Zbatimi i plotë, në vend të procesit të negociatave dhe mbylljes së kapitujve, do të drejtohej nga Komisioni Ad-hoc i BE-së në bashkëpunim me administratat shtetërore të vendeve të Ballkanit Perëndimor.
“Slobodna Bosna” sjell ekskluzivisht një non-paper të ri për Ballkanin Perëndimor.
Instituti Shqiptar për Gjeopolitikë pa asnjë ndërhyrje, sjell në shqip dokumentin e plotë.
Në këtë material që po sjellim bëhet fjalë për një dokument të ardhur nga Uashingtoni.
Birimet e portalit boshnjak “Sllobodna Bosnja”, thuhet në hyrje të tekstit, pranë kreut të ri të diplomacisë amerikane konfirmuan se dokumenti ishte tashmë në tavolinën e senatorit republikan Marco Rubio nga Florida, i cili ishte emëruar nga presidenti i sapozgjedhur amerikan Donald Trump si Sekretarit të ri të Shtetit të SHBA.
Qëllimi i iniciativës është fundi përfundimtar i pretendimeve territoriale dhe konflikteve në Ballkanin Perëndimor dhe kthesa përfundimtare drejt integrimit euroatlantik të të gjithë rajonit, si dhe largimi nga ndikimi rus dhe luftërat e mundshme, të cilat herë pas here kërcënojnë destabilizimin e rajonit.
Konkretisht, nënshkruesit e non-paper-it për Ballkanin Perëndimor (emra të njohur për redaksinë e “Slobodna Bosnia”) janë përfaqësues të opozitës euroatlantike dhe jashtëparlamentare, të komuniteteve akademike, grupeve të qytetarëve dhe individëve të dalluar, të cilët paraqesin dhe referojnë një nismë të përbashkët në Bashkimin Evropian (BE) – presidentët e Komisionit Evropian – Ursula von der Leyen, Përfaqësuesja e Lartë për Punët e Jashtme Kaja Kallas, Komisionerja për Zgjerimin Marta Kos, Presidentja e Parlamentit Evropian Roberta Metzola, Parlamenti Evropian – Raportuesi për Serbinë Tonin Picula, Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq, Kryeministri i Republikës së Serbisë Millosh Vuçeviq, Parlamenti i Republikës së Serbisë dhe të gjitha grupet parlamentare, Kryeministri i Republikës së Kosovës Albin Kurti, Presidentja e Republikës së Kosovës Vjosi Osmani, Kuvendi i Republikës së Serbisë. Republika e Kosovës dhe të gjitha grupet parlamentare, kryeministri i Malit të Zi Milojko Spajiq, Parlamenti i Republikës së Malit të Zi si dhe të gjitha klubet parlamentare, Presidenca e Bosnjës dhe Hercegovinës, si dhe përfaqësuesit e Aleancës së NATO-s – Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s. , Marko Route, President i SHBA-ve Donald Trump dhe Sekretari Amerikan i Shtetit Marc Ruby, Kryeministri i Britanisë së Madhe Starmer…
