NGA BESIM MULAJ
Në këtë vit zgjedhor kyç në Shtetet e Bashkuara, vëmendja e gjithë botës është e përqendruar në rezultatin e zgjedhjeve presidenciale të 2024.
Rezultatet e këtyre zgjedhjeve do të përcaktojnë jo vetëm të ardhmen e politikës së brendshme amerikane, por gjithashtu do të kenë ndikime të rëndësishme në skenën ndërkombëtare. Me këto sfida kaq të larta është thelbësore të kuptohet se si një fitore e Donald Trump apo e kundërshtarit të tij Biden mund të ndikojë në marrëdhëniet ndërkombëtare dhe dinamikat gjeopolitike globale. Shtetet e Bashkuara, si një superfuqi globale, kanë një ndikim të konsiderueshëm në çështjet ndërkombëtare. Tensionet në Ukrainë, rivalitetet me Kinën dhe shqetësimet në rritje lidhur me ndryshimet klimatike dhe sigurinë energjetike janë disa nga sfidat që kërkojnë një vëmendje të veçantë. Në prag të këtyre zgjedhjeve është thelbësore të shqyrtohen skenarët e mundshëm dhe ndikimet e tyre në mbarë botën.
Nëse Donald Trump fiton zgjedhjet, kjo mund të shënojë një rikthim të politikës së jashtme më izoluese. Gjatë presidencës së tij të parë, Trump ka shprehur shpeshherë skepticizëm ndaj aleancave ndërkombëtare dhe organizatave shumëpalëshe si NATO dhe OKB. Një mandat i dytë mund të përkthehet në një ulje të angazhimit amerikan në këto institucione, duke kërkuar nga aleatët e tyre që të marrin më shumë përgjegjësi për mbrojtjen e tyre. Kjo qasje izolacioniste mund të dobësojë aleancat tradicionale dhe të krijojë një vakum lidershipi që fuqitë e tjera, si Kina dhe Rusia, mund të kërkojnë ta mbushin. Partnerët evropianë të Shteteve të Bashkuara, në veçanti, mund të gjenden në një pozitë të vështirë, duke pasur nevojë të rrisin shpenzimet e tyre ushtarake dhe të marrin një rol më të madh në çështjet e sigurisë rajonale.
Trump gjithashtu mund të intensifikojë politikat tregtare proteksioniste, duke imponuar tarifa më të larta dhe duke rinovuar marrëveshjet tregtare bilaterale. Kjo qasje mund të krijojë tensione me Bashkimin Evropian dhe Kinën, duke shkaktuar çrregullime në sistemin e tregtisë globale dhe duke ndikuar në ekonominë botërore. Proteksionizmi ekonomik mund të çojë në përshkallëzimin e luftërave tregtare, duke ndikuar negativisht tregjet financiare dhe rritjen ekonomike globale. Korporatat multinacionale, të cilat varen nga zinxhirët e furnizimit global mund të preken veçanërisht nga këto politika, duke çuar në rritje të kostove dhe ndërprerje operacionale.
Marrëdhënia transatlantike mund të përkeqësohet nëse Trump insiston në një kontribut më të madh nga anëtarët evropianë të NATO-s në shpenzimet e tyre për mbrojtjen. Tensionet tregtare gjithashtu mund të intensifikohen, duke ndikuar marrëdhëniet ekonomike midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian. Zgjedhjet evropiane të 9 qershorit 2024 shënuan një kthesë të konsiderueshme drejt së djathtës, me një progres të fortë të grupeve populiste dhe konservatore. Ky ndryshim mund të komplikojë më tej marrëdhëniet transatlantike, pasi forcat e reja politike në Evropë mund të adoptojnë pozicione më nacionaliste dhe proteksioniste, duke hyrë në konflikt me politikat amerikane të Trump. Në Lindjen e Mesme, Trump mund të forcojë aleancat me Izraelin dhe Arabinë Saudite duke u pozicionuar më konfrontues ndaj Iranit, duke rritur kështu rreziqet e konfliktit në rajon. Në Azi, politika e Trump ndaj Koresë së Veriut mund të bëhet përsëri e paparashikueshme, me samitet bilaterale të mundshme dhe kërcënimet e aksioneve ushtarake që bashkëjetojnë në mënyrë jo koherente. Kjo mund të destabilizojë më tej rajonin dhe të komplikojë përpjekjet për paqe dhe siguri.
Rivaliteti kinezo-amerikan mund të intensifikohet me masa më agresive ndaj ndikimeve ekonomike dhe teknologjike të Kinës, duke përfshirë kufizime mbi teknologjitë dhe sanksione ekonomike shtesë. Për sa i përket Rusisë, politika mund të mbetet e paqartë, me një reduktim të mundshëm të sanksioneve në këmbim të marrëveshjeve bilaterale specifike, pavarësisht tensioneve të vazhdueshme mbi çështje si Ukraina. Trump mund të kërkojë të forcojë marrëdhëniet bilaterale me Rusinë, gjë që mund të ngjallë shqetësime midis aleatëve evropianë. Sanksionet ekonomike kundër Rusisë mund të lehtësohen, gjë që do t’i lejonte Moskës të rikuperonte një stabilitet të caktuar ekonomik dhe të ndikonte më shumë në çështjet evropiane dhe globale.
