[Sekretari Antony J. Blinken takohet me Kryeministrin e MB Keir Starmer në Londër, Mbretëria e Bashkuar, 10 shtator 2024. Në të djathtë është Sekretari i Jashtëm i Mbretërisë së Bashkuar, David Lammy.
Fotografia zyrtare e Departamentit të Shtetit nga Chuck Kennedy]
Nga Mohamed Chebaro* [Arab News]
Sa herë që një udhëheqës i sapozgjedhur i Mbretërisë së Bashkuar niset për të parë presidentin amerikan të ditës, shtypi në Britani dhe disa në SHBA fillojnë të shqetësohen nëse “aleatët më të afërt të botës” gëzojnë një “marrëdhënie speciale”, një marrëdhënie e lindur thjesht nga nevoja ose një që është ndërtuar mbi nevojat dhe interesat transaksionale.
Në të gjitha rastet, sigurisht që është një marrëdhënie e ndërtuar mbi vlera të përbashkëta, rrënjë të ngjashme politike, gjuhë të përbashkët dhe afinitete kulturore. Por është gjithashtu ai që ndryshon në varësi të tekave të banorit të Shtëpisë së Bardhë, jo të 10 Downing Street.
Vizita e së premtes nga Keir Starmer, e dyta e tij në SHBA që kur u bë kryeministër në korrik, vjen në një kohë të ndërlikuar, pasi Joe Biden është në muajt e fundit të presidencës së tij, pasi ka vendosur të largohet nga gara zgjedhore e këtij viti dhe të kalojë mantelin, duke qenë kandidat nga demokratët Kamala Harris, nënpresidente të tij.
Biden dhe Starmer do të diskutojnë për mbështetjen e tyre të vazhdueshme të fuqishme për Ukrainën në mbrojtjen e saj kundër agresionit rus dhe nevojën për të siguruar një marrëveshje për lirimin e pengjeve dhe armëpushim për t’i dhënë fund luftës në Gaza. Bisedimet e tyre do të mbulojnë gjithashtu sulmet ndaj anijeve nga rebelët Houthi të Jemenit të mbështetur nga Irani dhe, në një referencë për të kundërshtuar ndikimin kinez, duke siguruar një Azi-Paqësor “të lirë dhe të hapur”. Dhe, sigurisht, ata do të diskutojnë se si ta bëjnë marrëdhënien MB-SHBA edhe më të veçantë.
Ndërsa marrëdhëniet SHBA-MB kanë vazhduar përtej linjave partiake, laburistët kanë qenë tradicionalisht më afër në parimet e tyre thelbësore me Partinë Demokratike të Biden-it. Por për Starmer-in, një përafrim i plotë me axhendën e demokratëve vetëm dy muaj përpara zgjedhjeve në SHBA, mund të sjellë rreziqe, në të cilat trashëgimtaria politik i Biden-it, Harris, po përballet me kandidatin republikan, Donald Trump.
Gjatë viteve, kam përcjellë shumë vizita presidenciale të SHBA-së në MB, kur presidentët dhe shoqëruesit e tyre kanë zbarkuarr në Londër me makina më të mëdha dhe detaje më të mëdha sigurie nga sa janë mësuar të akomodojnë rrugët e vjetra historike të kryeqytetit britanik. Gjatë këtyre vizitave, nuk mund të vërehen përpjekjet e Mbretërisë së Bashkuar për të luajtur rolin e plotë të një joshësi në përpjekje për të fituar zemrën e liderit amerikan, si dhe të vendit dhe popullit të tij. Dhe në një mënyrë disi të kotë, Londra është shpesh e prirur të tregojë vizitën për t’u mburrur për marrëdhëniet e saj të veçanta me SHBA-në, veçanërisht përballë fqinjëve të saj evropianë dhe partnerëve të tjerë, natyrisht në kohët para Brexit-it. Kjo pasqyron mentalitetin historik të ishullit të Mbretërisë së Bashkuar dhe prirjen e saj atlantiste në kurriz të gjeografisë së saj.
Në këto ditë pas Brexit-it, jam i vendosur të vë në dyshim tërheqjen e kësaj të ashtuquajture marrëdhënie speciale. Që nga largimi nga BE-ja, Britania e Madhe, të paktën në sytë e amerikanëve, ka hequr shumë nga pesha që dikur mund t’i ofronte partnerit të saj transatlantik, për sa i përket ndikimit dhe qëndrimit përmes të qenit një urë lidhëse midis SHBA-së dhe Evropës. Pozicioni dhe apeli i Mbretërisë së Bashkuar është dëmtuar dhe prirem të besoj se ajo nuk shihet më si një lojtar kyç që balancon dhe shpesh ndërmjetëson marrëdhënien trekëndore të politikës, udhëheqjes dhe pushtetit midis MB, SHBA dhe BE.
