[Geopolitika News/A.J.14 maj, 2024]
Derisa në shumë vende të tjera të Ballkanit Perëndimor, anëtarësimi në Bashkimin Evropian është një çështje qendrore dhe një burim ambicie për të marrë masa, sado të vogla apo simbolike që të jenë ato, Shqipëria ka specifikat e veta – shkruan portali belg Europe Right Now ( https://europerightnow.eu/post /6630afa0ad1ad7fb14a88ea4).
Në Shqipëri, problemi kryesor është se një transformim i ngjashëm me anëtarësimin në BE, i cili do të prekte të gjitha aspektet e jetës, mund të arrihet vetëm me mbështetjen e fortë të një grupi të fuqishëm dhe/ose të gjerë shoqëror. Megjithatë, aktualisht nuk ka një mbështetje të tillë në Shqipëri.
Edi Rama si një forcë frenuese e rëndësishme
Si rrjedhojë, shteti shumë i centralizuar dhe lidershipi i tij, përfshirë kryeministrin Edi Rama, nuk janë nën presion për të bërë gjithçka që është e mundur për të arritur anëtarësimin e plotë sa më shpejt të jetë e mundur. Kjo konfirmohet nga disa deklarata të kryeministrit Rama, për shembull në lidhje me afatin për anëtarësimin e Shqipërisë në vitin 2030, i ‘shtyrë’ më parë nga Këshilli Evropian (dhe më pas i mbështetur nga Komisioneri i Zgjerimit, Várhelyi). Thelbi i kësaj është se ai nuk insiston në data të sakta, por kërkon që procesi të ecë përpara, me një afrim real – “detyrat e shtëpisë” së Shqipërisë të kryera plotësisht.
Në të ardhmen e afërt mund të ketë ende probleme që mund të pengojnë procesin integrues të Shqipërisë. Sipas Steven Van Hecke, profesor në Universitetin KU Leuven në Belgjikë, ka shqetësime serioze se komuniteti shqiptar, i cili ka bërë para në ekonominë e zezë dhe gri, është përfshirë në krimin e organizuar dhe ka grumbulluar pasuri të konsiderueshme, ka filluar të depërtojë thellë në ekonomitë e Evropës Perëndimore, duke blerë pasuri të paluajtshme në rrethe luksoze në qytete të tilla si Antwerp, shkruan portali Europe Right Now.
Është një shenjë treguese se prioritetet e presidencës belge përfshijnë luftën kundër krimit të organizuar, i cili, duke synuar grupet kriminale shqiptare dhe korrupsionin në kontinent, mund të pengojë negociatat. Në skandalin e ashtuquajtur “Metamorfoza” (hakimi i aplikacioneve të komunikimit të koduar të Sky dhe EncroChat të përdorura gjerësisht në qarqet kriminale, mesazhet që konfirmojnë lidhjen e biznesmenëve dhe politikanëve shqiptarë me krimin e organizuar), autoritetet belge nuk i kanë dhënë ende të gjitha provat. Megjithatë, është e mundur që ajo të ngrihet në kontekstin e presidencës belge të BE-së.
Çështja e krimit të organizuar shqiptar mund të ngrihet edhe gjatë zgjedhjeve parlamentare (edhe për PE) në fund të presidencës belge.
Qëndrimet e aktorëve shtetërorë dhe grupeve shoqërore ndaj procesit të integrimit
Pak zyrtarë publikë kanë qartësi mbi kuptimin e thellë të procesit dhe funksionimit të anëtarësimit në BE, ndërkaq ndikimi i tyre politik është i papërfillshëm. Ata që punojnë në nivel profesional në terren duan ta çojnë procesin përpara, por nuk e ndjejnë mbështetjen e lidershipit politik.
Një manifestim i këtij qëndrimi është se për vite me radhë struktura institucionale ka qenë e pamjaftueshme për të siguruar funksionim efektiv, me institucionet që vuajnë nga mungesa e stafit dhe ekspertizës (Ministria e Evropës dhe e Punëve të Jashtme e Shqipërisë aktualisht po i nënshtrohet një ristrukturimi të plotë të burimeve njerëzore, me largimin e shumicës së menaxherëve të mesëm nga pozicionet e tyre).