Nëse Donald Trump humbet zgjedhjet e 2024, ndikimet në skenën ndërkombëtare do të jenë po aq të rëndësishme. Një humbje e Trump mund të shohë vazhdimin dhe forcimin e angazhimeve ndërkombëtare të Shteteve të Bashkuara. Një administratë demokratike mund të riintegrojë marrëveshjet globale për klimën si Marrëveshja e Parisit dhe të kërkojë të forcojë marrëveshjet tregtare shumëpalëshe. Kjo do të sinjalizonte një kthim në një qasje më shumëpalëshe dhe bashkëpunuese në politikën e jashtme. Angazhimet për luftën kundër ndryshimeve klimatike do të forcoheshin ndoshta, me investime të shtuara në teknologjitë e gjelbra dhe energjitë e rinovueshme. Kjo gjithashtu mund të çojë në një bashkëpunim ndërkombëtar më të ngushtë për të arritur objektivat e reduktimit të emetimeve të gazrave serrë dhe për të promovuar një zhvillim të qëndrueshëm.
Një administratë demokratike ka gjasa të punojë për të rivendosur dhe forcuar aleancat me NATO-n dhe Bashkimin Evropian, duke shtuar angazhimet për mbrojtjen kolektive dhe duke mbështetur përpjekjet evropiane për të kundërshtuar influencën ruse. Marrëdhëniet transatlantike mund të përmirësohen me një bashkëpunim të shtuar mbi çështjet e sigurisë, tregtisë dhe ndryshimeve klimatike. Në Azi, Shtetet e Bashkuara mund të forcojnë aleancat e tyre me vende si Japonia, Koreja e Jugut dhe Australia për të kundërshtuar ndikimin në rritje të Kinës. Përpjekjet për të promovuar sigurinë rajonale dhe stabilitetin ekonomik do të intensifikohen ndoshta, me një vëmendje të veçantë për zgjidhjen paqësore të mosmarrëveshjeve territoriale në Detin e Kinës Jugore.
Shtetet e Bashkuara mund të vazhdojnë të rivalizojnë Kinën, por në mënyrë më strategjike, duke kërkuar të vendosin rregulla ndërkombëtare për teknologjitë dhe tregtinë ndërsa punojnë mbi çështjet e përbashkëta si ndryshimet klimatike. Mbështetja ndaj Ukrainës në konfliktin e saj me Rusinë mund të forcohet me sanksione të shtuara ndaj Rusisë dhe duke ndihmuar ushtarakisht në mënyre të vazhdueshëm Kievin. Një administratë demokratike gjithashtu mund të angazhojë një dialog konstruktiv me Kinën mbi çështje me interes të përbashkët, të tilla si shëndeti publik global dhe siguria mjedisore. Megjithatë, tensionet tregtare dhe teknologjike do të vazhdojnë, me përpjekje për të mbrojtur industritë amerikane dhe për të siguruar linjat e furnizimit të sektorëve kritikë.
Politika amerikane në Lindjen e Mesme mund të ndryshojë ndjeshëm në varësi të rezultatit të zgjedhjeve. Një administratë Trump mund të forcojë aleancat me Izraelin dhe Arabinë Saudite, ndërsa një administratë demokratike do të përpiqet të balancojë marrëdhëniet dhe të reduktojë tensionet me Iranin. Shtetet e Bashkuara mund të adoptojnë një qasje më të balancuar në Lindjen e Mesme, duke kërkuar të zbutin tensionet me Iranin, ndërkohë që mbështesin partnerët tradicionalë si Izraeli dhe vendet e Gjirit. Kjo mund të përfshijë riintegrimin e marrëveshjeve bërthamore me Iranin dhe përpjekje për të promovuar stabilitetin rajonal përmes diplomacisë dhe bashkëpunimit ndërkombëtar. Politika amerikane në Lindjen e Mesme mund të përqendrohet më shumë në zgjidhjen e konflikteve dhe promovimin e të drejtave të njeriut, me një mbështetje shtesë për iniciativat e zhvillimit ekonomik dhe social në rajon. Kjo mund të ndihmojë në lehtësimin e tensioneve dhe promovimin e një paqeje të qëndrueshme.
Aleatët evropianë të Shteteve të Bashkuara do të duhet të përshtaten me rezultatet e zgjedhjeve amerikane, qoftë duke forcuar autonominë e tyre në fushën e mbrojtjes, qoftë duke konsoliduar aleancat ekzistuese. Një bashkëpunim më i madh brenda BE-së do të jetë thelbësor për t’u përgjigjur sfidave të sigurisë dhe ekonomike të paraqitura nga një administratë e mundshme Trump izoluese ose një administratë demokratike, që synon të favorizojë bashkëpunimin ndërkombëtar. Rezultati i zgjedhjeve do të ketë një ndikim të drejtpërdrejtë në luftën në Ukrainë. Një administratë Trump mund të mbajë një qëndrim më miqësor ndaj Rusisë, ndërsa një administratë demokratike ka të ngjarë të rrisë mbështetjen për Ukrainën, duke shtuar sanksionet ndaj Rusisë dhe duke ofruar ndihmë të vazhdueshme ushtarake.
