Njoftimi i Moskës se do të ndryshojë doktrinën ushtarake dhe bërthamore të Rusisë ka për qëllim të pengojë partnerët e huaj të Ukrainës që të mbështesin shtetin e luftuar. Putin luan në të njëjtën tastierë, lufta e tij psikologjike mbetet transparente.
Nga Dr Andreas Umland* [NZZ]
Në një deklaratë më 25 shtator, presidenti rus Vladimir Putin njoftoi atë që dukej të ishte një ndryshim i rëndësishëm në doktrinën ushtarake ruse. Ai njoftoi se doktrina që do të ndryshohet së shpejti “propozon që agresioni kundër Rusisë nga një shtet jo-bërthamor”, nëse kryhet “me pjesëmarrjen ose mbështetjen e një fuqie bërthamore”, duhet të konsiderohet “sulm i tyre i përbashkët ndaj Rusisë”.
Mesazhi i Putinit për vendimmarrësit dhe votuesit në Perëndim është i thjeshtë: Nëse ju ndihmoni Ukrainën ushtarakisht, ne mund t’ju sulmojmë gjithashtu.
Presidenti rus deklaroi më tej se doktrina e re “do të përcaktojë qartë kushtet për kalimin e Rusisë në përdorimin e armëve bërthamore”. Putini paralajmëroi me tone të ashpra: “Ne do ta shqyrtojmë një mundësi të tillë sapo të marrim informacion të besueshëm për një përdorim masiv të armëve të sulmit ajror ose hapësinor dhe kalimin e tyre të kufirit tonë shtetëror. E kam fjalën për avionë të aviacionit strategjik dhe taktik, raketa lundrimi, dronë, hipersonikë dhe avionë të tjerë”. Presidenti e bëri të qartë se ndryshimet e ardhshme nënkuptojnë se Moska “rezervo të drejtën për të përdorur armë bërthamore në rast agresioni kundër Rusisë dhe Bjellorusisë”.
Pak rëndësi
Ajo që është e re për këtë kërcënim nga Putin në krahasim me të mëparshmit është më pak hapja e tij sesa fakti që ka të bëjë me një dokument zyrtar të ardhshëm nga Rusia. Pavarësisht cilësisë së tyre të re, njoftimet e fundit të Putinit nuk e ndryshojnë rrënjësisht pozicionin rus. Ndryshimet e shpallura në doktrinën ushtarake ruse, si frikësimet e shumta të mëparshme publike në lidhje me armët bërthamore, janë një operacion psikologjik i Kremlinit.
Siç ka bërë disa herë më parë, Moska dëshiron të pengojë mbështetësit e huaj të Ukrainës që të vazhdojnë dhe zgjerojnë ndihmën e tyre. Ndryshimi i propozuar tani në doktrinën ushtarake është një tjetër përpjekje për të kufizuar ndihmën perëndimore për Ukrainën. Deklarata e Putinit duhet parë në kontekst. Dokumentet zyrtare ruse – qofshin ligjet, doktrinat, traktatet apo tekstet e tjera qeveritare – kanë pak kuptim në një vend pa sundim të ligjit dhe me arbitraritet të përhapur shtetëror. Ashtu si në çështjet e brendshme, Kremlini merr vendime në bazë të preferencave politike dhe jo akteve ligjore, të cilat mund të rregullohen ose ndryshohen në baza ad hoc në çdo kohë.
Njoftimet e reja të Putinit, si dhe kërcënimet tjera nga ai dhe rrethi i tij, lidhen me debatet aktuale strategjike në Perëndim. Një diskutim kritik përqendrohet nëse Ukraina duhet të pajiset me më shumë raketa dhe më të mira, duke përfshirë raketën shumë efektive, por tashmë famëkeqe gjermane Taurus. Një debat tjetër ka të bëjë nëse Ukraina duhet të lejohet të përdorë armë perëndimore me rreze të gjatë veprimi brenda Rusisë. Pyetja e përmendur e fundit në veçanti, dmth përdorimi i raketave perëndimore në territorin rus, duket se shqetëson Kremlinin.
Megjithatë, këto pyetje duhen parë në kontekstin e tyre aktual historik: Ukraina ka sulmuar objektivat ushtarake ruse në territoret e okupuara ukrainase të Krimesë, Donetsk, Luhansk, Zaporizhia dhe Kherson për më shumë se dy vjet tashmë – duke përfshirë edhe armët perëndimore. Pas aneksimeve të paligjshme, por zyrtare të Rusisë në 2014 dhe 2022, këto pesë rajone janë, sipas kushtetutës së ndryshuar të Rusisë, territor i rregullt rus – dhe jo vetëm “republika popullore”.