- Për mbajtjen e një konference për paqen dhe bashkëpunimin në Ballkanin Perëndimor në Bruksel/Gjenevë/Londër/Uashington. Iniciativa e shteteve të Ballkanit Perëndimor, Republikës së Serbisë, Republikës së Kosovës, Republikës së Malit të Zi dhe Bosnjë-Hercegovinës (BiH), do të marrin pjesë në Konferencën për Paqe dhe Bashkëpunim në Ballkanin Perëndimor (në periudhën ndërmjet prill dhe tetor) në 2025 në Bruksel/Gjenevë/Londër ose Uashington, ku do të nënshkruhen një sërë marrëveshjesh dhe memorandumesh në të cilat vendet pjesëmarrëse në samit do të angazhohen reciprokisht për sa vijon:
Nënshkrimi i Marrëveshjes ndërmjet Republikës së Serbisë dhe Republikës së Kosovës për normalizimin e plotë të marrëdhënieve sipas planit franko-gjermano-BE, që nënkupton njohjen de facto të Republikës së Kosovës nga Republika e Serbisë dhe formimin të Bashkësisë së Komunave me shumicë serbe në veri të Kosovës nga Republika e Kosovës. Marrëveshja ndërmjet Republikës së Serbisë dhe Bosnjë-Hercegovinës për shfuqizimin e “Deklaratës për Mbrojtjen e të Drejtave Kombëtare dhe Politike dhe të Ardhmen e Përbashkët të Popullit Serb” me respekt të plotë të Marrëveshjes së Dejtonit dhe sovranitetit politik të Bosnje-Hercegovinës. Marrëveshja ndërmjet Republikës së Serbisë dhe Republikës së Malit të Zi për pezullimin e përhershëm të Ligjit për Shtetësinë e Dyfishtë të Republikës së Malit të Zi. Marrëveshja e përbashkët për ruajtjen dhe respektimin e integritetit territorial dhe sovranitetit (Serbia, BeH, Kosova dhe Mali i Zi) dhe Marrëveshja për paraqitjen e një kandidature të përbashkët për anëtarësim në NATO (Serbia, BeH dhe Kosova) me marrjen e të gjitha hapave dhe masave të nevojshme drejt një procesi të përshpejtuar të pranimit. drejt BE-së
- Në shpjegimin e dokumentit, autorët shprehen se me rënien e Murit të Berlinit, rendi gjeopolitik i Evropës i Luftës së Ftohtë ndryshoi në mënyrë drastike.
Fati dhe e ardhmja e Jugosllavisë, në ato kohëra të trazuara, u përcaktua nga konfliktet dhe luftërat e përgjakshme në periudhën 1991-1999. Agresioni ushtarak i Rusisë kundër Ukrainës ka vazhduar për dy vjet e gjysmë, nyja gordiane në Lindjen e Mesme duket më e ndërlikuar se kurrë, rajoni është nën ndikimin e fortë të propagandës ruse dhe fushatës agresive mediatike, e cila kryesisht kryhet përmes Serbisë, i vetmi vend (përveç Bjellorusisë) në Evropë që nuk ka vendosur sanksione kundër Rusisë.
Ndikimi ekonomik kinez që synon dobësimin e ekonomive evropiane dhe varësia e Evropës nga lëndët e para strategjike është një tjetër hije që duket mbi rajonin e Ballkanit Perëndimor me ndihmën e bollshme të Serbisë. Krahas këtyre ndikimeve të jashtme, rajoni i Ballkanit Perëndimor sot është i rënduar nga çështje të pazgjidhura të kufijve, shtetësisë dhe kombësisë. Marrëdhëniet ndërmjet Republikës së Serbisë dhe Republikës së Kosovës vazhdojnë të rëndohen nga mosnjohja e shtetësisë së Republikës së Kosovës nga Republika e Serbisë.
