Mediat ukrainase kanë publikuar tekstin e plotë të projektmarrëveshjes që Ukraina dhe Shtetet e Bashkuara pritej ta nënshkruanin sot, dhe për të cilën kishn rënë dakord ditët e fundit.
Gjëja kryesore që del qartë nga projektmarrëveshja e publikuar, është kjo:
- Ajo nuk përmban asnjë garanci për sigurinë e Ukrainës nga Shtetet e Bashkuara, për të cilën këmbënguli Volodymyr Zelensky. Garancitë e sigurisë përmenden vetëm një herë: “Qeveria e Shteteve të Bashkuara mbështet përpjekjet e Ukrainës për të marrë garancitë e sigurisë të nevojshme për të krijuar një paqe të qëndrueshme”. Kjo do të thotë, ne nuk po flasim për sigurimin e garancive të sigurisë, por për “mbështetjen e përpjekjeve të Ukrainës” për t’i marrë ato. Për më tepër, logjika e tekstit sugjeron që këto garanci duhet të jepen nga dikush tjetër përveç Shteteve të Bashkuara, përndryshe do të dukej e çuditshme që Uashingtoni të mbështeste përpjekjet për të marrë garanci nga vetja.
- Teksti nuk specifikon se kush do të menaxhojë punën e fondit, i cili do të marrë fonde nga të ardhurat nga zhvillimi i depozitave të Ukrainës dhe si. Siç u tha, kjo do të shkruhet në një marrëveshje të veçantë për fondin që ende nuk është përgatitur dhe duhet të ratifikohet nga parlamenti. Megjithatë, parashikohet se menaxhimi do të ndahet, si dhe përmbajtja, dhe “kompetencat e përfaqësuesve të qeverisë amerikane në procesin e vendimmarrjes do të jenë brenda kufijve të lejuar nga ligji në fuqi i Shteteve të Bashkuara”. Kjo do të thotë, menaxherët e fondeve amerikane do të veprojnë nën juridiksionin e tyre, jo ukrainas.
- Fondi do të marrë të ardhura nga monetizimi i ardhshëm i të gjitha burimeve natyrore përkatëse në pronësi të shtetit të Ukrainës, pavarësisht nëse ato janë në pronësi të drejtpërdrejtë ose të tërthortë nga shteti. Është parashikuar që kjo të mos zbatohet për të ardhurat nga kompanitë që tashmë operojnë.
- Ukraina do të “kontribuojë në fondin 50% të të gjitha të ardhurave që rrjedhin nga monetizimi i ardhshëm i të gjitha burimeve natyrore përkatëse”, pavarësisht se kush i zotëron ato. Shtetet e Bashkuara do të kontribuojnë gjithashtu.
- Kontributet në fond do të riinvestohen në Ukrainë të paktën një herë në vit. Shuma e riinvestimit nuk u specifikua. Rendi i tij do të përcaktohet nga një marrëveshje e ardhshme fondi.
Por, sot, para kamerave televizive një skenë e paprecedentë u zhvillua brenda Zyrës Ovale, ku vizita e Volodymyr Zelensky në Shtëpinë e Bardhë, u shndërrua në një përballje të ashpër mes dy liderëve.
Kjo dramë e mirëfilltë po ndodhte para kamerave dhe nën sytë e zyrtarëve të lartë amerikanë dhe ukrainas, Donald Trump dhe Volodymyr Zelensky ngritën tonet, duke shkëmbyer akuza dhe ofendime të rënda. Trump, me një ton të ashpër, e akuzoi presidentin ukrainas se po e vendoste veten “në një pozitë të tmerrshme” dhe se “po luante me zjarrin e një Lufte të Tretë Botërore”.
Situata u ndez edhe më shumë kur Trump, i zemëruar, shpërtheu: “Duhet të jeni mirënjohës! SHBA ka bërë më shumë për ju sesa duhet!“
Përplasja verbale vazhdoi për rreth 20 minuta, ndërsa zyrtarët në dhomë qëndronin të ngrirë nga shoku. Madje, sipas raportimeve të mediave, ambasadorja ukrainase në SHBA, Oksana Markarova, u pa duke mbajtur kokën me duar, e tronditur nga ajo që po ndodhte.
