[Foto: Antony Blinken, Sekretari Amerikan i Shtetit. 2021.]
[25 maj, 2024]
Nga Dr Andrew Byers [AIER*]
Më 4 prill, duke folur në një Samit të NATO-s, Sekretari Amerikan i Shtetit Antony Blinken deklaroi se “Ukraina do të bëhet anëtare e NATO-s. Qëllimi ynë në samit është të ndihmojmë në ndërtimin e një ure për atë anëtarësim.” Kjo është një deklaratë jashtëzakonisht e rrezikshme. Kjo deklaratë e fundit vazhdon prirjen e dhënies së premtimeve ndaj Ukrainës se një ditë mund të bëhet anëtare e NATO-s pa ofruar një afat kohor konkret. Kjo është më e keqja nga të gjitha botët e mundshme: premtime të tilla të nënkuptuara provokojnë Rusinë, e cila ka deklaruar në shumë raste se perspektiva e anëtarësimit në NATO për Ukrainën është një vijë e kuqe, ndërsa nuk bën asgjë për të rritur sigurinë e Ukrainës.
Në një konferencë të NATO-s në Bukuresht në vitin 2008, Presidenti Xhorxh W. Bush bëri gabimin duke argumentuar që Gjeorgjia dhe Ukraina të lejohen të bashkohen me NATO-n. Franca, Gjermania dhe aleatët e tjerë të NATO-s u penguan dhe konferenca përfundoi duke deklaruar se Ukraina dhe Gjeorgjia një ditë do të bëheshin anëtarë të NATO-s, por nuk dhanë rrugë të qartë. Rusia përsëriti kundërshtimin e saj ndaj anëtarësimit në NATO për fqinjët e saj të menjëhershëm dhe katër muaj më vonë, ajo pushtoi Gjeorgjinë (trupat ruse ende pushtojnë Abkhazinë dhe Osetinë e Jugut). Gjashtë vjet më vonë, Rusia pushtoi Krimenë nga Ukraina dhe më pas pushtoi përsëri Ukrainën në vitin 2022. Kjo luftë vazhdon edhe sot në një ngërç të përgjakshëm, megjithëse Rusia e ka rifituar vrullin. Këtë vit, nuk flitet më për një ofensivë të pranverës apo verës së Ukrainës pas shfaqjes katastrofike të vitit të kaluar. Perspektivat për suksesin e Ukrainës janë zhdukur.
Në korrik 2023, zëdhënësi i Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë, John Kirby, tha: “Sigurisht, ata [Ukraina] janë në luftë tani. Pra, anëtarësimi në NATO në të ardhmen e afërt nuk ka gjasa sepse kjo do ta vinte NATO-n në luftë me Rusinë. Deklarata e Kirby sugjeron se nëse Ukraina nuk do të ishte në luftë me Rusinë, ajo mund të bëhej anëtare e NATO-s. Edhe kjo është një ide jashtëzakonisht e rrezikshme. Nëse Rusia beson se sapo të përfundojë konflikti aktual, Ukrainës do t’i jepet anëtarësimi në NATO, ajo do të dekurajohet shumë për të kërkuar paqen, pikërisht e kundërta e asaj që duan Shtetet e Bashkuara. Ne duam që Rusia (dhe Ukraina) të gjejnë një mjet paqësor për të zgjidhur konfliktin e tyre.
Edhe pse shumica në Perëndim janë shpërfillëse, Rusia ka shqetësime sigurie për Ukrainën dhe anëtarësimi në NATO për Ukrainën vetëm sa do t’i përkeqësojë këto shqetësime. Shtetet e Bashkuara nuk do të kishin toleruar që Kanadaja apo Meksika të bëheshin anëtare të Paktit të Varshavës gjatë Luftës së Ftohtë, gjë që do të nënkuptonte vendosjen e ushtarëve dhe pajisjeve ushtarake sovjetike pikërisht përtej kufirit. Shtetet e Bashkuara kanë pushtuar të dy fqinjët e tyre të afërt në shumë raste: në rastin e Kanadasë për shkak të statusit të saj si një koloni dhe shtet klient i Britanisë. Kujtojmë gjithashtu se administrata e Reganit pushtoi Grenadën për shkak të grushtit të shtetit prokomunist në 1983 dhe ndoqi veprime të fshehta në El Salvador dhe Nikaragua për arsye të ngjashme. Administrata e Kenedit pothuajse shkoi në luftë për krizën e raketave Kubane sepse vendosja sovjetike e armëve bërthamore atje ndryshoi ekuilibrin strategjik. Fuqive të mëdha nuk u pëlqen që fqinjët e tyre të bashkohen në aleanca ushtarake me rivalët e tyre.
