kundër Perëndimit në tërësi. Për të, Ukraina është thjesht një skenë për të minuar rendin e sigurisë të krijuar në 1991, për të dobësuar NATO-n dhe për ta bërë Moskën përsëri një fuqi dominuese në kontinent. Ai kurrë nuk i fshehu këto synime luftarake. Prandaj, jo vetëm një delegacion ukrainas, por përfaqësues të Evropës dhe të gjithë botës së lirë duhet të qëndrojnë të bashkuar kundër negociatorëve rusë. Ky do të ishte sinjali i duhur kundër imperializmit rus.
Delegacioni rus, i kryesuar nga Vladimir Medinsky (i dyti nga e djathta), hodhi poshtë një armëpushim të menjëhershëm
Nga çfarë duhet të konsistojë në të vërtetë kompromisi? Putini dëshiron të fshijë Ukrainën nga harta politike si shtet dhe të zhdukë identitetin kombëtar të popullit të saj. Ai tregon se si funksionon kjo në territoret e pushtuara, ku ndodh rusifikimi i dhunshëm, patriotët ukrainas zhduken në dhomat e torturave dhe jeta publike është e lidhur ideologjikisht. Një kompromis midis vullnetit kombëtar të Ukrainës për të mbijetuar dhe pretendimit shkatërrues të Rusisë për pushtet nuk mund të gjendet.
Regjimi i Kremlinit ndjen mundësinë që fuqitë e mëdha të sillen edhe një herë si grabitqarë në shekullin e 21-të – forca e ligjit duke i lënë vendin të drejtës së më të fortëve. Çfarë dëshironi të arrini në tryezën e bisedimeve? Ju nuk flisni me grabitqarët për përfitimet e vegjetarianizmit; armatoseni kundër grabitqarëve.
E aplikuar kjo për Ukrainën, do të thotë ndalimi i përparimit ushtarak të Rusisë. Kremlinit duhet t’i bëhet e qartë se çmimi i politikës së tij agresive është shumë i lartë dhe madje mund të rrezikojë fuqinë e klikës në pushtet. Barra kryesore e mbështetjes së Ukrainës tani bie mbi evropianët, por ata nuk kanë zgjidhje tjetër nëse duan ta marrin seriozisht sigurinë e tyre. Nëse Ukraina shembet, krahu lindor i NATO-s do të ishte i pari që do të kërcënohej. Moska tashmë po përgatit terrenin për këtë me propagandë dhe riorganizime ushtarake. Duke pasur parasysh përpjekjet e Rusisë për armë, një luftë e tillë pasardhëse është e imagjinueshme nga fundi i dekadës, diçka që disa agjenci inteligjence po paralajmërojnë.
Kalkulimet e Putinit janë të ndryshme
Në këtë kontekst, thirrja për një armëpushim dështon. Ideja se Putini mund të ngrijë përgjithmonë luftën përgjatë frontit aktual është mendim i dëshiruar perëndimor. Nga këndvështrimi i tij, kjo do të nënkuptonte pranimin e një disfate të rëndë. Ai do të kishte dështuar në qëllimet e tij më të rëndësishme të luftës: Ukraina do të mbijetonte si një shtet i pavarur, properëndimor dhe madje me një identitet kombëtar të forcuar në krahasim me vitin 2022.
Në vend të “çmilitarizimit” të kërkuar nga Putini, Ukraina është tani një vend shumë i armatosur: me përvojë në luftë moderne, i pajisur me armë perëndimore dhe një lider në zhvillimin e dronëve luftarakë. Putini ka arritur gjithashtu të kundërtën e qëllimit të tij në marrëdhëniet e tij me NATO-n. Në vend që ta mbajë larg aleancën, pas pranimit të Finlandës, Rusia tani ka një kufi me NATO-n që është dy herë më i gjatë se sa ishte para luftës. Përveç kësaj, Rusia mbetet nën kufizimet e sanksioneve perëndimore, të cilat po i shkaktojnë dëme serioze ekonomisë.
Që nga pushtimi i madh, Rusia ka zgjeruar kontrollin e saj mbi territorin ukrainas nga 8 në 19 për qind, por kjo përqindje është më e ulët se në bisedimet e fundit të paqes në Stamboll, tre vjet më parë. Ky është një rezultat katastrofik, duke pasur parasysh rreth 200,000 vdekje ruse dhe shumë herë më shumë lëndime. Lufta ishte e vlefshme për Putinin vetëm sepse ai ishte në gjendje të mbështeste diktaturën e tij duke krijuar një armik të jashtëm. Kjo është pikërisht arsyeja pse ai nuk mund të braktisë papritmas synimet e tij të luftës – edhe me gjithë artet e propagandës, do të ishte e vështirë të fshihej nga populli rus se kostot e mëdha ishin të kota.
Prandaj, vetëm optimistët e guximshëm mund ta shohin Stambollin si një moment historik në rrugën drejt paqes. Realisht, kjo luftë kriminale do të përfundojë vetëm kur Ukraina të ketë stabilizuar frontin me ndihmën e Perëndimit dhe Evropa të ketë rindërtuar një pengesë të besueshme ushtarake kundër Rusisë. Kjo është një detyrë e madhe, por me vullnetin e nevojshëm politik në Evropë nuk është një detyrë e pakapërcyeshme. [Përktheu: ISHGJ]
