Strategjia e Gjermanisë për Kinën: Më në fund një spirancë?
Dr Shairee Malhotra [Fondacioni Kërkimor Observer, 8 gusht 2023]
Politika e Gjermanisë për Kinën shpesh ankohet se ndodhet “në det, që lëviz pa spirancë”. Kjo më në fund mund të ndryshojë pas publikimit të fundit të strategjisë së Gjermanisë për Kinën, e cila përpiqet të rikalibrojë marrëdhëniet me partnerin e saj kryesor tregtar. Dokumenti prej 64 faqesh ndjek Strategjinë e Sigurisë Kombëtare të Gjermanisë të publikuar në qershor, duke përshkruar një rinovim të perspektivës së sigurisë dhe interesave ekonomike të vendit në një kontekst gjeopolitik gjithnjë e më të paqëndrueshëm.
Strategjia e Kinës përsërit aktin e njohur balancues të shikimit të Kinës përmes trinitetit të “konkurrencës, partnerit, rivalit sistemik”, megjithëse pranon se elementët rivalë kanë fituar më shumë rëndësi tani. Konflikti Rusi-Ukrainë nxiti një Zeitenwende ose një pikë kthese në Gjermani, duke i mundësuar vendit të rimendonte politikat e tij të mëparshme të angazhimit, të cilat mundësonin varësi të paanshme nga shtetet autoritare si Rusia dhe Kina. Siç paralajmëroi Ministrja e Jashtme gjermane, Annalena Baerbock, Gjermania nuk mund të përballojë të paguajë më shumë se 200 miliardë euro për të dalë përsëri nga një varësi.
Veprimet agresive të Kinës në Detin e Kinës Jugore, rritja e tensioneve në ngushticën e Tajvanit, shtypja e brendshme dhe shkeljet e të drejtave të njeriut, dhe thellimi i partneritetit të Pekinit me Moskën kanë shërbyer gjithashtu si faktorë në këtë rimendim themelor. “Kina ka ndryshuar. Si rezultat i kësaj dhe vendimeve politike të Kinës, ne duhet të ndryshojmë qasjen tonë ndaj Kinës”, thuhet në dokument.
“De-risking” është kryefjala
Strategjia e Kinës i kushton shumë vëmendje “zhdukjes së rrezikut” nga Kina – një çështje në ballë të debateve në kryeqytetet kombëtare në Evropë, si dhe në nivelin e Bashkimit Evropian (BE) në Bruksel. Dokumenti paralajmëron se “Kina përpiqet të krijojë varësi ekonomike dhe teknologjike në mënyrë që t’i përdorë ato për të arritur qëllimet dhe interesat politike”. Në këtë kontekst, heqja e rrezikut përfshin diversifikimin e zinxhirëve të furnizimit dhe partnerëve tregtarë dhe reduktimin e varësive në sektorë kritikë si lëndët e para dhe teknologjitë, dhe në fushat e gjysmëpërçuesve, farmaceutikëve dhe baterive, ndër të tjera.
Diversifikimi i largimit nga Kina kërkon lidhje më të ngushta ekonomike me partnerë të tjerë më “të ngjashëm”. Në këtë drejtim, dokumenti fokusohet në “partneritetet globale” në rajonin Indo-Paqësor dhe me Shtetet e Bashkuara (SHBA), por edhe në Amerikën Latine dhe Afrikë. E konsideruar prej kohësh si lidhja më e dobët në qasjen e rinovuar të BE-së ndaj Kinës, strategjia përsërit se qasja gjermane është e ngulitur brenda kornizës më të gjerë të BE-së dhe gjithashtu synon të zgjerojë
bashkëpunimin e sigurisë së Gjermanisë me partnerët në Indo-Paqësorin. Megjithatë, duke pasur parasysh paaftësinë e Berlinit për të përmbushur ende premtimet e tij për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes, potenciali i tij për të kontribuar në sigurinë në Indo-Paqësor është i diskutueshëm.
Biseda gjithëpërfshirëse, shkopi i vogël?
Pavarësisht nga të gjitha bisedat e tij, dokumenti nuk parashtron stimuj specifikë dhe as kërkesa detyruese për kompanitë që të mos rrezikojnë ose të diversifikohen larg Kinës. Ai as nuk i kompenson kompanitë për diversifikimin apo i penalizon ato që nuk e bëjnë këtë. Në këtë mënyrë pak a shumë ia lë detyrën apo zgjedhjen e mos rrezikimit kompanive me rol të kufizuar të qeverisë. Kjo ngre pyetjen e qartë nëse industria do të ndjekë këto politika duke pasur parasysh se si kompanitë gjermane, veçanërisht ato në sektorin e automobilave, janë shumë të varura nga tregu kinez për fitimet e tyre. Kina llogaritet për shitjen e mbi një të tretës së të gjitha automjeteve të prodhuara nga Mercedes Benz dhe BMW, dhe prodhuesit gjermanë të makinave tani po përballen me konkurrencën nga prodhuesit vendas kinezë të makinave si Nio. Asgjë nuk e kap këtë situatë më mirë se sa komentet e një zyrtari gjerman të paidentifikuar i cili tha: “Lopa është ende duke dhënë qumësht. Ne nuk jemi ende gati për ta therë atë.”