QËLLIMI FINAL – PAQJA NË BALLKAN
Sulm terrorist në Banjska më 24 shtator 2023, si dhe sulmet e fundit terroriste dhe diversioni në kanalin Ibër-Lepenac nga 29 nëntor 2024, tregoi se negociatat nën patronazhin e BE-së dhe ndërmjetësve të tyre janë në një letargji të thellë politike. Pa marrëveshje dhe marrëveshje konkrete kemi vetëm marrëveshje verbale, pa nënshkrime, që interpretohen ndryshe në adresa të ndryshme të negociatorëve dhe nuk kontribuojnë në një zgjidhje që do të nënkuptojë vendosjen e paqes dhe bashkëpunimit. Nevojitet një vendim i qartë, efektiv, konkret dhe detyrues përmes Marrëveshjes së dy shteteve sovrane. Marrëdhëniet brenda BiH janë ende të bazuara në marrëdhëniet e ndërlikuara midis dy entiteteve, keqkuptimin e tyre dhe mosnjohjen e fakteve të luftës, siç është gjenocidi në Srebrenicë. E fundit në një seri provokimesh dhe pyetjesh të hapura të vetë natyrës së Marrëveshjes së Dejtonit është Deklarata e përbashkët e qershorit e Republikës së Serbisë dhe entitetit të BiH-së Republika Srpska e titulluar “Deklarata për mbrojtjen e të drejtave kombëtare dhe politike dhe të ardhmen e përbashkët të populli serb”. Në deklaratë thuhet se populli serb përfaqëson një entitet unik, që është doktrina politike e “Serbisë së Madhe”, pra doktrina kleriko-nacionaliste e “Botës Serbe”. Deklarata të tilla, ka treguar historia, shumë lehtë mund të çojnë në përçarje, konflikte dhe luftëra të reja, thonë autorët e dokumentit.
- Në Mal të Zi ka një proces shumë dekadash të mohimit të shtetësisë përmes konceptit të përkatësisë kombëtare dhe përcaktimit kombëtar. Ideologët e “Botës serbe” ushtrojnë presion mbi Malin e Zi përmes disa kanaleve, por më me ndikim dhe më efektiv është ai përmes Kishës Ortodokse Serbe (KPS). Partitë pro-serbe e inkorporojnë ideologjinë e KPS-së në aktivitetet e tyre politike dhe veprimet politike. Rezultatet e fundit të regjistrimit tregojnë se propaganda e “Botës Serbe” polarizoi më tej shoqërinë malazeze, në të cilën 41% e qytetarëve u deklaruan malazezë dhe pothuajse 33% u identifikuan si serbë. Megjithëse rajoni i Ballkanit Perëndimor është i fokusuar zyrtarisht në procesin e integrimit evropian, dhe Mali i Zi (si Maqedonia e Veriut) është anëtar i NATO-s, problemet e lartpërmendura ngadalësojnë shumë dhe ndalojnë procesin e negociatave dhe afrimin thelbësor të BE-së. Idetë e “Botës serbe” e rëndojnë rajonin dhe ngrenë pyetje nëse një proklamatë e tillë politike nënkupton vazhdimin e politikës “të gjithë serbëve në një shtet”, siç artikulonte gjatë viteve nëntëdhjetë regjimi antidemokratik dhe diktatorial i Sllobodan Millosheviqit. politikën e memorandumit të pamiratuar zyrtarisht të ASHAS [SANU-së].
Dialogu ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, i mbështetur nga BE-ja dhe SHBA-ja, ka kohë që po bën një hap përpara dhe dy hapa prapa. Rezultatet e regjistrimit në Mal të Zi tregojnë ndarjen e shoqërisë në korpusin kombëtar malazez dhe serb, dhe udhëheqja e Republikës Srpska shumë herë dhe shpesh del me mendimin e nevojës për të rishikuar Dejtonin dhe për të ndarë Republikën Srpska nga Bosnja dhe Hercegovina. Negociatat me BE-në po ecin ngadalë, për disa arsye, por një nga më kryesoret është mungesa e gatishmërisë së administratave të vendeve të Ballkanit Perëndimor për të zbatuar standardet evropiane. Zgjidhjen e të gjitha këtyre problemeve shumëvjeçare dhe prej shumë dekadash e shohim në anëtarësimin e të gjitha vendeve të Ballkanit Perëndimor në NATO dhe BE.
Në përputhje me zgjidhjen, ne sugjerojmë disa hapa.
DRITA E GJELBËR NGA UASHINGTONI DHE LONDRA
Marrëveshja e Përbashkët Kuadër: Hapi i parë do të ishte një dokument që do të formulohej në Konferencën për Paqe dhe Bashkëpunim për Ballkanin Perëndimor dhe i cili, përveç njohjes reciproke të shteteve nënshkruese, do të përmbante edhe detyrimin e tyre për të bashkëpunuar në të gjitha çështjet dhe problemet e mprehta, si dhe të kërkojë zgjidhje brenda kuadrit të Bashkimit Evropian dhe mekanizmave që ofron BE-ja për zgjidhjen e problemeve dhe konflikteve.