Një Ukrainë që është anëtare e NATO-s ka më shumë gjasa të sillet në mënyra që do të provokonin Rusinë. Analogjia e duhur këtu është se një djalë i vogël përqesh një ngacmues më të madh ndërsa fshihet pas vëllait të tij më të madh. Përfundimisht, vëllai i madh ka të ngjarë të tërhiqet zvarrë në një grindje që ai nuk e dëshiron.
Ne duhet të kemi frikë nga Rusia jo sepse është e fortë, por sepse është e dobët. Një fuqi e madhe e fortë nuk do të kishte shumë shqetësime sigurie. Mund të përballojë provokime si ky. Ai do të ishte i sigurt duke ditur se ka fuqinë për të penguar armiqtë e tij nga sulmi ose veprimi kundër interesave të tij thelbësore dhe regjimi aktual do të kishte mbështetje të fortë të brendshme. Por Rusia nuk është një fuqi e madhe e fortë, është e dobët dhe pikërisht për këtë është e rrezikshme.
Ndërsa shumë janë të shqetësuar me ngritjen e Kinës, ushtarakisht dhe ekonomikisht, në lidhje me Shtetet e Bashkuara, tendencat për Rusinë po shkojnë të gjitha në drejtim të kundërt. Siç thuhet në vlerësimin e fundit vjetor të kërcënimit të vitit 2024 nga Zyra e Drejtorit të Inteligjencës Kombëtare, “PBB-ja e Rusisë është në një trajektore për rritje modeste në 2024, por konkurrueshmëria e saj afatgjatë është zvogëluar në krahasim me perspektivën e saj të paraluftës”. Edhe kjo po e mallkon Rusinë me lëvdata të zbehta. Rusia ka rezerva të mëdha të lëndëve djegëse fosile dhe ka gjetur shumë partnerë të gatshëm për të blerë energji prej saj, Rusia nuk ka asgjë tjetër për të. Nga ana demografike, Rusia është një katastrofë, me shëndet dhe popullsi në rënie. Ajo po shpenzon burimet e saj ushtarake në Ukrainë aq shpejt sa mund të ndërtohen municione dhe sisteme të reja armësh. Ajo po sakrifikon një gjeneratë të të rinjve të saj (në rënie) në një luftë rrënqethëse rrënimi që ka shkaktuar më shumë se 300,000 viktima ruse. Ushtria ruse e lavdëruar dikur është treguar si një tigër letre, një forcë që nuk mund t’i pushtojë as një territor të rëndësishëm një fqinji shumë më të vogël e më të dobët. Ushtrisë ruse do t’i duhet një brez për të rindërtuar veten pas debaklit të Ukrainës. Rusia sigurisht nuk është kërcënim për NATO-n.
Por Rusia ka rritur ndjeshëm prodhimin e saj të municioneve dhe ka qenë e gatshme të vazhdojë të shpenzojë sa më shumë jetë ruse që është e nevojshme për të triumfuar përfundimisht në Ukrainë. Rusia nuk është aq e fortë sa të kërcënojë NATO-n, por është mjaft e fortë për të mundur përfundimisht Ukrainën.