Pas vitit 1946, kur kryeministri britanik Winston Churchill e futi për herë të parë në përdorim diplomatik shprehjen “marrëdhënie speciale” – dhe pavarësisht nga gjakftohtësia e shumicës së diplomatëve për këtë term – Londra ia doli ta ushqejë atë kundër të gjitha gjasave dhe pavarësisht nga të gjitha uljet dhe ngritjet.
Vitet 1980 ishin kohë veçanërisht të mira, pasi Margaret Thatcher e quajti Ronald Reagan “njeriu i dytë më i rëndësishëm në jetën time”, pas burrit të saj. Kjo marrëdhënie e veçantë duhet të ketë pasur një ndikim në atë që pasoi, si rënia e Murit të Berlinit dhe shembja e Bashkimit Sovjetik. Në vitet 1990, marrëdhënia e ngushtë e Tony Blair-it me Bill Clinton-in, një demokrat, dhe vizioni i tyre i përbashkët i “rrugës së tretë” nuk e penguan republikanin George W. Bush që ta konsideronte Blerin personin me të cilin i pëlqente më shumë të fliste. Megjithatë, pas pushtimit të Afganistanit të pas 11 shtatorit dhe Blerit që iu bashkua Bushit në pushtimin e tij jopopullor të Irakut, kryeministri fitoi titullin e të qenit “Qendrushku” i presidentit. Dhe juria është ende e paqartë se sa pozitive ishte që presidenti i atëhershëm Trump ta quante Boris Johnson “Trump Britanik”.
Në çështjet shtetërore, marrëdhëniet, pavarësisht sa të veçanta apo tjera, rrallë maten me ndjenja. Përkundrazi, ato bazohen në aftësinë për të çuar përpara tregtinë dhe investimet, si dhe në ruajtjen e një vizioni të përbashkët të botës. Në rastin e lidhjeve SHBA-MB sot, kjo po testohet nga rritja e populizmit, politika e ekstremit të djathtë, pushtimi i Ukrainës nga Rusia, shfaqja e një Kine më të guximshme dhe përpjekjet për të ridizajnuar botën sipas linjave të një “shumice globale”. “ kundrejt Perëndimit, i cili po çon në më shumë mosmarrëveshje në një botë gjithnjë e më të thyer.
Pavarësisht se çfarë bien dakord Biden-i dhe Starmer-i këtë javë, gjithçka mund të marrë një fund të papritur në rastin e fitores së Trump-it në zgjedhjet e nëntorit në SHBA. Një dialog i tillë mund të dëmtojë gjithashtu partnerët e BE-së të MB-së, pasi Starmer-i ka shprehur synimin e tij për të rivendosur lidhjet Londër-Bruksel që u dëmtuan për shkak të Brexit-it.
Duke folur historikisht, presidentët e SHBA-së shpesh kanë marrë një qasje izolacioniste “Amerika e para” shumë kohë përpara Trump-it. Por për sigurinë e tyre ata përfunduan duke ndërhyrë në dy luftëra botërore dhe, më pas, Uashingtoni mori drejtimin me Britaninë në themelimin e rendit të ri ndërkombëtar. Kjo histori është përsëritur shpesh nga zyrtarët e Mbretërisë së Bashkuar në një përpjekje për të lëkundur ekipin Trump në lidhje me Ukrainën, por me sukses të kufizuar.
Megjithëse shanset e Starmer-it për t’u takuar me Harris-in dhe Trump-in këtë javë janë të pavlera, pasi të dy janë të zënë me fushatë, shpresohet që Starmer-i do ta mbajë gjallë këtë marrëdhënie të veçantë gjatë kohës së tij në Downing Street, pavarësisht nga të gjitha vështirësitë kombëtare dhe ndërkombëtare. Pas largimit nga BE-ja, Mbretëria e Bashkuar me siguri ka nevojë për miq, edhe nëse ata janë larg dhe edhe nëse kanë qenë rezistente ndaj nënshkrimit të ndonjë marrëveshjeje tregtare pas Brexit-it. Mbretëria e Bashkuar dhe SHBA kanë një histori të përbashkët dhe fatet e tyre kanë qenë të ndërthurura për shumë dekada, pasi kanë bërë zgjedhje të mira dhe të këqija në përpjekjet e tyre për të udhëhequr një botë gjithnjë në ndryshim.
_________________________
* Mohamed Chebaro është gazetar libanez britanik me më shumë se 25 vjet përvojë që mbulon luftën, terrorizmin, mbrojtjen, çështjet aktuale dhe diplomacinë. Ai është gjithashtu një konsulent dhe trajner mediatik.