Si pasojë e tensioneve të skajshme, konferenca e përbashkët për shtyp u anulua, dhe më pas Trump publikoi një deklaratë të ashpër në rrjetet sociale, ku akuzoi Zelenskyn se “nuk është i gatshëm për paqe nëse SHBA është e përfshirë, sepse beson se kjo i jep një avantazh në negociata.”
Një përplasje që jo vetëm tronditi opinionin publik, por edhe vuri në pikëpyetje marrëdhëniet mes SHBA-së dhe Ukrainës në një moment kritik për luftën kundër Rusisë. A është ky fillimi i një krisjeje të madhe mes Uashingtonit dhe Kievit?
Gjithashtu, nënpresidenti i SHBA-së, JD Vance, kritikoi presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, duke i thënë se është “i pasjellshëm” që vjen në Zyrën Ovale dhe përplaset përballë mediave amerikane.
Më pas, Vance e ashpërsoi më tej qëndrimin e tij, duke i kujtuar Zelenskyt se kishte shkuar në Pensilvani gjatë fushatës zgjedhore për të vizituar një fabrikë armësh, një veprim që u pa si mbështetje indirekte për demokratët.
Përplasja mes dy liderëve tregon dallimet e thella në qasjen e tyre ndaj luftës dhe diplomacisë, ndërsa mbetet për t’u parë se si do të ndikojë ky takim në marrëdhëniet mes Uashingtonit dhe Kievit.
Megjithatë vizita e Zelenskyt në Uashington, ka një fillim të vështirë. Donald Trump donte ta anulonte atë, por – sipas transmetuesit francez Bfmtv – udhëheqësi i Elysée Emmanuel Macron e bindi atë ta takonte.
Teksti i plotë i dokumentit që do ët duhej të nënshkruhej
1. Qeveritë e Ukrainës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, me qëllim arritjen e paqes së qëndrueshme në Ukrainë, synojnë të krijojnë një Fond të Rimëkëmbjes së Investimeve (Fondi) duke krijuar një partneritet në Fond nëpërmjet pronësisë së përbashkët që do të krijohet me një Marrëveshje Fondi. Pronësia e përbashkët do të marrë parasysh kontributet aktuale të pjesëmarrësve, siç përcaktohet në seksionet 3 dhe 4. Fondi do të menaxhohet bashkërisht nga përfaqësues të Qeverisë së Ukrainës dhe Qeverisë së Shteteve të Bashkuara. Termat dhe kushtet më të detajuara të menaxhimit dhe funksionimit të fondit do të përcaktohen me një marrëveshje të mëtejshme (marrëveshje fondi), e cila do të bihet dakord në negociata menjëherë pas përfundimit të kësaj marrëveshjeje dypalëshe. Përqindja maksimale e pronësisë së kapitalit dhe interesave financiare të fondit nga qeveria e SHBA-së dhe autoriteti vendimmarrës i përfaqësuesve të qeverisë amerikane do të jetë në masën e lejuar nga ligji në fuqi i Shteteve të Bashkuara.
Asnjë pjesëmarrës nuk do të shesë, transferojë ose disponojë ndryshe, drejtpërdrejt ose tërthorazi, ndonjë pjesë të interesit të tij në fond pa pëlqimin paraprak me shkrim të pjesëmarrësit tjetër.