Është krejtësisht racionale që Ukraina të dëshirojë anëtarësimin në NATO – pse nuk do të kërkonte mbrojtjen e Nenit 5 dhe një ombrellë bërthamore? – por është e paqartë pse NATO do të dëshironte të zgjeronte anëtarësimin në Ukrainë. Nëse Ukraina do të ishte anëtare e NATO-s, NATO do të ishte në luftë me Rusinë. Është mjaft e keqe që mbështetja e NATO-s për Ukrainën do të thotë që lufta midis Ukrainës dhe Rusisë është një luftë de facto ndërmjet Rusisë dhe NATO-s, me Ukrainën që furnizon trupat e ngrohtë dhe NATO-kryesisht Shtetet e Bashkuara- siguron armët. Ukraina nuk duhet të mirëpritet në NATO, sepse ajo nuk sjell asgjë me vete përveç detyrimeve të sigurisë. Anëtarësimi i Ukrainës në NATO nuk do të rriste sigurinë e Shteteve të Bashkuara ose të ndonjë anëtari tjetër aktual të NATO-s, ai thjesht do të përkeqësonte shqetësimet ruse për sigurinë dhe do të rriste gjasat për një luftë të ardhshme midis NATO-s dhe Rusisë. Në fakt, Shtetet e Bashkuara duhet të njoftojnë se Ukrainës nuk do t’i jepet në mënyrë eksplicite anëtarësimi në NATO. Aleancat kanë të bëjnë me interesin vetjak, jo masat e ndjeshme, apo edhe shpërblimin e rezistencës heroike ndaj agresionit.
Në vend të kësaj, Shtetet e Bashkuara duhet të inkurajojnë, në mënyrë eksplicite, nëse pas dyerve të mbyllura, Ukrainën të gjejë një rrugë për një armëpushim me Rusinë. Një zgjidhje paqeje ka të ngjarë të përfundojë me disa lëshime territoriale nga Ukraina dhe një premtim të mundshëm se ajo nuk do t’i bashkohet NATO-s për të ardhmen e parashikueshme. Ky rezultat do të ishte më pak se ideal nga perspektiva ukrainase, por pavarësisht rezistencës së Ukrainës dhe ndihmës së Perëndimit, Ukraina nuk ka qenë në gjendje të sigurojë një fitore në fushën e betejës. Perspektivat e saj afatgjata janë të zymta. Ekonomia e Ukrainës është në rrënim (GDP në 2024 është rreth 25 për qind më e ulët se para pushtimit, me deficite masive të reja tregtare), siç është edhe infrastruktura e saj e shkatërruar, me të paktën gjysmë trilion dollarë rindërtim të nevojshëm. Viktimat vazhdojnë të rriten dhe Ukraina sapo është detyruar të ulë moshën e tërheqjes. Status quo-ja nuk mund të vazhdojë pafundësisht. Përfundimisht, shifrat superiore të Rusisë dhe prodhimi industrial ushtarak do të mbizotërojnë. Nuk ka asnjë skenar të besueshëm në të cilin Ukraina mund të shtyjë të gjitha forcat ruse jashtë vendit. Më mirë që Ukraina të negociojë për t’i dhënë fund konfliktit tani, ndërkohë që ajo ende kontrollon pjesën më të madhe të territorit të saj të paraluftës, se sa në një vit ose dy, kur do të kontrollojë edhe më pak territorin e saj dhe kur do të jetë në një situatë edhe më të pasigurt. pozicioni ekonomik. Të gjitha luftërat përfundimisht përfundojnë dhe do të ishte më mirë për Ukrainën nëse mund të sigurojë kushtet më të mira të mundshme që mundet.
___________________
Shënim: Andrew Byers është aktualisht një anëtar jorezident në Qendrën Albritton të Universitetit të Teksasit për Strategjinë e Madhe. Ai është një ish-profesor në departamentin e historisë në Universitetin në fjalë dhe ish-drejtor i politikës së jashtme në Fondacionin Charles Koch.
*Instituti Amerikan për Kërkime Ekonomike [ AIER] i edukon njerëzit mbi vlerën e lirisë personale, sipërmarrjes së lirë, të drejtave pronësore, qeverisë së kufizuar dhe parasë së shëndoshë. Kërkimi shkencor i vazhdueshëm i AIER-it demonstron rëndësinë e këtyre parimeve në avancimin e paqes, prosperitetit dhe përparimit njerëzor. AIER është një organizatë jofitimprurëse kërkimore dhe arsimore jopartiake 501(c)(3) e fokusuar në rëndësinë e tregjeve, me një gamë të plotë programesh dhe botimesh mbi shkencat sociale me theks parësor te ekonomia.