Për më tepër, perceptimi i institucioneve të BE-së dhe në shumë raste drejtuesve të tyre në sektorin publik shqiptar është mjaft i keq. Ish-ministrja shqiptare për Evropën dhe Punët e Jashtme, Olta Xhacka, pas takimit me Isabel Santos (raportuese e PE për shqiptarët), deklaroi në një takim të mbyllur se Isabel Santos nuk ishte në dijeni për asgjë, se takimi ishte i kotë dhe se ajo nuk dëshironte për t’u takuar në të ardhmen me të. Ajo gjithashtu nuk e takoi ministrin e Jashtëm shqiptar gjatë vizitës së saj të radhës në Shqipëri.
Edhe politikanët e opozitës shqiptare ndajnë qëndrime negative për institucionet dhe zyrtarët e BE-së. Një politikan kritikoi ashpër në mënyrë të përsëritur Parlamentin Evropian dhe përfaqësuesit e tij. Vlen të theksohet se ai nuk fajëson në radhë të parë qeverinë shqiptare për ecurinë e ngadaltë të procesit të anëtarësimit (!), por vetë BE-në dhe shtetet anëtare, të cilat, sipas tij, nuk e duan Shqipërinë në radhët e tyre dhe nuk do ta duan të jetë në një pozicion më të mirë edhe nëse vendi nuk do të udhëhiqej nga partia aktuale Socialiste (PS), të cilën ata e konsiderojnë të korruptuar (megjithatë, lidershipi politik shqiptar është në gjendje të mirë dhe ka marrëdhënie të mira me Presidenten e PE, Roberta Metsola dhe paraardhësin e saj David Sassoli ).
Drejtues të organizatave joqeveritare dhe biznesmenë të mëdhenj mbështesin anëtarësimin në BE për shkak të efekteve pozitive që do të kishte në ekonominë shqiptare dhe kuadrin ligjor për të bërë biznes. Anëtarët e këtij grupi kanë përvojë të thellë në procesin e integrimit dhe anëtarësimit, por numri dhe ndikimi i tyre në politikë është i vogël.
Sipërmarrësit dhe biznesmenët më të vegjël shqiptarë nuk e kuptojnë ose nuk janë të interesuar të anëtarësohen në BE. Arsyeja është se ekonomia në hije është një pjesë e rëndësishme e ekonomisë shqiptare, me evazion fiskal dhe operacione biznesi të papranueshme (por të toleruara nga autoritetet). Përveç kësaj, futja e rregullave të BE-së për prodhimin dhe mbrojtjen e konsumatorit, për shembull, do të krijonte gjithashtu probleme për bizneset e vogla.
Qasja: Vetëm një pasaportë për në Perëndim?
Më të rinjtë, me orientim perëndimor dhe intelektualë janë pro anëtarësimit në BE, por ata janë të motivuar kryesisht nga lehtësia e vendosjes dhe punës në vendet perëndimore.
Ky grup social është më i ekspozuari ndaj trendit në rritje të emigracionit. Shumica prej tyre janë të zhgënjyer nga politika shqiptare, e perceptojnë atë si të korruptuar në të gjitha nivelet dhe nuk besojnë në mundësinë e ndryshimit.
Në përgjithësi, qytetari mesatar shqiptar sheh vetëm perspektivën e emigrimit më të lehtë në anëtarësimin në BE, por nuk mund të identifikohet me vlerat liberale të BE-së dhe “mbirregullimin” e tij të jetës. Qytetari mesatar shqiptar është konservator, edhe pse jo fetar, por ka një imazh të tillë për veten, dhe ksenofobia dhe racizmi janë gjithashtu një tipar i shpeshtë i shoqërisë.
Një shembull i kësaj është migrimi dhe pranimi i refugjatëve në Shqipëri (MEK, Afgan, Marrëveshja italo-shqiptare), të cilën qeveria e mbështet për shkak të presionit të Perëndimit apo interesave të tjera, por pa mbështetje sociale. [ISHGJ]