Kërcënimet mujore
Kohët e fundit, Ukraina ka kryer gjithashtu sulme masive ndaj objektivave të shumta ushtarake dhe industriale në territorin legjitim të Rusisë. Të paktën një dron madje fluturoi mbi vetë Kremlinin. Disa nga këto sulme ukrainase patën rezultate mbresëlënëse, për shembull duke shkatërruar depo të mëdha municionesh thellë brenda Rusisë.
Doktrina ekzistuese ushtarake ruse tashmë i lejon Moskës të përdorë armë bërthamore në përgjigje të sulmeve të huaja të kryera duke përdorur vetëm armë konvencionale. Sulmet masive të Ukrainës me dron dhe inkursionet e forcave tokësore ukrainase në territorin e paligjshëm dhe legjitim rus që nga viti 2022 mund të interpretohen nga Kremlini si lejim i Moskës që të hakmerret me armë të shkatërrimit në masë.
Që nga viti 2010, doktrina ushtarake ruse e ka lejuar këtë në rastet e “agresionit kundër Rusisë me përdorimin e armëve konvencionale kur rrezikohet ekzistenca e shtetit”. Kjo veçori e doktrinës bërthamore ruse, e cila autorizon përdorimin e armëve bërthamore në përgjigje të sulmeve me armë konvencionale, u konfirmua në “Bazat e politikës shtetërore të Federatës Ruse në fushën e parandalimit bërthamor” të vitit 2020, të miratuar me Dekret. Nr. 355 i Presidentit rus të Federatës Ruse.
Që nga viti 2014, Putin dhe Co kanë shprehur vazhdimisht vullnetin e tyre për të përdorur armë bërthamore për t’iu përgjigjur me armë konvencionale rezistencës së armatosur të ukrainasve të mbështetur nga Perëndimi kundër zgjerimit territorial të Rusisë në Ukrainë. Shprehja “vetë ekzistenca e shtetit rus” mund të interpretohet se nënkupton paprekshmërinë e kufijve të tij, sigurinë e hapësirës së saj ajrore, etj. – duke përfshirë territoret e aneksuara ukrainase, të cilat Moska e kupton se tani janë pjesë e Rusisë. Nuk është çudi që politikanët dhe propagandistët rusë kanë bërë kërcënime mujore bërthamore kundër vendeve të ndryshme që nga viti 2022.
Lojë ndërkombëtare e PR
Sidoqoftë, nuk u përdorën armë bërthamore – as në Ukrainë dhe as gjetkë. Kjo për shkak se njoftimet verbale ose të shkruara ruse për përdorimin e armëve bërthamore nuk janë një pamje paraprake e veprimeve aktuale. Ato janë pjesë e një lufte të pamëshirshme psikologjike për të minuar vetëmbrojtjen e Ukrainës. Njoftimi i fundit i Putinit për ndryshimet në doktrinën ushtarake ruse është pjesë e kësaj loje të madhe ndërkombëtare PR.
Një vendim i Rusisë për të përdorur armë bërthamore do të udhëhiqej më pak nga dokumentet zyrtare sesa nga konsideratat pushtet-politikë. Nëse Kremlini beson se përdorimi i armëve të shkatërrimit në masë do të forcojë fuqinë e tij, ai do ta përdor atë mjet. Një veprim i tillë mund të kishte ndodhur më herët dhe do të mund të ndodhte në të ardhmen, pavarësisht nga formulimi i saktë i frazave përkatëse në këtë apo atë tekst zyrtar rus.
Kremlini do të lëvizë në një drejtim apo në një tjetër nga dobia politike dhe jo nga ligjshmëria
zyrtare, nga konsiderata strategjike dhe jo nga angazhimi doktrinor. Kjo do të thotë se përshkallëzimi i Rusisë kundër një shteti të NATO-s mbetet i pamundur për sa kohë që Moska beson në seriozitetin e premtimit të mbrojtjes reciproke të aleancës. Kjo do të thotë gjithashtu se të gjitha shtetet e interesuara për të parandaluar përdorimin e armëve të shkatërrimit në masë nga Rusia në Ukrainë duhet t’i bëjnë të ditur Kremlinit se nuk do t’i shpëtojë ndëshkimit. [Përktheu: ISHGJ]
___________________________
* Shënim për autorin: Dr Andreas Umland është një analist në Qendrën e Stokholmit për Studimet e Evropës Lindore (SCEEUS) në Institutin Suedez të Çështjeve Ndërkombëtare (UI).
Ai është gjithashtu profesor i asociuar i Shkencave Politike në Universitetin Kombëtar të Akademisë Kyiv-Mohyla.