Strategjia gjithashtu thekson qartë se nuk do të shpëtojë kompanitë në rast të një përshkallëzimi të tensioneve gjeopolitike si në ngushticën e Tajvanit. Për më tepër, disa kompani gjermane në fakt po rrisin investimet e tyre në Kinë. Kompania gjermane e kimikateve BASF, për të cilën Kina përbën 15 për qind të shitjeve vjetore, synon të investojë 10 miliardë euro deri në vitin 2030 në një objekt në Zhanjiang, në Kinën Jugore. Dokumenti gjithashtu lë jashtë propozimet për të monitoruar progresin në heqjen e rrezikut ose diversifikimin. Ai synon të vendosë kontrolle të eksportit dhe të shqyrtojë si investimet hyrëse ashtu edhe ato të jashtme në Kinë për të mbrojtur transferimet e teknologjive të ndjeshme mes shqetësimeve më të gjera të sigurisë dhe të drejtave të njeriut, por nuk trajton se si do të bëhet kjo. Një draft fillestar më i fuqishëm i strategjisë doli në nëntor të vitit të kaluar, i cili përfshinte teste stresi për kompanitë për të identifikuar rreziqet dhe për të menaxhuar qëndrueshmërinë në lidhje me Kinën. Por mosmarrëveshjet brenda koalicionit të semaforëve, me qasjen më pajtuese të socialdemokratëve të kancelarit Olaf Scholz ndaj Kinës dhe qëndrimin më të ashpër të të Gjelbërve të Baerbock, çuan në heqjen e këtyre dispozitave në draftin përfundimtar. Në mungesë të këtyre specifikave të rëndësishme, dokumenti duket se thjesht grumbullon presion retorik mbi kompanitë.
Ndërsa strategjia flet për mbrojtjen e infrastrukturës kritike, vetëm vitin e kaluar Scholz lejoi kompaninë shtetërore kineze COSCO të investonte në terminalin e portit të Hamburgut, pavarësisht kundërshtimit të fortë në vend. Pavarësisht bisedave për diversifikim, kompanitë gjermane vitin e kaluar investuan një rekord prej 11.5 miliardë eurosh në Kinë dhe tregtia dypalëshe ishte pothuajse
300 miliardë euro. Për më tepër, shumë rrjete 5G në Gjermani janë ndërtuar duke përdorur harduerin Huawei. Këtë vit, Scholz shtroi tapetin e kuq për kryeministrin kinez Li Qiang në udhëtimin e parë ndërkombëtar të këtij të fundit, ku përveç konsultimeve ndërqeveritare, vizita përfshinte edhe takime me CEO të lartë gjermanë. Megjithatë, ka shenja të një qasjeje të ndryshuar, siç është vendimi i koalicionit për të bllokuar ofertat kineze për aksione në dy firmat gjermane të gjysmëpërçuesve Elmos dhe ERS Electronic.
A do të ndjekin veprimet fjalët?
Faktorë shtesë si dobësimi i ekonomisë gjermane, popullariteti në rritje i Alternativës për Gjermaninë (AfG) të ekstremit të djathtë që kërcënon kontrollin e Scholz-it në pushtet dhe ankthi rreth zgjedhjeve amerikane të vitit 2024 do të komplikojnë më tej aktin balancues për t’u ashpërsuar me Kinën, duke mos rrezikuar bizneset dhe pushteti politik në proces. Edhe pse një sondazh i Pew vitin e kaluar tregoi se 74 për qind e publikut gjerman e shikonte Kinën negativisht, kjo ndjenjë tradicionalisht ka dështuar të përkthehet në politikë si në nivel qeveritar ashtu edhe në industri.
Ekzistojnë gjithashtu kompromise të rëndësishme që strategjia nuk i trajton ndërsa flet për reduktimin e varësive kritike. Për shembull, ai nuk trajton pyetjen kryesore se ku do t’i siguronte Gjermania furnizimet e saj me lëndë të para kritike, si dhe teknologji të tilla si turbinat e erës dhe panelet diellore – që të dyja kryesisht vijnë nga Kina dhe janë të nevojshme për tranzicionin e gjelbër të Gjermanisë.
Megjithatë, pavarësisht nga mangësitë e saj si paqartësia e saj në masat e politikave, strategjia është e vendosur në karikaturën e saj të Kinës dhe shënon fundin zyrtar të Wandel durch Handel-politikës së epokës Merkel të “ndryshimit përmes tregtisë”, e cila bazohej në premisën se angazhimi ekonomik do të rezultonte në një Kinë më demokratike dhe liberale. Strategjia sinjalizon një ndryshim thelbësor në mënyrën se si Berlini po mendon dhe po i afrohet marrëdhënieve të tij me Kinën. Nëse veprimet do të ndjekin fjalët në fuqinë ekonomike të Evropës, mbetet për t’u parë. [Përktheu: ISHGJ]
_______________________________
* Rreth autores: Shairee Malhotra është një bashkëpunëtore me Programin e Studimeve Strategjike në Fondacionin Kërkimor Observer.
