[02 korrik, 2024]
Të premten, Parlamenti i Malit të Zi miratoi një rezolutë për gjenocidin në kampet Jasenovac, Dachau dhe Mauthausen, ndaj së cilës erdhi një përgjigje e rreptë nga Kroacia, e cila e konsideron “të papranueshme, të papërshtatshme dhe të panevojshme miratimin e një rezolute, qëllimi i së cilës nuk është të ndërtohet kulturë përkujtimi dhe pajtimi, por për të instrumentalizuar kujtimin e viktimave të Jasenovacit për qëllimet afatshkurtra politike të iniciatorëve të kësaj rezolute”.
Shumë kanë frikë se ftohja e marrëdhënieve mes dy vendeve mund të rrezikojë negociatat e anëtarësimit të Malit të Zi me Bashkimin Evropian. Mes tyre është edhe kryeministri malazez Milojko Spajiq, i cili i tha POLITICO-s në Bruksel se votimi i rezolutës “demton patjetër” vendin.
Qeveria kroate e dënoi më parë rezolutën malazeze si “të papranueshme dhe të panevojshme” dhe paralajmëroi se ajo mund të rrezikonte kandidaturën e Malit të Zi për BE. Kryeministri kroat Andrej Plenkoviç deklaroi se rezoluta tregon një “politikë të qëllimshme ndarjeje” në Mal të Zi.
Efekti domino në rajon?
Miratimi i Rezolutës së Gjenocidit të Srebrenicës nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara ringjalli ankesat e vjetra nga luftërat ndëretnike të viteve 1990 dhe më herët. Rezoluta shkaktoi pakënaqësi të madhe në elitën politike në Serbi, e cila e interpretoi atë si një përpjekje për të poshtëruar Serbinë. Si shprehje e indinjatës, postera me mbishkrimin: “Ne nuk jemi një komb gjenocidal” u shfaqën shumë shpejt në të gjithë vendin, por edhe në vetë Srebrenicën – transmeton Al Jazeera.
Në një intervistë, Spajić e lidhi kohën e rezolutës me përpjekjet ruse për të destabilizuar Ballkanin Perëndimor dhe për të kompromentuar qeverinë e tij: “Ka një narrativë ruse në Mal të Zi, se (Bashkimi Evropian) dhe bota (perëndimore) mbështesin historinë naziste ose fashiste ”, tha Spajiq.
Në këtë drejtim, motivimi i Malit të Zi për të filluar debatin për Jasenovacin mund të jetë rezultat i ndikimit të forcave pro-serbe dhe proruse në vend, veçanërisht presionit të Kishës Ortodokse Serbe. Të dielën, Aleksandar Vuçiq përgëzoi Malin e Zi për miratimin e rezolutës dhe njoftoi se do ta vizitojë vendin këtë muaj. Ai më parë mohoi se kishte ndonjë lidhje me atë masë, por la të kuptohet në maj se Serbia mund të bënte një propozim të ngjashëm në OKB.
Reagime të forta nga BE
Pas miratimit të rezolutës, BE-ja hoqi paragrafin për Malin e Zi nga deklarata e Këshillit Evropian dhe anuloi vizitën e Presidentit të Këshillit Evropian, Charles Michel, në Mal të Zi.
Votimi la në hije një javë ndryshe pozitive për qeverinë pro-evropiane të Spajiç-it, e cila kapërceu një pengesë të madhe në bisedimet e pranimit në BE në një konferencë në Bruksel më 26 qershor. Spajić planifikon që Mali i Zi të hyjë në BE deri në vitin 2028 dhe të mbyllë “shumë kapituj” deri në fund të vitit.
Charles Michel shtyu vizitën e tij në Podgoricë për të siguruar bisedime të suksesshme që nuk do të hijëzohen nga zhvillimet e fundit, duke theksuar rëndësinë e marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë për procesin e anëtarësimit në BE. Qeveria malazeze shprehu pakënaqësinë me vendimin e Michel-it dhe shqetësimet për pasojat e mundshme negative. [GN/ISHGJ]