Aderimi në Marrëveshjen e Shengenit përpara anëtarësimit në BE: Në dokument, shtetet nënshkruese do të angazhohen të bëjnë gjithçka që është e nevojshme në kuptimin administrativ, teknik dhe politik për të përgatitur shtetet e tyre për anëtarësim në Marrëveshjen e Shengenit, e cila më pas duhet të jetë një vendim politik i BE-ja t’u lejojë shteteve të Ballkanit Perëndimor “statusin Shengen” që gëzojnë Zvicra, Norvegjia dhe Islanda.
Aplikimi i përbashkët për anëtarësim në NATO: Hapi tjetër do të ishte që BiH, Serbia dhe Kosova të kërkojnë pranim të përbashkët në Aleancën e Atlantikut të Veriut. Udhërrëfyesi me datën e pranimit në BE: në Konferencën për Paqe dhe Bashkëpunim në Ballkanin Perëndimor, rënia dakord mbi Udhërrëfyesin me datën e pranimit të të gjitha vendeve të Ballkanit Perëndimor në anëtarësimin me kusht në BE, që nënkupton zbatimin e plotë të zgjedhje demokratike, media të lira, gjyqësor dhe polici të pavarur, si dhe harmonizim të plotë të politikës së jashtme dhe të sigurisë të BE-së deri në anëtarësimin e plotë dhe të pakushtëzuar.
Zbatimi i plotë, në vend të procesit të negociatave dhe mbylljes së kapitujve, do të drejtohej nga Komisioni Ad-hoc i BE-së në bashkëpunim me administratat shtetërore të vendeve të Ballkanit Perëndimor. Për të realizuar të gjithë këta hapa, BE-ja, NATO-ja, SHBA-ja dhe Britania e Madhe do të përgatisnin një paketë masash stimuluese ekonomike të ndihmës konkrete për realizimin e qëllimeve të deklaruara dhe zhvillimit ekonomik, të cilat do të prezantoheshin dhe pranoheshin në Konferencën për Paqe dhe Bashkëpunimi në Ballkanin Perëndimor. Refuzimi i vendeve të Ballkanit Perëndimor për të marrë pjesë në Konferencën për Paqe dhe Bashkëpunim në Ballkanin Perëndimor dhe për të aderuar në të gjitha nismat, memorandumet dhe marrëveshjet e lartpërmendura do të tregonte qartë vullnetin e keq ndaj vendeve fqinje, ndaj rendit dhe sigurisë evropiane të paqes dhe ndaj Komunitetit më të gjerë Evropian të Shteteve, duke çuar në përfundimin e negociatave për anëtarësim në BE, mos-anëtarësimin në Marrëveshjen e Shengenit, tërheqjen e investimeve të huaja, sanksionet ekonomike dhe izolimin politik dhe ekonomik, thuhet në dokument.
“Slobodna Bosna” mëson gjithashtu se dokumenti është përgatitur dhe koordinuar pas përfundimit të zgjedhjeve presidenciale në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe, siç mësojmë, drita e gjelbërt për këtë dokument tashmë ka ardhur nga Uashingtoni dhe Londra. (SB)
Burimi: https://dnevnevijestibih.com/vijesti/ekskluzivno-novi-non-paper-za-zapadni-balkan-zeleno-svjetlo-iz-washingtona-za-konacni-rasplet/?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR2DbpjTakWjRD4O2aQPD20JJFrRRcCN5F_hf8mrReaQ9sQx0h-BJbp3JF4_aem_BEsKca2dTTf4_xcU1bgw1Q#m4bp745bt0i27cmeopn