Rivaliteti kinezo-amerikan do të vazhdojë të përcaktojë marrëdhëniet në rajonin e Azi-Paqësorit. Një qasje strategjike dhe e balancuar do të jetë thelbësore për menaxhimin e këtij rivaliteti, duke vendosur rregulla të qarta për teknologjinë dhe tregtinë, ndërkohë që ata bashkëpunojnë mbi çështje të përbashkëta si ndryshimet klimatike. Politika amerikane në Lindjen e Mesme mund të ndryshojë ndjeshëm në varësi të rezultatit të zgjedhjeve. Një administratë Trump mund të forcojë aleancat me Izraelin dhe Arabinë Saudite, ndërsa një administratë demokratike do të përpiqet të balancojë marrëdhëniet dhe të reduktojë tensionet me Iranin. Shtetet e Bashkuara mund të adoptojnë një qasje më të balancuar në Lindjen e Mesme, duke kërkuar të reduktojnë tensionet me Iranin, ndërkohë që mbështesin partnerët tradicionalë si Izraeli dhe vendet e Gjirit. Kjo mund të përfshijë riintegrimin e marrëveshjeve bërthamore me Iranin dhe përpjekje për të promovuar stabilitetin rajonal përmes diplomacisë dhe bashkëpunimit ndërkombëtar. Politika amerikane në Lindjen e Mesme mund të përqendrohet më shumë në zgjidhjen e konflikteve dhe promovimin e të drejtave të njeriut, me një mbështetje të shtuar për iniciativat e zhvillimit ekonomik dhe social në rajon. Kjo mund të ndihmojë në lehtësimin e tensioneve dhe promovimin e një paqeje të qëndrueshme.
Zgjedhjet amerikane të 2024 janë kyçe jo vetëm për të ardhmen e Shteteve të Bashkuara, por edhe për pjesën tjetër të botës. Vendimet e marra nga zgjedhësit amerikanë do të kenë pasoja të mëdha mbi politikën e jashtme, aleancat ndërkombëtare dhe stabilitetin ekonomik global. Pavarësisht nëse Trump apo kundërshtari i tij demokrat fiton, bota duhet të përshtatet me dinamika të reja dhe sfidat gjeopolitike në rritje. Shqipëria, si një anëtare e komunitetit ndërkombëtar, gjithashtu duhet të përshtatë politikat e saj në varësi të rezultateve të këtyre zgjedhjeve. Një vëzhgim i kujdesshëm dhe një analizë e thellë janë thelbësore për të lundruar në këtë periudhë ndryshimesh dhe pasigurish.
Në fund të fundit, rezultati i zgjedhjeve amerikane të 2024 mund të rimodelojë rendin botëror për vitet që vijnë, duke ndikuar në paqen, prosperitetin dhe bashkëpunimin ndërkombëtar në një botë gjithnjë e më të ndërvarur dhe multipolare. Kthesa e rëndësishme drejt së djathtës e shënuar nga zgjedhjet evropiane të 9 qershorit 2024 shton një nivel të ri kompleksiteti. Me grupet populiste dhe konservatore që bënë përparime të konsiderueshme, marrëdhëniet midis Shteteve të Bashkuara dhe një Europe më të fragmentuar dhe nacionaliste mund të tensionohen edhe më shumë. Kjo mund ta bëjë bashkëpunimin mbi çështje globale si ndryshimet klimatike, siguria energjetike dhe menaxhimi i krizave gjeopolitike edhe më të vështirë.
Bota po vëzhgon me një vëmendje të veçantë se si Shtetet e Bashkuara do të menaxhojnë këto zgjedhje kritike dhe se si kjo do të ndikojë në dinamikën globale. Qoftë përmes një angazhimi të rinovuar ndaj aleancave dhe multilateralizmit, apo përmes një epoke të re izolacionizmi dhe proteksionizmi, zgjedhjet e vitit 2024 në Shtetet e Bashkuara do të jenë vendimtare për të ardhmen e gjeopolitikës globale.
Në Shqipëri, ashtu si në shumë vende të tjera, vendimmarrësit duhet të ndjekin me kujdes zhvillimet dhe të jenë të gatshëm të përshtatin strategjitë e tyre për t’u harmonizuar me realitetet e reja ndërkombëtare, qoftë në kuadrin e marrëdhënieve dypalëshe me Shtetet e Bashkuara apo brenda strukturave shumëpalëshe si NATO dhe OKB, fleksibiliteti dhe aftësia për të parashikuar janë thelbësore.
Zgjedhjet amerikane të vitit 2024 përfaqësojnë një moment vendimtar dhe e gjithë bota është në pritje për të parë drejtimin që do të zgjedhin Shtetet e Bashkuara. [Panorama]