2. Fondi do të mbledhë dhe riinvestojë të ardhurat e kontribuara në Fond, neto nga shpenzimet e bëra nga Fondi, dhe do të gjenerojë të ardhura nga monetizimi i ardhshëm i të gjitha burimeve natyrore përkatëse në pronësi të Shtetit të Ukrainës (pavarësisht nëse ato janë në pronësi të drejtpërdrejtë ose të tërthortë nga Shteti i Ukrainës), siç përcaktohet në seksionin
3. Qeveria e Ukrainës do të kontribuojë në Fond me 50% të të gjitha të ardhurave të marra nga monetizimi i ardhshëm i të gjitha burimeve natyrore përkatëse në pronësi të shtetit të Ukrainës (qoftë në pronësi të drejtpërdrejtë ose të tërthortë nga Shteti i Ukrainës), të përcaktuara si depozita të mineraleve, hidrokarbureve, naftës dhe materialeve natyrore dhe infrastrukturës tjetër që korrespondon me asetet e burimeve natyrore (si p.sh. pjesëmarrësit e mëtejshëm me terminalet e portit të gazit të lëngshëm), të përshkruara si në marrëveshjen e mëtejshme të infrastrukturës së gazit natyror të lëngshëm. Për të shmangur dyshimet, këto burime të ardhshme të të ardhurave nuk përfshijnë burimet aktuale të të ardhurave të përfshira tashmë në të ardhurat totale të buxhetit të Ukrainës. Afati kohor, vëllimi dhe qëndrueshmëria e kontributeve do të përcaktohen nga marrëveshja e fondit.
Sipas gjykimit të tij, fondi mund të miratojë ose t’i rimbursojë Qeverisë së Ukrainës kostot aktuale të shkaktuara për projektet e reja të krijuara nga të cilat fondi merr të ardhura.
Kontributet në fond do të riinvestohen të paktën çdo vit në Ukrainë me qëllim të promovimit të sigurisë dhe prosperitetit të Ukrainës, siç përcaktohet më tej në marrëveshjen e fondit. Marrëveshja e fondit do të përmbajë gjithashtu një dispozitë në lidhje me dividentët e ardhshëm.
4. Në përputhje me ligjin në fuqi të SHBA-së, qeveria e SHBA-së do të mbajë angazhime financiare afatgjata për zhvillimin e një Ukraine të qëndrueshme dhe ekonomikisht të begatë. Kontributet e mëvonshme mund të përbëhen nga fonde, instrumente financiare dhe aktive të tjera të prekshme dhe jo-materiale thelbësore për rimëkëmbjen e Ukrainës.
5. Procesi i investimit të Fondit do të projektohet për të investuar në projekte në Ukrainë dhe për të tërhequr investime për të rritur zhvillimin, përpunimin dhe fitimin e parave të të gjitha aseteve publike dhe private, duke përfshirë, por pa u kufizuar në: depozitat minerale, hidrokarburet, naftën, gazin natyror dhe materiale të tjera nxjerrëse, infrastrukturën, portet dhe ndërmarrjet shtetërore. Qeveria e Shteteve të Bashkuara dhe Qeveria e Ukrainës synojnë që procesi i investimit të rezultojë në mundësi për alokime shtesë dhe riinvestime më të mëdha për të siguruar flukse të mjaftueshme kapitali për rimëkëmbjen e Ukrainës, siç përcaktohet në Marrëveshjen e Fondit.
Pjesëmarrësit rezervojnë të drejtën për të ndërmarrë veprime të nevojshme për të mbrojtur dhe maksimizuar vlerën e interesave të tyre ekonomike në fond.
6. Marrëveshja e Fondit do të përfshijë përfaqësimet dhe garancitë e duhura, duke përfshirë ato të nevojshme për të siguruar që çdo detyrim që Qeveria e Ukrainës mund të ketë ndaj palëve të treta ose që mund të lindë në të ardhmen, nuk do të rezultojë në shitjen, transferimin, pengun ose barrë tjetër të kontributit të Qeverisë së Ukrainës në Fond.
Në zhvillimin e Marrëveshjes së Fondit, pjesëmarrësit do të përpiqen të shmangin konfliktet me detyrimet e Ukrainës në kuadër të anëtarësimit të saj në Bashkimin Evropian ose detyrimet e saj sipas marrëveshjeve me institucionet financiare ndërkombëtare dhe kreditorët e tjerë zyrtarë.
7. Marrëveshja e Fondit do të lejojë, ndër të tjera, njohjen se si Marrëveshja e Fondit ashtu edhe aktivitetet e parashikuara në të janë të një natyre tregtare.
Marrëveshja e Fondit i nënshtrohet ratifikimit nga Parlamenti i Ukrainës në përputhje me Ligjin e Ukrainës “Për Traktatet Ndërkombëtare të Ukrainës”. [GN/ISHGJ]
